«Беларусі патрэбныя жывыя і свабодныя беларусы»
Вызваленне палітвязняў — тэма, на якой так званыя лідары меркаванняў гатовыя ледзь не перагрызціся. І ў той час, як іншыя краіны ідуць на ўсё, каб вызваліць сваіх грамадзян, беларусы ўсё яшчэ абмяркоўваюць умовы (якія, дарэчы, не ім ставіць і не ім выконваць).
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
На пачатку ліпеня на волю выйшлі некалькі дзясяткаў беларускіх палітвязняў. Частка — па амністыі, што на «экстрэмістаў» і «тэрарыстаў» звычайна не распаўсюджваецца. Частка — па памілаванні Лукашэнкі, не схільнага мілаваць, а вось караць смерцю — пачкамі. Нібыта добрая навіна. Калоніі (жаночая — дакладна) гудуць. Ёсць шанцы на свабоду! Надзея жывая. Але няма адзінства сярод праціўнікаў рэжыму. Хтосьці спрабуе, каб спіс тых, хто выйшаў вырас, хтосьці патрабуе павышаць стаўкі і даціскаць рэжым. Маўляў, зрынем, тады ўсе выйдуць — ды не па памілаванні, а героямі, піша Вольга Лойка на «Plan B».
Прасіць або патрабаваць
Проста дылема беларускага палітвязня сфармулявалася. І доказы падбіраюцца, і ідзе жорсткая палеміка на мяжы прыстойнага. «Крок гуманнасці, які мы бачым сёння, вельмі важны: і для людзей, якім патрэбна дапамога, і для сем'яў, якія так доўга чакалі і падтрымлівалі ў гэтым выпрабаванні блізкіх. І гэта надзея для ўсіх астатніх палітвязняў, якім таксама патрэбная дапамога», — піша прадстаўніца па сацыяльнай палітыцы Аб'яднанага пераходнага кабінета Вольга Гарбунова.
«Гэта не акт гуманізму, гэта акт прэсінгу, дастаткова моцнага прэсінгу, і мне здаецца, што Лукашэнка толькі такую мову і разумее, — парыруе сузаснавальнік фонду «By_Help» Аляксей Лявончык. — Але нават пад прэсінгам з боку Кітая Лукашэнка выпусціў толькі 18 чалавек. Трэба таксама разумець, што рэпрэсіі ў нас нідзе не спыняліся, а з моманту вызвалення 18-ці праваабаронцы назвалі палітвязнямі яшчэ амаль 100 чалавек».
Глядзіце таксама
Гэта прыстойныя заявы, але ў каментарах запал значна вышэй. І палове вызваленых сядзець заставалася да трох месяцаў. І наогул большасць выходзіць не вельмі і хацела. Так што палітвязняў нібыта масава прымушаюць пісаць прашэнні аб памілаванні. Асабліва тых, у каго невялікія тэрміны.
Разлік просты: выйшаў ты па тэрміне, і быццам як адкупіў віну, адбыў пакаранне і можаш лічыць сябе героем. А выйшаў па памілаванні — іншая справа. Зразумела, каму ты абавязаны сваёй свабодай. Удзячны і, можа, нават добразычлівы.
Увогуле, рэжым нават пасядзець спакойна не дае — цісне. Ну і змагары ціснуць: маўляў, прыстойныя людзі сядзяць і не скардзяцца. Так што няма чаго нам пра гуманізм гаварыць і на кампрамісы згаджацца.
Тактыка выжывання
Пытанне, вядома, што думаюць пра гэта палітвязні. Безумоўна, яны таксама бываюць розныя. Стаўлення да памілавання, як у фэйсбуках у лідараў барацьбы, практычна не сустракала. Пісалі многія, не пісалі — адзінкі.
Пісалі, не каб выйсці — такіх аптымістаў у турме па пальцах пералічыць. Пісалі, каб не падняць новую крымінальную справу: каб не накінулі за «лайкі» тым, хто лайкаў — за ўдзел у пратэстах і да т.п. Каб не забаранялі званкі, спатканні, пасылкі, паходы ў трэнажорку і царкву. Каб вывесці сябе з фокусу ўвагі персаналу калоніі: я сяджу ціха і перавыхоўваюся, не трэба мне ШІЗА, ПКТ і 411-га артыкула ў плечы (плюс 1-2 гады да тэрміну за «злоснае непадпарадкаванне патрабаванням адміністрацыі калоніі» — страшны сон усіх зняволеных, асабліва напярэдадні выхаду).
Глядзіце таксама
Пісалі, каб не тузалі сям'ю. А сям'я любога сядзельца — такая ж ахвяра рэпрэсій і самавольства. Выматаныя дарослыя, пакрыўджаныя і траўмаваныя дзеці, старыя, якія баяцца не дажыць да вызвалення дзяцей. Выдаткаваныя (часта ў нуль і ў мінус) рэсурсы. Сур'ёзна пахіснутае, калі не цалкам страчанае здароўе.
Гуманітарны трэк па-за палітыкай
Цяпер сваякі вызваленых здзіўляюцца ад папрокаў і сумневаў: што не так зрабілі людзі, якія адпакутавалі па пары месяцаў/гадоў у СІЗА і калоніях? Прашэнне аб памілаванні — асабістая справа чалавека. Максімальная праблема ад яго — расчараванне кагосьці з дэмсіл. Як правіла, гэта шчасныя людзі, якія не сядзелі. Астатнія куды лепш уяўляюць цану такога рашэння. І гатовыя з разуменнем прыняць любы выбар чалавека ў адчайнай сітуацыі. Чалавека, якому тыя самыя дэмсілы сур'ёзна дапамагчы не могуць.
Глядзіце таксама
Людзі ўжо пайшлі ва-банк, паставіўшы на кон свабоду і жыццё. І страціўшы хто шмат, хто ўсё. Ва-банк перабіваецца толькі ва-банкам. Тым, хто патрабуе павышэння ставак, няблага б гэта памятаць.
І разумна ацэньваць свае сілы і магчымасці. Самы часты прыклад нязломнага характару — Анджэй Пачобут. Мы ведаем, і ён ведае, як за яго б'ецца Польшча. Што мы можам абяцаць людзям, пакідаючы іх у турмах, — пытанне.
Цяпер добры момант аддзяліць гуманітарныя місіі ад палітычных амбіцый. І зрабіць усё магчымае, каб максімальная колькасць зняволеных як мага хутчэй апынулася дома. Беларусі патрэбныя жывыя і свабодныя беларусы.