Ці ёсць рынкавы кошт у Пачобута і Бяляцкага?
На тыдні ўсе настолькі шчыльна абмяркоўвалі «камісію па збеглых» і пачатак яе працы, што склалася ўражанне аб адмысловай «інфармацыйнай спецаперацыі». Нібыта нам назнарок падсоўваюць гэтую камісію, каб мы не заўважылі нечага больш істотнага.
Андрэй Пачобут у судзе. Фота БелТА.
Канешне, нешта больш істотнае складана заўважыць. Але ўсё ж на адной камісіі жыццё не спыняецца. Напрыклад, даволі цікавыя лічбы прыйшлі да нас з Расіі. «Газпрам» выступіў са справаздачай аб сваёй дзейнасці. Паводле яе, прадпрыемства ў 2023 годзе паставіць Беларусі газ на суму прыкладна 250 млрд расійскіх рублёў, што ў пераводзе на валюту складае каля 3,5 млрд долараў.
Падавалася б — адна толькі лічба. Але мы ж памятаем пераможныя рэляцыі беларускіх улад пра тое, што яны на тры гады дамовіліся з Расіяй пра «пастаўкі газу па ранейшай цане». Гэтая цана складае 128,5 долараў з тысячу кубаметраў.
Шляхам няхітрых арыфметычных дзеянняў падлічваем, што ў гэтым годзе наша краіна рыхтуецца закупіць каля 27 млрд кубаметраў газу. Пры гэтым спажыванне газу ў Беларусі знаходзіцца на ўзроўні 19-20 млрд кубаметраў. 20 — па ацэнках беларускага ўрада, 19 — па ацэнцы канцэрна «British Petroleum».
Такім чынам, узнікае некалькі пытанняў. Першае, навошта мы набываем «лішкі» газу ў Расіі, прычым такія «лішкі», якія складаюць ці не палову гадавога аб’ёму спажывання газу?
Адказ на гэтае пытанне можа быць толькі ў выглядзе гіпотэзы, якую агучылі мінулай восенню эксперты iSANS. Яе сутнасць заключаецца ў тым, што Беларусь выкарыстоўвае «схематоз» для абыходу санкцый Еўрасаюза ў дачыненні да Расіі. У снежні мінулага года краіны ЕС узгаднілі столь цэн на газ на ўсіх еўрапейскіх хабах. Абмежаванне пачне дзейнічаць з 15 лютага 2023 года (то-бок ужо вось-вось), і спачатку столь не будзе распаўсюджвацца на пазабіржавыя здзелкі.
Такім чынам, Беларусь можа прадаваць расійскі газ у ЕС, бо некаторыя санкцыі, уведзеныя ў дачыненні да Расіі, не тычацца Сінявокай. Прынамсі, пакуль не тычацца. І таму нехта, закупляючы расійскі газ па беларускай цане, можа прадаваць яго ў Еўропу па рынкавым кошце.
Згодна з графікам цаны на газ анлайн-біржы TTF, за 1000 кубаметраў цяпер даюць каля 580 долараў. Такім чынам, перапрадаючы расійскі газ, гэты «нехта» па сённяшніх цэнах атрымлівае каля 400% прыбытку.
Што праўда, мы яшчэ не бачылі дзясятага санкцыйнага пакета ЕС, куды, па чутках, трапіла і Беларусь, асабліва ў сферы «абыходу санкцый». Ці не прыкрыюць там «газавую лавачку»? Але хто не рызыкуе, той, зразумела, не п’е шампанскага… А пабачым мы гэты санкцыйны пакет недзе праз два тыдні, да гадавіны пачатку расійскага ўварвання ва Украіну.
Дарэчы, наконт санкцый. У інтэрв'ю БелТА міністр эканомікі краіны Аляксандр Чарвякоў заявіў, што «маштабы ўведзеных супраць нас санкцый велізарныя — 25% эканомікі наўпрост трапілі пад абмежаванні, а ўскосна — закрануты ўсе галіны».
«Пачынаючы з 2021 года санкцыям падвергліся авіяцыйная, калійная, нафтаперапрацоўчая галіны. У мінулым годзе ўведзены абмежаванні для металургіі, машынабудавання, дрэваапрацоўкі, будаўнічых матэрыялаў. Санкцыі для IT-сферы не толькі знізілі тэмп росту, але і выклікалі адток IT-спецыялістаў з краіны. Створаны лагістычныя перашкоды, закрыты альбо абмежаваны доступ на рынкі краін ЕС, Украіны. Узнікаюць складанасці ў разліках з партнёрамі», — працягнуў ён.
Пагадзіцеся, гэта вельмі цікавыя развагі міністра, асабліва калі паглядзець рыторыку за пэўны час. Спачатку нам казалі, што санкцыі — гэта ўсё лухта, што яны зробяць нас толькі мацнейшымі і што ў выніку іх мы выйдзем на больш шчыльнае супрацоўніцтва з іншымі, больш лагоднымі да нас партнёрамі кшталту Расіі і Кітая. Потым як перамогу нам падавалі «імпартазамяшчальны крэдыт» Расіі, выдаткоўванне якога расцягнулася больш чым на паўгода. А цяпер, аказваецца, санкцыямі закранута нават IT-сфера, супраць якой санкцыі, дарэчы, не ўводзіліся.
А цяпер Чарвякоў плачацца пра негатыўныя тэндэнцыі ў IT-сферы: маўляў, з другога квартала 2022 года галіна ўстойліва зніжала тэмпы, сышоўшы ў мінус на 2,2%. «Негатыўныя тэндэнцыі абумоўлены рэлакацыяй IT-спецыялістаў і кампаній — з-за адмоў контрагентаў ад супрацоўніцтва з рэзідэнтамі ў Беларусі і складанасцямі ў правядзенні міжнародных плацяжоў», — кажа міністр.
І можна падказаць Чарвякову — будзе яшчэ горш. З-за прысуду аднаму з лідараў Саюза палякаў Андрэю Пачобуту Польшча поўнасцю адрэзала ад сябе Гродзенскую вобласць. З-за мігранцкага крызісу ў 2021-м быў закрыты памежны пераход «Брузгі — Кузніца». Цяпер закрыты «Бераставіца — Баброўнікі». Трапіць у Польшчу можна праз памежныя пераходы ў Брэсце альбо праз Літву.
А цяпер час падумаць, як «з-за Пачобута» ўзрасце нагрузка на брэсцкія пераходы і ўскладніцца лагістыка.
А наперадзе ж яшчэ і прысуд Бяляцкаму… Думаю, што Еўропа таксама чым-небудзь адкажа на тэрмін нобелеўскаму лаўрэату. А ўвесну, да якой засталося менш за месяц, збярэцца канферэнцыя Міжнароднай арганізацыі працы і будзе вырашаць, чым адказаць на прысуд Аляксандру Ярашуку і іншым прафсаюзным актывістам…