Ігар Ільяш: Ствараецца прававая база для татальнага палітычнага тэрору
Сёння рэжым Лукашэнкі выкарыстоўвае тэрмін «экстрэмізм» для абазначэння мірных пратэстаў і іншадумства ў цэлым. Журналіст Ігар Ільяш у тэлеграм-канале «Беларускі Данбас» разважае пра тое, як паўплываюць на сітуацыю ў Беларусі змены ў заканадаўства аб экстрэмізме.
Цяпер мала хто звяртае ўвагу на планы Генпракуратуры ўнесці змены ў заканадаўства аб экстрэмізме. А бо ў сярэднетэрміновай перспектыве на сітуацыю ўнутры краіны гэты крок паўплывае куды мацней, чым сама па сабе забарона бел-чырвона-белага сцяга.
У нядзелю генпракурор Андрэй Швед сцісла растлумачыў, у чым заключаецца сутнасць гэтых паправак. Справа ў тым, што цяпер крымінальная адказнасць будзе распаўсюджвацца не толькі на кіраўніка або ўдзельніка "экстрэмісцкіх фарміраванняў", але таксама тых, хто ім садзейнічае шляхам распаўсюджвання экстрэмісцкіх поглядаў і сімволікі. Як удакладніў Швед, гаворка ідзе пра "любыя формы дзеяння", накіраваныя на дэстабілізацыю грамадскай абстаноўкі, парушэнне грамадскага парадку і іншыя негатыўныя наступствы.
Слова "экстрэмізм" не павінна нікога ўводзіць у зман — гаворка тут зусім не пра ісламскі тэрарызм. Сёння рэжым Лукашэнкі выкарыстоўвае тэрмін "экстрэмізм" для абазначэння мірных пратэстаў і іншадумства ў цэлым. Нагадаем, што ў снежні ўсё тая ж Генпракуратура ўзбудзіла супраць членаў Каардынацыйнай рады апазіцыі крымінальныя справы "па факце стварэння экстрэмісцкага фарміравання" (ч.1 ст.361-1 КК). А каардынатарам фонду салідарнасці ByHelp, які займаецца дапамогай рэпрэсаваным, ставіцца ў віну "фінансаванне дзейнасці экстрэмісцкага фарміравання" (арт. 361-2 КК). Так што зусім не выпадкова "экстрэмізм" і "парушэнне грамадскага парадку" Швед згадвае ледзь не праз коску. Як вядома, "грубым парушэннем грамадскага парадку" ў Беларусі цяпер афіцыйна лічыцца плясканне ў ладкі або некалькі крокаў па праезнай частцы.
У рамках падобнага дыскурсу да "распаўсюджвання экстрэмісцкіх поглядаў" можна прыраўнаваць наогул любое выказванне ў падтрымку пратэстаў, з крытыкай Лукашэнкі ці сілавікоў. У сталінскім заканадаўстве для гэтага існаваў 10-ы пункт у 58-м артыкуле КК: "антысавецкая агітацыя". У нас, мяркуючы па ўсім, Швед хоча замацаваць падобную норму ў артыкуле аб "экстрэмізме".
Распаўсюд "экстрэмісцкай сімволікі"? Ну, з улікам намеру Лукашэнкі прызнаць бел-чырвона-белы сцяг экстрэмісцкім, тут прастора для манеўру велізарная. Па сутнасці, перадаў чалавек суседу налепку з БЧБ — і гэта ўжо крыміналка. Любыя дзеянні, накіраваныя на "парушэнне грамадскага парадку"? Ну калі гучныя воплескі ў ладкі ў Беларусі лічацца парушэннем грамадскага парадку, то ў мяне нават фантазіі не хапае для таго, каб уявіць "дзеянні, накіраваныя на" такое парушэнне...
Дадайце да гэтага абсалютна бліскучы па сваёй размытасці абарот "іншыя негатыўныя наступствы" і мы атрымліваем па-сапраўднаму драконаўскае заканадаўства.
Функцыянальнае значэнне гэтых паправак такое ж як у сталінскай пастановы "Аб парадку вядзення спраў аб падрыхтоўцы або здзяйсненні тэрарыстычных актаў" ад 1 снежня 1934 года. Гэта неабходная прававая база для татальнага палітычнага тэрору. Новыя маштабы рэпрэсій патрабуюць новых юрыдычных механізмаў.