«Белавусаў — гэта дрэнна. І гэта сур'ёзны і разумны праціўнік». Хто такі новы міністр абароны Расіі?
Адстаўка Сяргея Шайгу і прызначэнне на пасаду малавядомага эканаміста Андрэя Белавусава стала нечаканасцю не толькі для расійскіх чыноўнікаў, але і для міжнародных экспертаў, якія пакуль не маюць адзінага меркавання наконт таго, чаго чакаць ад гэтых змен.
Андрэй Белавусаў. Фота: «Новая газета»
У нядзелю прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін абвясціў пра звальненне міністра абароны Сяргея Шайгу і прызначэнне на яго месца Андрэя Белавусава, малавядомага эканаміста, які займаў пасаду намесніка прэм'ер-міністра. Ён мяркуе, што Расія «акружаная ворагамі», акрамя таго, чыноўнік падтрымаў анэксію Крыма ў 2014 годзе.
«The Bell» сцвярджае, што ён быў адзіным у кампаніі эканамічных дарадцаў Пуціна, хто падтрымаў гэты крок.
65-гадовы Белавусаў да нядаўняга часу займаў пасаду першага віцэ-прэм'ера і быў часовым кіраўніком урада, калі ўвесь кабінет сышоў у адстаўку на мінулым тыдні пасля таго, як Пуцін быў прыведзены да прысягі на новы тэрмін. Раней ён займаў пасаду часовага кіраўніка ўрада, калі прэм'ер-міністр Міхаіл Мішусцін быў хворы.
Белавусаў — эканаміст, яго бацька ўдзельнічаў у «касыгінскіх» рэформах, якія спрабавалі ўкараніць рынкавыя элементы ў савецкую эканоміку. Да 2006 года Белавусаў працаваў у аддзяленні эканомікі і навукова-тэхнічнага прагрэсу Акадэміі навук СССР, а ў 1991 годзе стаў загадчыкам лабараторыі аддзялення, паведамляе «Свабода».
У 2006 годзе Герман Грэф запрасіў яго на пасаду першага намесніка міністра эканамічнага развіцця і гандлю, а ў 2008 годзе, калі Пуцін стаў прэм'ер-міністрам Расіі, Белавусаў увайшоў у апарат урада ў якасці дырэктара дэпартамента эканомікі і фінансаў.
Крыніца расказала «Коммерсанту», што Белавусаў не хацеў працаваць ва ўрадзе, але яго «запрасілі без запыту». Калі Пуцін стаў прэм'ер-міністрам, роля ўрада ў Расіі ўзмоцнілася, а дакументы, падпісаныя прэм'ерам, сталі мець «рэальную сілу».
Глядзіце таксама
Крыніцы «Ведомостей» адзначаюць, што Пуцін добра ставіўся да Белавусава, і, калі Дзмітрый Мядзведзеў зноў стаў прэм'ер-міністрам, Белавусаў лічыўся чальцом каманды Пуціна. Калі ў студзені Пуцін разам з Мішусціным сфармаваў новы ўрад, прызначэнне Белавусава першым віцэ-прэм'ерам стала для яго нечаканасцю, расказалі крыніцы «The Bell». Прызначэнне было «навязаным», і эканаміст, як кажуць, адыгрываў такую ж ролю ў прыняцці эканамічных рашэнняў, як і прэм'ер-міністр.
«Медуза» сцвярджае, што Белавусаў — адзін з нямногіх расійскіх чыноўнікаў, якія цягам 20 гадоў прытрымліваюцца адной і той жа эканамічнай і ідэалагічнай дактрыны. На яго думку, дзяржава можа кіраваць эканомікай на аснове міжгаліновага балансу, пераразмяркоўваючы рэсурсы паміж галінамі.
Прызначэнне эканаміста міністрам паказвае, што Пуцін мяркуе, што зможа дамагчыся перамогі ва Украіне, «апярэдзіўшы (вайскова-прамысловую) вытворчасць і перайграўшы Украіну і яе заходніх хаўруснікаў», — напісаў у сацыяльнай сетцы «Х» Джымі Раштан, аналітык замежнай палітыкі, які працуе ў Кіеве.
«Ён гатовы да шматгадовай вайны», — адзначыў аналітык.
Шайгу прызначаны кіраўніком Савета бяспекі Расіі, які кансультуе прэзідэнта краіны па пытаннях нацыянальнай бяспекі. Аналітыкі лічаць, што гэта не паніжэнне на пасадзе, паколькі яму даручана курыраваць пытанні ўнутранай і знешняй абароны, што выводзіць яго з ролі міністра абароны.
Выданне «Агенцтва» называе Андрэя Белавусава чалавекам з бліжэйшага атачэння Уладзіміра Пуціна. З такой жа фармулёўкай Белавусава ўнеслі ў санкцыйныя спісы ЕС пасля пачатку поўнамаштабнага ўварвання ва Украіну.
У астатніх ведамствах так званага сілавога блока ўрада РФ змен няма — Пуцін прапанаваў Савету бяспекі перапрызначыць кіраўнікоў міністэрстваў на свае пасады.
Адметна, што Шайгу — адзіны міністар з сілавога блока, якога кіраўнік Расіі не прапанаваў зноў прызначаць на пасаду.
«У крамлёўскага дыктатара няма моцных лідараў, таму ён узяў «шэрага каня» — Андрэя Белавусава, пра якога ніхто да сёння нават не чуў, — каментуе прызначэнне ўкраінскі палітык Антон Герашчанка, — Белавусаў, нягледзячы на тое, што быў першым намеснікам старшыні кіраўніка ўрада, ніколі сябе нічым не праяўляў.
Магчыма, яго галоўнай задачай на пасадзе кіраўніка Мінабароны будзе арганізацыя пераводу краіны на ваенныя рэйкі, узмацненне вытворчасці ўзбраення і да таго падобнае.
Чыста намінатыўная фігура, якая нічога не вырашае».
Глядзіце таксама
Многія СМІ называюць прызначэнне Белавусава міністрам абароны нечаканым, тым больш што кадравыя перастаноўкі ў пуцінскай сістэме ўлады адбываюцца нячаста.
«Перастаноўкі ў Кабінеце міністраў сталі рэдкай падзеяй для Пуціна, які, як правіла, пазбягае паспешлівых змен, і яны могуць адзначыць паваротны момант у больш чым двухгадовай вайне Расіі ва Украіне», — піша «The New York Times».
Газета нагадвае, што патэнцыйная адстаўка Шайгу абмяркоўвалася з першых дзён поўнамаштабнай вайны, калі выявілася, што расійскія войскі не гатовыя да супраціву Украіны.
Улетку 2023 года кіраўнік ПВК «Вагнер» Яўген Прыгожын зладзіў мяцеж, «каб паспрабаваць зрушыць Шайгу, але Пуцін, які, паводле слоў аналітыкаў, любіць лаяльнасць, пакінуў Шайгу на пасадзе», — адзначае выданне. Яшчэ адной прыкметай будучых перамен быў нядаўні арышт намесніка Шайгу Цімура Іванова, якога абвінавачваюць у атрыманні хабару ў 1,185 млрд. рублёў.
Незразумела, наколькі шырокія паўнамоцтвы па вядзенні вайны захаваюцца за Шайгу на яго новай пасадзе кіраўніка Савета Бяспекі, разважае NYT. Газета прыводзіць каментар Аляксандра Баўнова з Берлінскага цэнтра Карнегі: на яго думку, у Савеце бяспекі Шайгу будзе «без рэальных камандзірскіх паўнамоцтваў і без скрыні з грашыма».
Большасць выданняў сыходзіцца ў меркаванні, што прызначэнне эканаміста на пасаду міністра абароны гаворыць аб імкненні Масквы больш жорстка кантраляваць гіганцкі рост вайсковых выдаткаў для фінансавання вайны і ўтаймаваць карупцыю ў Мінабароны.
Для ўкраінскіх аналітыкаў і блогераў змена міністра абароны РФ — куды больш надзённае і прыземленае пытанне, чым для заходніх СМІ. Таму многія аналізуюць навіну адпаведна: з пункту гледжання таго, чым гэтая перастаноўка абернецца для Украіны на полі бою.
Украінскі сайт «Апостраф» называе рашэнне Пуціна змяніць міністра абароны Сяргея Шайгу «міні-сенсацыяй» і прыводзіць меркаванне некалькіх экспертаў, якія лічаць, што прычыны гэтага ў асноўным эканамічныя.
Глядзіце таксама
Эксперт Іван Ступак, з якім пагаварыў «Апостраф», лічыць, што Шайгу «не пацягнуў перабудову эканомікі на ваенныя рэйкі», таму яго і замянілі Белавусавым.
«Ён прызначыў міністрам эканаміста, якога называюць адным з тых, хто ўтрымаў эканоміку РФ ад [падзення праз] санкцый. Відавочна, фармуецца "матэматыка вайны" — планавая ваенная эканоміка», — сказаў выданню палітычны эксперт Яраслаў Макітра.
Адны каментатары лічаць, што эканаміст на чале Мінабароны — гэта прыкмета эканамічных праблем Расіі. Так піша ўкраінскі журналіст і малодшы сяржант УСУ Дзмітрый Ваўнянка: на яго думку, Белавусаў прызваны «на хаду і на бягу палепшыць сітуацыю з пастаўкамі для расійскага войска і знізіць, наколькі гэта рэальна, выдаткі на войска, ламаючы карупцыйныя схемы».
Іншыя, напрыклад, аналітык Марыя Кучарэнка, бачаць прызначэнне Белавусава як дрэнную навіну для Украіны: «Белавусаў на МА — планавасць-планавасць. Дзяржаўніцкая дзяржаўнасць. І — зусім непрадказальны разварот, — напісала Кучарэнка. — Скажу шчыра, што Белавусаў — гэта дрэнна. І гэта сур'ёзны і разумны праціўнік».
А ўкраінскі эксперт Дзмітрый Залатухін прадказаў унутраны канфлікт у сілавым блоку — паміж Белавусавым і начальнікам Генштаба Валерыем Герасімавым.
«Да Белавусава пабягуць усе тыя, хто не дамовіўся з Шайгу і яго прыхваснямі», — выказаў меркаванне ён. — На выпадак будучых перамоў паміж украінскім і расійскім бакамі грамадзянскі міністр абароны будзе мець выгадны выгляд для Захаду», — дадае Залатухін.