Год грамадскай актыўнасці

Мінаючы год сапраўды будзе годам грамадскай актыўнасці.

Свята 25 сакавіка 2018 года. Фота Арцёма Лявы

Свята 25 сакавіка 2018 года. Фота Арцёма Лявы

Пачаткам гэтай актыўнасці была падрыхтоўка да маштабнага святкавання 100-годдзя Беларускай Народнай Рэспублікі. Па-першае, гэта было сапраўды народнае свята. Грошы на яго былі сабраныя праз краўдфандынг — добраахвотныя ахвяраванні. І сабрана іх было столькі, што гэта нават дазволіла запусціць рэкламу на вялікіх экранах у Мінску.

Па-другое, упершыню гэта было свята, а не ўласна палітычная акцыя. Безумоўна, палітыка там прысутнічала, хаця б у безлічы бел-чырвона-белых сцягоў. Але, найперш, настрой быў святочны, а не канфрантацыйны. Там ніхто не падзяляў людзей на «сваіх» і «чужых». Там усе былі разам.

Па-трэцяе, наведалі гэтую імпрэзу ў Мінску каля 50 тысяч чалавек. Такога масавага «апазіцыйнага» мерапрыемства мы не бачылі даўно.

І, урэшце, рабіла гэтае свята не кампанія палітыкаў, а кампанія маладых і амбітных менеджараў і крэатыўшчыкаў. Антон Матолька, Павел Белавус з «Арт-сядзібы», Эдуард Пальчыс… І, безумоўна, дзякуй сотням валанцёраў, якія раздавалі абвесткі, запрашэнні, працавалі на самім свяце. Гэта было маштабна!

Свята 25 сакавіка 2018 года. Фота Арцёма Лявы

Свята 25 сакавіка 2018 года. Фота Арцёма Лявы


Паводле чутак, зараз гэтыя людзі запускаюць кампанію #БНР-101

Канешне, другой па значнасці падзеяй была (і застаецца) «Курапацкая Варта». Дагэтуль не разумею, чаму адкрыццё рэстарацыі «Паедзем, паядзім» было запланавана на 30-годдзе публікацыі славутага артыкула Пазняка і Шмыгалёва пра Курапаты. Свядомы гэта быў ход альбо несвядомы, але ў выніку пратэсты пад рэстарацыяй перараслі ў сталую грамадскую кампанію.

Падаецца, нават у часы Перабудовы пра Курапаты не пісалі столькі, колькі напісалі за апошнія паўгода. Тэма дагэтуль не застаецца па-за ўвагай СМІ і грамадства. І гэта — у час інтэрнэту, калі адна падзея не трывае ў навінах больш за тры-чатыры дні. А тут — паўгода.

Зрэшты, рэзананс вакол Курапатаў літаральна прымусіў уладу ўсталяваць там мемарыяльны помнік. Я не буду спрачацца, такі ён ці не такі. Там ён стаіць ці не там. Але… Усталявання хоць якога дзяржаўнага мемарыяльнага знаку ў Нацыянальным Некропалі грамадства дамагалася больш за чвэрць стагоддзя! І ён быў усталяваны — сёлета. Ці не вынік?

Прынамсі, зараз ніхто не зможа сказаць: «Курапаты — гэта невядома што». Гэта дзяржаўна мемарыялізаванае месца рэпрэсій — вось што гэта.

На трэцяе месца я б паставіў, безумоўна, пратэсты ў Брэсце супраць акумулятарнага завода. Перш за ўсё — крэатывам. Гэта ж трэба дадумацца: калі ўлады забараняюць мітынг — мы выйдзем на плошчу карміць галубоў! І выходзілі ж. І кармілі! Штонядзелю.

Прычым, гэта былі не актывісты нейкіх партый і рухаў (хаця і яны там былі, безумоўна), і не «запісныя палітыкі» (хаця туды часам наведваліся Лябедзька і Статкевіч). У большасці гэта былі звычайныя жыхары горада.

І, канешне ж, захапленне выклікае тое, што берасцейцы не здаваліся ў самай безнадзейнай сітуацыі. Калі ім казалі, што ўсё вырашана, што ніхто нічога мяняць не будзе, што на аб’екце ўжо 80 працэнтаў абсталявання… Немаведама што ім казалі. А ў выніку — міністр паабяцаў: «Калі што не так, завод не адкрыем». І прайшла інфармацыя, што сам праект накіраваны на дадатковыя грамадскія слуханні.

Дарэчы, з аналагічнай праблемай і на чацвёртым месцы знаходзяцца жыхары Светлагорску, якія актыўнымі дзеяннямі таксама пакуль не далі запусціць цэлюлозны камбінат, пабудаваны кітайцамі.

І я не магу не аддаць належнае ініцыятыве «Матчын рух 328». «Мужныя жанчыны» — на любой мове гучыць аксюмаранам. Але гэтыя жанчыны неаднаразова выходзілі не куды-небудзь, а да будынку парламента ў Мінску. Яны абвяшчалі галадоўкі. Яны, са сваімі патрабаваннямі змяніць нягеглы і драконаўскі артыкул Крымінальнага кодэкса, дагрукаліся да самых вышэйшых эшалонаў улады. Яны займелі падтрымку ў парламенце і ледзь-ледзь не змянілі заканадаўства. Хіба што крыху не хапіла, каб даціснуць.

З іншага боку — мы ведаем, што такое наш парламент. І, напэўна, правіна ў тым, што «наркатычны» артыкул так і не быў зменены, — не іх. Зрэшты, яны прымусілі выйсці да сябе дэпутатаў і заявіць, што абмеркаванне гэтай праблемы не спыніцца, што пытанне з папраўкамі ў 328-мы артыкул не закрытае, і яно яшчэ будзе разглядацца — хай і на наступнай сесіі парламента.

Яны прымусілі ўладу слухаць сябе.

Гэта, канешне, не перамога. Але гэта дасягненне, якое можа прывесці да перамогі.

Свята 25 сакавіка 2018 года. Фота Арцёма Лявы

Свята 25 сакавіка 2018 года. Фота Арцёма Лявы


Напрыканцы года многія адзначаць: год быў складаны. Канешне, ён быў складаны, насычаны, але затое які цікавы! Чакаем 2019-ты.