Хто і навошта схаваў помнік Ларысе Геніюш?
Днямі ў Слуцку мітрапаліт Веніямін адкрыў помнік светлай памяці мітрапаліту Філарэту. Але што б сказаў Філарэт, калі б ён даведаўся пра ўчынкі Веніяміна ў дачыненні да іншых помнікаў? Пра гэта разважае Міхась Скобла ў «Народнай волі».
Дэмантаж помніка Ларысе Геніюш у Зэльве. Фота «Народнай волі»
Слуцкі помнік, трэба сказаць, па велічы сваёй не саступае мінскаму, які летась паўстаў у гістарычным цэнтры сталіцы перад Свята-Духавым саборам. Відно, што БПЦ не шкадуе бронзы для ўшанавання свайго колішняга кіраўніка. Але ці можна абысціся «бронзы мнагапуддзем» там, дзе патрабуецца пашанлівая памяць?
Уявім сабе, што бронзавы ўладыка Філарэт на хвіліну ажыў пад пырскамі святой вады з крапідла ды павёў вачыма вакол. Згледзеў ля свайго падножжа цяперашняга кіраўніка БПЦ ды строга так запытаў: «Ты навошта, уладыка Веніямін, папусціў сваіх падначаленых пайсці на паганы ўчынак — прыбраць усталяваны з майго дабраславення помнік пакутніцы за веру Хрыстову і аўтарцы гімнаў духаўздымных Ларысе Геніюш?»
Цікава, што ў такім выпадку адказаў бы мітрапаліт Веніямін з крапідлам у руцэ?
А так сталася — помнік з царкоўнага падворка ў Зэльве прыбралі. І паколькі зроблена гэта было патаемна, позна ўвечары невядома кім, то імгненна пачалі з’яўляцца розныя канспіралагічныя версіі. Хтосьці дапусціў, што помнік разам з пастаментам скралі і звезлі ў невядомым кірунку нацкаваныя Вольгай Бондаравай «ябацькі». Хтосьці выказаў здагадку, што сілумінавы бюст разматлашылі кувалдамі заезджыя прыхільнікі «русского мира», як тое нядаўна здарылася ў прыватным музеі ў Старых Дарогах. А хтосьці прапанаваў знайсці і выкупіць зніклы помнік (калі ён ацалеў), каб паставіць яго ў Празе ці Беластоку…
А і праўда, куды ж знік помнік, які спакойна прастаяў у Зэльве амаль дваццаць гадоў? Той жа мітрапаліт Веніямін і яго падначаленыя маўчаць, як вады ў рот набралі. У гродзенскім епіскапаце ўвогуле зрабілі здзіўлены выгляд, пачуўшы пра здарэнне ў Зэльве. Зэльвенскі райвыканкам таксама атрос рукі — мы, маўляў, ні пры чым. Загадчыца ідэалагічнага аддзела Галіна Раманчук літаральна так і заявіла: «Помнік не на тэрыторыі раёна знаходзіўся, а на тэрыторыі, якая належыць Свята-Троіцкай царкве».
Як быццам тая царква недзе на Марсе, а не ў Зэльвенскім раёне, усяго за трыста метраў ад выканкама. З верхняга паверха ўвесь царкоўны падворак — як на далоні. Так што, робячы няўцямна-загадкавую міну на твары, чыноўніца, як выглядае, усё ж крывадушнічае.
На тое, што ў адзенне камунгасаўцаў не апрануліся якія-небудзь вандалы-залётнікі, паказвае і спакойная дасведчанасць Галіны Раманчук пра месцазнаходжанне прапажы: «Помнік знаходзіцца ва ўласніка, відаць, ён яму патрэбны. А ўласнік дакладна не мы».
Дык а хто ж той засакрэчаны ўласнік? З падпісанага старшынёй Зэльвенскага райвыканкама Дзянісам Альшэўскім афіцыйнага адказу ўстурбаванай грамадзянцы Бондаравай вынікае, што ўласнік — царква.
Праўда, у тым жа адказе сцвярджаецца, што выканкам зносіць помнік не збіраецца. Дык ён яго як бы і не зносіў. А проста па просьбе ўласніка дапамог перанесці ў больш надзейнае месца — падалей ад хунвэйбінаўскай кувалды ў руках гродзенскай «інфаказачкі». Дарэчы, пад тую кувалду можа трапіць яшчэ не адзін беларускі помнік — трымайцеся, Леў Сапега ў Слоніме і Гедымін у Лідзе!
Зразумела, што Бондарава дзейнічае пад апекай уплывовай сілавой структуры. Дзейнічае часам настолькі з наскоку і па-цемрашальску, што яе тэрмінова адправілі падвучыцца на філфак БДПУ.
Наўрад ці там яна пранікнецца любоўю да паэзіі Ларысы Геніюш — ёй гэта проста не дадзена. Зневажаць людзей самымі паскуднымі словамі ў сваім тэлеграм-канале дадзена, а адчуваць паэзію — не. Але хай падвучыцца, веды яшчэ нікому не зашкодзілі.
Вінавацячы Ларысу Геніюш у супрацоўніцтве з фашыстамі, Бондарава і зялёнага паняцця не мае, за што паэтка была прыгаворана на сталінскім судзілішчы да 25 гадоў ГУЛага ў 1949 годзе. Змагарка з помнікамі, відаць, і ў вочы не бачыла тагачасны Крымінальны кодэкс БССР, артыкулы 66 і 76, на якіх і грунтаваўся прысуд.
Пра якія «злачынствы» гаворыцца ў тых артыкулах? Цытую на мове арыгінала: «Оказание каким бы то ни было способом помощи той части международной буржуазии, которая, не признавая равноправия коммунистической системы, приходящей на смену капиталистической системы, стремится к её свержению».
Падрыхтаваўшы да друку некалькі кніг Ларысы Геніюш і зборнікі датычных яе жыцця архіўных дакументаў, я сцвярджаю: ва ўсёй яе творчасці няма ніводнага ўхвальнага слова ў адрас фашысцкіх акупантаў. Ніводнага!
Дык на падставе чаго Вольга Бондарава балантэсіць пра нейкае «супрацоўніцтва» паэткі з фашыстамі? Як ёй толькі язык у вузел не завяжацца ад слоў-жупелаў — «нацистская падаль, полицайка, нацистская подпевала, фашисткая нечисть»…
Ці не час праваахоўным органам прыцягнуць да адказнасці саму Бондараву — за паклёпы ў дачыненні да жывых і памерлых людзей?