Класкоўскі: Лукашэнка дамогся свайго ідэалу — у краіне і сапраўды толькі адзін палітык

Палітычны аналітык праекта «Позірк» разважае, наколькі трэба верыць «злівам» пра тое, што Масква збіраецца «прыбраць» Лукашэнку да альбо пасля наступных выбараў, і ці не збярэцца ён сыходзіць сам. І разлічвае верагоднасць і таго, і другога.

Уладзімір Пуцін ставіць перад Лукашэнкам пытанне транзіту ўлады, сцвярджае апазіцыйны лідар Павел Латушка. Больш за тое, паводле яго версіі, Крэмль можа зладзіць беларускаму кіраўніку імпічмент.

Тэму транзіту ўлады падагрэла і расследаванне Belpol'а пра будаўніцтва меркавана новай рэзідэнцыі для Лукашэнкі — ужо як кіраўніка Усебеларускага народнага сходу (УНС).

«Інфармацыйную атаку» на тэму рэзідэнцыі з вар'яцка дарагім (600 рублёў) ёршыкам для ўнітаза кіраўнік паспрабаваў публічна адбіць, чым, верагодна, толькі ўзмацніў цікавасць.

Але значна цікавей, вядома, ці сапраўды Пуцін, у якога Лукашэнка, па сцвярджэнні Латушкі, цяпер «знаходзіцца ў няласцы», на нядаўняй сустрэчы ў Сочы вынес на першае месца пытанне транзіту ўлады ў Беларусі?

У 2020-м Масква думала, як лепш выпусціць пар у «брацкай рэспубліцы»

Тут варта вярнуцца да падзей 2020 года. Сапраўды, спачатку пад уражаннем пратэстаў Масква завяла размову, што Беларусі патрэбная канстытуцыйная рэформа. Мелася на ўвазе, што атрымаецца выпусціць пар праз датэрміновыя выбары, мяккі сыход кіраўніка, які страціў электаральную апору. Сам Лукашэнка некалькі разоў выказаўся тады ў тым духу, што «крыху пераседзеў».

У тыя дні Маскву хвалявала, ці ўтрымае ён сітуацыю, ці не пераможа «каляровая рэвалюцыя». Але неўзабаве стала відавочна, што мірнае паўстанне прайграла, рэжым закатаў пратэсты ў асфальт. І рыторыка Крамля наконт канстытуцыйнай рэформы згасла.

Ну, а раптам Пуцін увесь гэты час выкручваў «малодшаму брату» рукі закулісна? Можна на гэтую тэму фантазіяваць, аднак вонкава сустрэчы двух правадыроў выглядалі амаль ідылічна. І ў эканамічным плане Крэмль паказаў небывалую шчодрасць. У перыяды непаразуменняў да 2020 года карціна была зусім іншай.

Так, Лукашэнка ў выніку перапісаў Канстытуцыю, прадугледзеў для сябе яшчэ і крэсла кіраўніка УНС. Але не моцна падобна, што гэта рабілася пад суровым дыктатам Крамля. Той жа ўжо рыхтаваўся напасці на Украіну, таму быў сканцэнтраваны на іншым і да таго ж зацікаўлены ў размяшчэнні саюзніка.

Хутчэй за пераробка Асноўнага закона ішла па інерцыі. Бо так ці інакш нейкія механізмы для захавання сістэмы пасля сябе трэба прадугледзець. Аднак спяшацца з пераемнікам Лукашэнка напэўна не хоча. Асабліва пасля Нурсултана Назарбаева. Дый у прынцыпе беларускі кіраўнік вельмі асцярожны, недаверлівы.

Ці справіцца Качанава лепш?

Ці абмяркоўваў Пуцін з Лукашэнкам пытанне транзіту 15 верасня ў Сочы? На думку Латушкі, на карысць гэтага кажа прысутнасць на перамовах кіраўніка Адміністрацыі прэзідэнта РФ Антона Вайно, які «наўрад ці займаецца пытаннямі эканомікі». Ну, доказ так сабе.

Урэшце, і абмяркоўваць гэтую далікатную тэму можна ў рознай танальнасці, у розных плоскасцях. Абодва аўтакраты разумеюць, што яны не вечныя. Лукашэнка, напрыклад, прадугледзеў у новай Канстытуцыі пераход улады да Рады бяспекі ў выпадку сваёй гвалтоўнай смерці.

Яе, цяперашняга спікера Савета Рэспублікі, многія лічаць фаварыткай Крамля. Але яна — проста функцыянер, толькі вінцік сістэмы, хай і важны. Рэжым у Беларусі — падкрэслена персаналісцкі. Лукашэнка дамогся свайго ідэалу — у краіне і сапраўды толькі адзін палітык. І калі на месца шматдосведнага выкрутлівага правадыра з магутным інстынктам палітычнага выжывання паставіць усяго толькі стараннага выканаўцу — немалая рызыка, што той заваліць справу.

У ліку магчымых стаўленікаў Масквы называюць і кіраўніка Савета бяспекі Аляксандра Вальфовіча. Сярод ворагаў рэжыму гэты чалавек лічыцца адэптам «рускага міру». Так, але закавыка ў тым, што ён нарадзіўся ў Казані, а прэзідэнтам Беларусі можа стаць толькі яе грамадзянін па нараджэнні. І што, Пуцін стане цяпер патрабаваць, каб Лукашэнка яшчэ раз перапісаў Канстытуцыю пад умоўнага Вальфовіча?

Карбалевіч: Лукашэнка вызначыў для сябе пасаду

Наўрад ці беларускія функцыянеры масава мараць перайсці пад Крэмль

Карацей, нават у беларускіх умовах без выканання шэрагу важных працэдур, фармальнасцяў транзіт улады не правядзеш. Інакш гэта будзе проста захоп, і на чалавека, абвешчанага новым кіраўніком дзяржавы, першапачаткова ляжа пячатка нелегітымнасці.

Ці трэба цяпер Пуціну, паглынутаму вайной, грузіцца яшчэ і такой няпростай задачай, як умоўная аперацыя «транзіт» у Беларусі?

Латушка мяркуе, што на беларускіх выбарах 2024 года Крэмль «ставіць сваёй мэтай цалкам заняць парламент і мясцовыя саветы прарасійскімі сіламі ў асобе кандыдатаў ад партый-клонаў, у першую чаргу “Белай Русі”». У УНС, паводле прагнозу апазіцыянера, большасць месцаў таксама зоймуць прарасійскія дэлегаты, пасля чаго Лукашэнка можа стаць ахвярай імпічменту.

Схема, аднак, уяўляецца непрацоўнай. Ці можна называць чатыры зарэгістраваныя беларускім рэжымам партыі клонамі расійскіх? Так, шыльды падобныя. Але склад «Белай Русі», Камуністычнай партыі Беларусі, Ліберальна-дэмакратычнай партыі, Рэспубліканскай партыі працы і справядлівасці жорстка кантралюецца на прадмет лаяльнасці кіраўніком, яго вертыкаллю і спецслужбамі. Гэта кадры Лукашэнкі, а не Пуціна.

Далей, у Беларусі не прадугледжаныя выбары па партыйных спісах, стварэнне фракцый у парламенце. Няма квоты для партый і ў УНС. Так што іх ролю ў палітычнай сістэме апрыёры маргінальная. Лукашэнка з яго нюхам спецыяльна так зрабіў. Ён у прынцыпе вялікі скептык наконт гульняў нават у асабліва бутафорскую шматпартыйнасць.

Так, у прарэжымных партыях, вертыкалі (асабліва сярод сілавікоў) ёсць і безумоўныя прыхільнікі «рускага міру», пуціністы, але ёсць і тыя, хто думае-такі аб захаванні беларускай дзяржаўнасці. З заўзятымі рускамірцамі ў чыноўнікаў Лукашэнкі нават публічныя таркі назіраюцца. І не варта думаць, што беларускія функцыянеры так ужо масава мараць пра ўваходжанне ў Расію. Справа нават не ў патрыятызме, а ў разуменні, што ў такім выпадку расійцы ўсюды расставяць сваіх, адціснуць бізнесы і іншае — адціснуць на задворкі.

Транзіт улады або стабільная сістэма — што чакае Беларусь у бліжэйшай будучыні?

Змова вечна дрыготкіх?

Нарэшце, пачытайце палажэнні Канстытуцыі аб імпічменце. Гэта складаная і ў беларускіх умовах вельмі небяспечная для ініцыятараў працэдура.

Прапанова ўносіцца па ініцыятыве не менш за траціну ад поўнага складу Палаты прадстаўнікоў. УНС прымае рашэнне аб зняцці прэзідэнта большасцю ад поўнага складу — і толькі пасля таго, як атрымае заключэнне Канстытуцыйнага суда. А галоўнае — для гэтага трэба абвінаваціць кіраўніка дзяржавы ў сістэматычным або грубым парушэнні Асноўнага закона або здзяйсненні дзяржаўнай здрады, іншага цяжкага злачынства.

Вы ўяўляеце сабе такую шырокамаштабную, доўга плятучую змову вечна дрыготкіх беларускіх чыноўнікаў і іншых лаялістаў супраць свайго грознага цара? Ды іх пакладуць пысай у падлогу на першай жа таемнай сходцы! У 1996-м у Вярхоўным Савеце было нямала смелых палітычных байцоў, але і тады Лукашэнка адбіўся ад імпічменту: кагосьці перавабіў, кагосьці запалохаў, а ў выніку дэ-факта знішчыў мяцежную галіну ўлады.

Добра, выкажам здагадку, механізм імпічменту ўдаецца запусціць, Лукашэнка з нейкіх фантастычных прычын лагодна назірае за працэсам. Гэтая сітуацыя непазбежна ўнясе раскол у эліты, спародзіць супярэчнасці, а то і сутыкненні паміж сілавікамі, узбурыць грамадства, падштурхне да шалёнай актыўнасці замежныя штабы апазіцыі. Ці трэба Крамлю сваімі рукамі ствараць такі ачаг дэстабілізацыі, ставіць Беларусь на вушы?

Урэшце, яшчэ ж і новага прэзідэнта абіраць давядзецца. І тое ж пытанне: каго? Ці не атрымаецца, што змянілі шыла на мыла? І дзеля чаго? Інтэграцыя, пад якой Масква заўсёды разумела мяккае паглынанне, і так ідзе як ніколі хутка. Ну якія дадатковыя эксклюзіўныя паслугі здольная аказаць Крамлю Качанава на месцы Лукашэнкі?

Балкунец: Лукашэнка будзе выкручвацца да апошняга, вайну якую-небудзь можа развязаць

Валодзя, дык усё ж па плане!

Вядома, Масква з яе візантыйскімі норавамі і авантурнасцю можа адмачыць любы нумар. І палітыку паўзучай анэксіі расійскае кіраўніцтва ўжо дакладна будзе працягваць. Але верагоднасць, што крамлёўскі ўладар цяпер проста-такі гарыць жаданнем нажываць сабе галаўны боль фарсіраваннем транзіту ўлады ў Беларусі, не занадта вялікая. Зрэшты, нейкіх важных абставінаў мы можам не ведаць.

Урэшце, хітры Лукашэнка можа сказаць Пуціну: Валодзя, дык усё ж паводле плану, у 2024-м займаю крэсла старшыні Усебеларускага сходу. А далей — чаго пакуль зазіраць, дамовімся. Давай лепш вып'ем гарбаты з варэннем.

На днях яе кіраўнік, даючы наказ мясцовым вертыкальшчыкам, бадзёра заявіў: «Вам праводзіць там электаральныя кампаніі. Мы павінны паказаць усім, што ў нас ёсць краіна і мы гэтай краінай будзем кіраваць». Неяк не падобна на голас асобы, якая сыходзіць.