Беларусь не хоча плаціць па аблігацыях расійскім інвестарам. Тыя гатовыя судзіцца ў Лондане
Група расійскіх уладальнікаў беларускіх дзяржбондаў накіравала Мінску апавяшчэнне аб дэфолце. Калі Беларусь не пагасіць абавязацельствы, расійскія інвестары плануюць пачаць разгляд у трацейскім судзе Лондана.
Група інвестараў, якая складаецца з васьмі фізічных асоб і пяці кампаній, 18 студзеня накіравала ў адрас кіраўніка Мінфіна Беларусі Юрыя Селіверстава апавяшчэнне аб дэфолце па пяці выпусках еўрааблігацый — Belarus 2023, Belarus 2026, Belarus 2027, Belarus 2030 і Belarus 2031. Ініцыятыўная група валодае паперамі гэтых выпускаў на агульную суму $178 млн, гаворыцца ў лісце на імя кіраўніка беларускага Мінфіна.
Усяго сукупная сума гэтых выпускаў складае каля $3,25 млрд.
Інвестары разглядаюць магчымасць звароту ў Лонданскі міжнародны трацейскі суд (LCIA) з пазовам аб спагнанні з Беларусі выплат па еўрааблігацыях, паведаміў РБК прадстаўнік ініцыятыўнай групы.
Прамыя выплаты па гэтых бондах у адрас расійскіх інвестараў прыпыненыя з 2022 года, але ў канцы 2023-га пачаліся выплаты ў адрас расійскіх інвестараў па новым механізме. Гэтыя выплаты будуць праведзены толькі па выпуску Belarus 2023 і толькі ў адрас трымальнікаў, якія набылі паперы да 6 верасня 2022 года.
«Дэфолт Рэспублікі Беларусь па ўказаных вышэй еўрааблігацыях стаў вынікам невыканання Саветам міністраў Рэспублікі Беларусь і Нацыянальным банкам Рэспублікі Беларусь сваіх абавязацельстваў па пагашэнні названых вышэй еўрааблігацый і/або выплаце працэнтных купонаў па іх», — канстатуюць інвестары ў паведамленні. У тэксце дакумента яны таксама адзначаюць, што прапанаваны Мінскам новы механізм выплат «з'яўляецца дыскрымінацыйным» і парушае інтарэсы трымальнікаў, якія набылі паперы пасля 6 верасня 2022 года.
«Заклікаем Савет міністраў Рэспублікі Беларусь і Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь выканаць свае абавязацельствы перад усімі расійскімі інвестарамі ў поўным аб'ёме, што дазволіць у далейшым захаваць цікавасць і давер да знешніх публічных запазычанняў Рэспублікі Беларусь», — пазначана ў звароце на імя кіраўніка беларускага Мінфіна.
Калі Беларусь не пагасіць свае абавязацельствы, як гэтага патрабуе апавяшчэнне, інвестары атрымаюць права падаць пазоў у Лонданскі міжнародны трацейскі суд або арбітражны суд у Расіі, распавёў прадстаўнік групы інвестараў. Паводле яго слоў, такія варыянты разглядаюцца разам з юрыстамі.
«Заява аб дэфолце пададзеная ў строгай адпаведнасці з нормамі права і эмісійнай дакументацыяй. Пры гэтым рэчаіснасць дэфолту не залежыць ад згоды або нязгоды з ім з боку Рэспублікі Беларусь і якіх-небудзь пярэчанняў з боку Беларусі», — сцвярджае партнёр практыкі па вырашэнні спрэчак «Рыбалкин, Гарцунян, Дзякін і партнёры» (прадстаўляе інвестараў) Уладзімір Пестрыкаў.
Глядзіце таксама
Навошта трэба апавяшчэнне аб дэфолце
Расійскія інвестары маюць цяжкасці з атрыманнем выплат па еўрааблігацыях Беларусі з лета 2022 года-пасля таго як Citibank адмовіўся быць агентам па гэтых паперах. Спачатку беларускі бок казаў, што будзе шукаць новага агента для аднаўлення выплат, затым стаў праводзіць іх праз уласную інфраструктуру, прапанаваўшы расійскім інвестарам адкрыць рахункі ў Беларусі і атрымліваць грошы на іх у беларускіх рублях. Але выплаты па гэтым механізме змаглі атрымаць толькі некалькі інвестараў і не ў поўным аб'ёме. Тады Мінск прапанаваў новую схему выплат праз расійскі Нацыянальны Разліковы дэпазітарый (НРД), але таксама ў беларускіх рублях і толькі ў адрас інвестараў, якія набылі паперы да 6 верасня 2022 года (у гэты дзень увайшла ў дзеянне Адмова Citibank ад абслугоўвання папер). Паводле наяўных дадзеных, выплаты пачалі паступаць у канцы снежня 2023 года.
У ліпені 2022 года рэйтынгавае агенцтва Moody's прызнала дэфолтам купонныя выплаты па еўрааблігацыях Беларусі, вырабленыя ў беларускіх рублях, і панізіла рэйтынг краіны да ўзроўню C (самы нізкі па шкале агенцтва). Іншыя міжнародныя агенцтвы — S&P Global Ratings і Fitch — прыпынілі ацэнку крэдытнай якасці Беларусі. Расійскае агенцтва АКРА адклікала рэйтынг Беларусі ў лістападзе 2023 года. Там не канстатавалі дэфолту па якім-небудзь з выпускаў еўрабондаў.
У эмісійнай дакументацыі па еўрааблігацыях Беларусі паказана, што дэфолт можа заявіць альбо намінальны трымальнік еўрааблігацый — кампанія Citivic, якая ўваходзіць у групу Сitibank (афіцыйны рэгістратар, фінансавы, плацежны і трансферны агент у дачыненні да еўрааблігацый), альбо канчатковыя трымальнікі еўрааблігацый.
«Мінфін Беларусі не прызнае аблігацыі ў якасці дэфолтных, і гэта дазваляе Мінфіну не ажыццяўляць неадкладную выплату па аблігацыях. Аблігацыянер мае права накіраваць эмітэнту апавяшчэнне аб дэфолце, і ў гэтым выпадку эмітэнт будзе абавязаны ажыццявіць неадкладнае пагашэнне доўгу», — кажа партнёр юрыдычнай фірмы NSP, адвакат Арам Грыгаран. Адпраўляючы апавяшчэнне, інвестары не чакаюць ад Мінска неадкладнай выплаты, але для мэт судовай спрэчкі ім неабходна прайсці гэтую дасудовую стадыю, тлумачыць эксперт.
Згодна з праспектамі эмісіі беларускіх еўрабондаў, трымальнік папер можа накіраваць апавяшчэнне аб дэфолце ў выпадку пратэрміноўкі па выплатах больш чым на 14 дзён, адзначае адвакат калегіі адвакатаў Pen & Paper Раман Кузьмін. «Пасля прад'яўлення такога паведамлення надыходзіць тэрмін пагашэння наміналу аблігацыі, што крытычна для эмітэнта, паколькі гэта заўсёды буйная сума, пад выплату якой загадзя фармуюцца сродкі», — тлумачыць юрыст.
«Рашэнне LCIA прызнаецца і можа быць выканана ў большасці краін свету ў дачыненні да актываў Рэспублікі Беларусь. Рашэнне расійскага суда (калі інвестары вырашаць судзіцца ў Расіі) можа быць прызнана ў розных краінах свету і перш за ўсё ў краінах — удзельніцах СНД. У краінах СНД рашэнні расійскіх судоў прызнаюцца і выконваюцца ў спрошчаным парадку ў адпаведнасці з Канвенцыяй аб прававой дапамозе і прававых адносінах па грамадзянскіх, сямейных і крымінальных справах», — дадаў Пестрыкаў.
Глядзіце таксама
Якія шанцы інвестараў выйграць у Мінска ў лонданскім судзе
«Калі Беларусь адмовіцца ад прызнання дэфолту па еўрааблігацыях, то трымальнікі еўрааблігацый будуць вымушаныя звярнуцца ў Міжнародны арбітраж (LCIA) або суды за абаронай сваіх правоў і інтарэсаў і спагнаннем запазычанасці па еўрааблігацыях з Беларусі», — гаворыцца ў каментары групы інвестараў.
Магчымасць правядзення разбору ў Лонданскім міжнародным трацейскім судзе прапісаная ў эмісійнай дакументацыі эмітэнта. Разгледзець спрэчку ў гэтым судзе раней прапаноўваў і сам Мінск у рамках судовага разбору з іншым прыватным інвестарам, якія не атрымалі выплаты па еўрабондах.
Таксама два інвестары раней звярталіся ў расійскія суды з заявай аб спагнанні выплат з Мінска. Маскоўскі гарадскі суд спыніў разглядаць такую заяву, спаслаўшыся на непадсуднасць, а арбітражны суд Кемераўскай вобласці заняўся такім разглядам і вынес вызначэнне аб накладанні арышту на выплаты па беларускіх еўрааблігацыях у адрас расійскага прыватнага інвестара.
Грыгаран называе разгляд у LCIA больш пераважным варыянтам, бо менавіта гэты суд паказаны ў эмісійнай дакументацыі. «Гэтая спрэчка з'яўляецца арбітрабельнай і не падпадае пад нейкія абмежаванні. Інвестары цалкам змогуць аплаціць арбітражны збор і іншыя выдаткі, спалучаныя са спрэчкай. Гэта выключна арганізацыйнае пытанне, і санкцыі ЕС/ЗША ў гэтым выпадку не павінны перашкодзіць планам інвестараў», — кажа эксперт. Магчымая падача пазову і ў расійскі суд, але станоўчых рашэнняў па падобных справах пакуль няма, адзначае Грыгаран.
З аднаго боку, разбіральніцтва ў Расіі патэнцыйна можа быць больш паспяховым для інвестараў, «паколькі расійскія суды займаюць больш добразычлівую пазіцыю да асоб, якія пацярпелі ад заходніх санкцый, чым замежныя суды», кажа Кузьмін. Але з іншага — агаворка пра LCIA, якая змяшчаецца ў дакументах, кажа пра тое, што пры падачы пазоваў у дзяржаўны суд такія заявы павінны быць вернутыя, адзначае эксперт.
«Між тым расійскае працэсуальнае заканадаўства мае механізмы, якія дазваляюць перанесці месца разгляду спрэчкі з-за мяжы ў расійскі арбітражны суд. Гаворка ідзе пра артыкул 248.1 АПК РФ, які адносіць да выключнай кампетэнцыі спрэчкі з удзелам адказчыка, зарэгістраванага ў замежнай дзяржаве, якая ўвяла меры абмежавальнага характару ў дачыненні да расійскіх грамадзян», — дадае Кузьмін.
Акрамя таго, інвестары могуць падумаць аб прад'яўленні пазову да Беларусі ў рамках Міжнароднага інвестыцыйнага арбітражу, «так як фактычна Рэспубліка Беларусь замахваецца на інвестыцыі ў беларускую эканоміку, якія ажыццявілі расійскія і замежныя інвестары», адзначае партнёр юрыдычнай кампаніі NSP Ілля Рачкоў. Для падачы такога пазову трэба даказаць, што самі пазоўнікі з'яўляюцца інвестарамі, а іх укладанні ў еўрааблігацыі Беларусі — інвестыцыямі ў сэнсе дамовы аб Еўразійскім эканамічным саюзе. Таксама інвестарам трэба даказаць, што, адмаўляючы ў выплатах, Мінск парушыў іх правы, «у прыватнасці права на абарону ад экспрапрыяцыі; нявыплата па еўрааблігацыях раўназначная экспрапрыяцыі», тлумачыць Рачкоў.
У гэтым сцэнары пазоў можа быць разгледжаны ў Міжнародным
камерцыйным арбітражным судзе пры Расійскай гандлёва-прамысловай палаце (але ў
гэтым варыянце патрэбна згода Беларусі), у Міжнародным цэнтры па ўрэгуляванні
інвестыцыйных спрэчак альбо ў дзяржаўным судзе Беларусі (гэты варыянт найменш
удалы для інвестараў), пералічвае эксперт.