«Аляксандр Лукашэнка атрымлівае карт-бланш і псіхалагічны допінг»
Аляксандр Класкоўскі ў «Позірку» разважае, як могуць змяніцца адносіны Лукашэнкі і Пуціна пасля таго, як расійскі прэзідэнт атрымаў чарговую шасцігадовую кадэнцыю на выбарах, што скончыліся 17 сакавіка. Палітычны аналітык бачыць тут больш плюсаў для беларускага правадыра, чым мінусаў.
Уладзімір Пуцін чакана стаў трыумфатарам на «выбарах Пуціна», як іх загадзя з'едліва называлі праціўнікі. Паводле папярэдніх звестак, ён набраў больш за 87% галасоў. Кіраўнік Беларусі, які ўжо паспеў павіншаваць крамлёўскага субрата з «ашаламляльным вынікам», мабыць, будзе арыентаваць сваю вертыкаль на не менш вялікую афіцыйную лічбу.
Праціўнікі расійскага ўладара спрабавалі сапсаваць яму абедню, арганізаваўшы акцыю «Поўдзень супраць Пуціна». Аднак гэтая стратэгія была апрыёры слабой: ну выйшлі — і што? Можна, вядома, сапсаваць бюлетэні, але ці лічаць іх сумленна?
Былі і радыкальныя дзеянні — скрыні на ўчастках залівалі зялёнкай, нават кідалі кактэйлі Молатава. Аднак гэта выглядала як жэсты адчаю.
Расійская дзяржаўная машына спрацавала, як і было запланавана, забяспечыўшы правадыру неабходны для пераможнага піяру вынік.
Як перапрызначэнне Пуціна на новы шасцігадовы тэрмін паўплывае на Аляксандра Лукашэнку і Беларусь?
Амаль па Генры: роднасныя душы
Кіраўнік Беларусі ў любым выпадку прагнуў бы аформіць сабе новую пяцігодку кіравання ў 2025-м. Але вырашы раптам Пуцін цяпер сысці на пенсію і правесці ў дамкі пераемніка, хто ведае, як паглядзеў бы новы гаспадар Крамля на нязменнасць беларускага васала. Раптам даў бы зразумець: можа, час і гонар ведаць?
А так Лукашэнка атрымлівае карт-бланш і псіхалагічны допінг. Тут ужо сам бог загадаў ісці ў фарватэры «старэйшага брата».
Наогул, два старэючых аўтакрата, паміж якімі раней не раз іскрыла, у апошнія пару гадоў, падобна, спеліся.
Па-першае, Пуцін падтрымаў аўтарытарнага субрата, калі ягонае крэсла пахіснулася ў 2020-м, і працягвае падсілкоўваць рэжым Лукашэнкі, усведамляючы, наколькі важны для Крамля «беларускі балкон».
Па-другое, іх зблізіла шырокамаштабная вайна супраць Украіны, калі Масква і Мінск кінулі пальчатку практычна ўсяму дэмакратычнаму свету, сталі для яго ізгоямі.
У чэрвені мінулага года ў інтэрв'ю расійскай прапагандыстцы Вользе Скабеевай Лукашэнка нават з нейкай урачыстасцю заявіў: «Калісьці даўно-даўно (калі мы з Пуціным неяк спрачаліся — газ, нафта, малочныя войны) я сказаў, што не трэба нам адзін супраць аднаго ваяваць. Прыйдзе час, калі спіна да спіны будзем стаяць і адстрэльвацца. Твае калегі, асабліва ў Расіі: “Хі-хі, ха-ха. Як адстрэльвацца?” А сёння? А сёння адстрэльваемся, стоячы спіна да спіны».
І сапраўды, калі ў былыя часы малодшы хаўруснік час ад часу разгойдваў геапалітычныя арэлі, палохаў Маскву, што сыдзе на Захад, то цяпер гэтая опцыя адпала начыста. І кіраўнік Беларусі шчыра дэманструе арганічна ўласцівыя яму антызаходнія настроі.
Лукашэнка і Пуцін часта сустракаюцца і падоўгу гутараць сам-насам. Канспіралогіі любяць сцвярджаць, што крамлёўскі правадыр цісне на васала, выкручвае яму рукі. Але калі два кіраўнікі сапраўды сварыліся, то Крэмль рэзка памяншаў сваю шчодрасць. Цяпер жа ўсё наадварот.
Хутчэй, гэтыя два правадыра нагадваюць сёння герояў апавядання Генры «Роднасныя душы». Тыя шчыра сышліся на глебе рэўматызму, Лукашэнка ж з Пуціным — на глебе ізгойства, антызаходніцтва і прагі кіраваць да бясконцасці. Магчыма, як і персанажы Генры, гэтыя два пажылых чалавека мусіруюць і ўсё больш актуальную для іх тэму здароўя: «А вы ніколі не спрабавалі “цудадзейны арэх” і мазь з хваёвых іголак?»
Глядзіце таксама
Ці ўцягне Крэмль Беларусь у вайну напоўніцу?
Некаторыя аналітыкі мяркуюць, што ў пераназначанага Пуціна развяжуцца рукі для шырокай мабілізацыі. Але не факт, што той пойдзе на такі крок у бліжэйшай перспектыве. У тамтэйшага рэжыму пакуль, мяркуючы па ўсім, хапае грошай, каб заахвочваць добраахвотнае папаўненне гарматным мясам частак, якія ваююць ва Украіне.
І нават у выпадку мабілізацыі перш за ўсё паспрабуюць замяніць на фронце тых, хто даўно гніе ў акопах. Так што наўрад ці ў бліжэйшы час Крэмль займее такі рэсурс жывой сілы (якой яшчэ і зброя, і тэхніка патрэбныя), каб зноў паспрабаваць пайсці на Кіеў з беларускай тэрыторыі. Што было б, ясная справа, дыскамфортна для Лукашэнкі: успомніце, як нерваваўся ён у першыя тыдні шырокамаштабнага ўварвання ў 2022-м.
Тым больш наўрад ці Пуцін у агляднай перспектыве паспрабуе на зуб NATO ударам з Беларусі, скажам, праз Сувалкскі калідор. Няма ў Крамля такога вайсковага патэнцыялу. Ды і наогул, калі казаць пра пагрозы на адрас NATO, Масква хутчэй бярэ на арапа, чым рэальна гатовая напасці.
Але гэта цяпер. Далейшае будзе залежаць ад таго, як стане развівацца сюжэт вайны ва Украіне. Калі Кіеў не атрымае належнай заходняй дапамогі і Крэмль у той ці іншай меры даможацца там сваіх мэтаў, то праз некалькі гадоў ён цалкам можа даспець і да новай агрэсіі. Высокапастаўленыя вайскоўцы і палітыкі ў Еўропе не выключаюць, што для правакацыі або проксі-вайны будзе выкарыстаная менавіта Беларусь.
Лукашэнка разумее, што ён — закладнік сітуацыі, імперскіх амбіцый Масквы. І таму на ўсялякі пажарны мілітарызуе краіну, рыхтуе яе да пераводу на ваенныя рэйкі. Пры гэтым, як звычайна, спадзяецца на сваю шчаслівую зорку. І, здаецца, шчыра верыць, што яму дапамагае Усявышні.
Глядзіце таксама
Вынік Пуціна — арыенцір для Лукашэнкі?
26 лютага на сустрэчы з генеральным сакратаром СНД Сяргеем Лебедзевым, які кіраваў місіяй назіральнікаў ад СНД на беларускіх выбарах у Палату прадстаўнікоў і мясцовыя саветы, Лукашэнка заявіў, што «цяперашнюю ўладу [у Беларусі] падтрымліваюць больш за 87% насельніцтва».
«Адназначна падтрымліваюць. Ёсць невялікая колькасць тых, што вагаюцца. Натуральна, ёсць і незадаволеныя людзі. Мы гэта выдатна разумеем. Таму ў гэтым электаральным цыкле нам трэба аналізаваць і рабіць адпаведныя высновы, трэба сёе-тое выпраўляць. Такіх праблем у нас не шмат. Мы за год іх падцягнем, выправім. І я ўпэўнены, што людзі яшчэ ў большай колькасці прыйдуць на прэзідэнцкія выбары», — разгарнуў сваю думку Лукашэнка.
Па сутнасці, гэта арыенціроўка для вертыкалі на будучую прэзідэнцкую кампанію. Заўважце, лічба, названая беларускім кіраўніком, практычна супадае са свежым вынікам Пуціна. Вось такія цяпер запыты ў забранзавелых правадыроў.
А нядаўна і азербайджанскі сябар Лукашэнкі — Ільхам Аліеў набраў на пазачарговых выбарах кіраўніка дзяржавы больш за 92%. Там, праўда, у многіх выбаршчыкаў была, трэба думаць, эйфарыя ад ваеннага трыумфу ў барацьбе за Карабах.
Лукашэнка ж ваяваць не хоча, прытым што з'яўляецца хаўруснікам Пуціна, які напаў на Украіну. Сацыялогія паказвае, што ў беларускім грамадстве — антываенны кансэнсус. Нават многія прыхільнікі рэжыму лічаць, што беларускай арміі ва Украіне рабіць няма чаго. Але прапаганда Лукашэнкі робіць яму піяр і на гэтай глебе: маўляў, дзякуйце за мірнае неба над галавой нашага мудрага кіраўніка.
Глядзіце таксама
«Наеўся ўлады», але хочацца яшчэ і яшчэ
Сваім пацыфізмам беларусы прыкметна адрозніваюцца і ад расійцаў. Так, «выбары Пуціна» паказалі, што там ёсць стомленасць ад вайны, пратэсны патэнцыял. Але ён непараўнальны з пратэсным патэнцыялам беларусаў 2020 года.
Пры гэтым сярод незадаволеных Пуціным ёсць і яшчэ больш жорсткія імперцы, якія лічаць, што супраць Украіны і Захаду трэба дзейнічаць больш брутальна. У цэлым, дэмакратычныя, а тым больш ліберальныя ідэі ў Расіі не занадта папулярныя. А вось мірнае паўстанне беларусаў у 2020-м было несумнеўным парывам да дэмакратыі.
І хоць лозунгі накшталт «Беларусь — у Еўропу!» тады не скандавалі, дэ-факта гэта быў выступ за еўрапейскія каштоўнасці: свабоду выбару, грамадзянскія правы, павагу дзяржавы да асобы.
Ціханоўскую доўга крытыкавалі за тагачасныя словы пра «мудрага Пуціна». Але не ўлічвалі (або наўмысна не бралі ў разлік) два моманты. Па-першае, пакуль ішлі пратэсты і сітуацыя Лукашэнкі выглядала хісткай, яго апанентам уяўлялася важным не дражніць расійскага мядзведзя, а наадварот, закалыхваць. Па-другое, сама Ціханоўская і яе каманда прайшлі ідэйную эвалюцыю і ў выніку паднялі на шчыт лозунг еўрапейскага выбару для Беларусі.
Так, увасобіць яго — пякельна цяжкая задача. Але ў агні броду няма. Незалежнасць Беларусі неймаверная без адвязкі ад імперыі, якая сарвалася з шпулек.
Іншая справа, што Пуцін пасля гэтых сваіх выбараў наўрад ці, як прагназуюць іншыя каментатары, паспяшаецца паглынаць Беларусь.
Па-першае, гэта азначала б канфлікт з Лукашэнкам, які цяпер асабліва важны як хаўруснік і, у прынцыпе, робіць усё, чаго хоча Крэмль.
Па-другое, Пуціну, мабыць, важна цяпер на прыкладзе «брацкай Беларусі» дэманстраваць Кіеву і ўсяму свету: вось, калі з намі па-добраму, без русафобіі, то і мы ні на што не замахваемся.
Па-трэцяе, «паглыбленне інтэграцыі» ідзе па плане Масквы, беларускі суверэнітэт высмоктваецца паступова, без шуму і пылу.
Лукашэнка ж, відавочна, спадзяецца максімальна расцягнуць, затармазіць гэты працэс, нейкае прымальнае кола паўнамоцтваў сабе па выніку выгандляваць. І ў любым выпадку кіраўніку Беларусі лепш ужо здацца Маскве, чым паехаць у Гаагу.
Пры гэтым банальную прагу валадарства і Лукашэнка, і Пуцін затуляюць фальшывымі словамі. Кіраўнік Беларусі раз за разам паўтарае, што наеўся ўлады, не трымаецца за яе пасінелымі пальцамі. Але не можа, маўляў, здрадзіць сваім прыхільнікам.
У дэмакратыі ёсць свае слабасці, заганы (якімі, дарэчы, спрытна карыстаюцца Крэмль і Мінск). Але абсалютная ўлада, як бачым, разбэшчвае абсалютна. Прырослыя да крэслаў кіраўнікі спрабуюць замарозіць час, каб у імя ўласнага панавання трымаць у палоне цемрашальства свае краіны, свае народы.