Беларускі Нікола Тэсла. Мінчанін зрабіў электрамабіль у гаражы і ездзіць на ім кожны дзень
«Вядома, за 6 тысяч рублёў можна было проста купіць малалітражку і ездзіць эканомна. Але мне хацелася менавіта электрамабіль, а яны каштуюць ад 20 тысяч рублёў. Тады я вырашыў зрабіць яго самастойна. Купіў «донара» за 550 даляраў і прыступіў да працы...».
Так пачынае свой аповяд 28-гадовы электрамеханік Сяргей Русакоў з Мінска, які літаральна на каленцы прыдумаў самы што ні на ёсць айчынны электрамабіль.
«З прэзідэнтам шмат у чым згодны — беларускі электрамабіль можна зрабіць лепш»
Сяргей пачаў займацца сваім электрамабілем яшчэ да таго, як стаў аўтамеханікам. Яго хобі, зразумелая справа, быў электрыка. Потым ён атрымаў спецыяльнасць аўтаслесара і ў вольны ад працы час «дапільваў» у гаражы свой праект электрамабіля. Зараз хлопец працуе вучнем... электрыка і паралельна навучаецца на гэтай спецыяльнасці. Такія вось зменлівасці лёсу.
Сяргей штодня эксплуатуе свой самаробны электракар на базе Citroen AX, разам з тым паляпшаючы яго характарыстыкі. І ахвотна дзеліцца асабістымі тэхналогіямі.
Пасля тэст-драйву электрычнага выпрабавальнага «мула» на базе Geely, створанага НАН РБ, у нас засталіся вельмі супярэчлівыя пачуцці. З аднаго боку, добра, што беларускія навукоўцы займаюцца такім перспектыўным напрамкам, а з другога — маючы такія рэсурсы і магчымасці, машыну зрабілі відавочна не па самых апошніх тэхналогіях. Сяргей лічыць, што беларускі электрамабіль можна было зрабіць лепш, у гэтым хлопец згодны з прэзідэнтам Беларусі, які пасля тэсту Теслы адзначыў, што батарэю можна было б размясціць у іншым месцы.
— Я сам не ездзіў на гэтым электрамабілі, але з таго, што чытаў пра яго, зрабіў свае высновы. Вядома, у першую чаргу не ставіў бы велізарную батарэю ў багажніку. Бо па замове яе можна зрабіць любой формы.
Паставіць замест бензабака — відавочнае рашэнне. І па кампаноўцы подкапотнай прасторы ёсць пытанні. Я перакананы, што калі там няма рухавіка ўнутранага згарання, то трэба, каб вызваленае месца выкарыстоўвалася пад багажнік, — разважае хлопец.
Акрамя таго, Сяргей лічыць, што ў электрамабілі не патрэбны свінцовы акумулятар на 12 В. Але з ім прасцей вырашыць пытанні па асвятленні і іншых дробязях. Ня трэба цягнуць новыя правады.
Сабраў электракар з усяго, што было
І вось мы стаім перад самаробным, створаным у літаральным сэнсе слова «на каленцы» электракарам, сабраным энтузіястам-адзіночкам. І зроблена ў ім усё так, як падабаецца ўладальніку.
— Толькі не звяртайце ўвагі на якасць выканання і знешні выгляд — бянтэжыцца Сяргей, уладальнік электра-Citroen — у мяне пакуль усё ў стадыі эксперыменту, пастаянна ўзнікаюць нейкія новыя ідэі, рашэнні. І па магчымасці я імкнуся іх ўвасабіць. Пытанне, па сутнасці, толькі ў грошах — можна ўсё зрабіць больш якасна, акуратней і з зусім іншымі характарыстыкамі.
Калі машына куплялася, успамінае Сяргей, у яе быў выдатак у 15 літраў на «сотню», а максімальная хуткасць складала 70 км / г — мабыць, за машынай не сачылі зусім. Але будучага стваральніка самаробнага электракара гэта мала хвалявала: машына першапачаткова набывалася для пераробкі на электрацягу. Чаму менавіта Citroen AX? Вырашальную ролю адыгралі цана аўтамабіля і яго падрыхтаваная маса. Па завадскіх дадзеных, у залежнасці ад мадыфікацыі АХ важыў каля 675-700 кг.
Электрарухавік ад пагрузчыка сутыкаваны са стандартнай скрыняй перадач
Паколькі Сяргей робіць усё сам і ў літаральным сэнсе слова «на каленцы», у працэсе пераробкі ён пайшоў па шляху найменшага супраціву. Дэмантаваў рухавік разам з выхлапной сістэмай і бензабак, але скрыню перадач пакінущ — каб не вазіцца з вырабам арыгінальных паўвосяў. А электрарухавік быў абраны самы танны і распаўсюджаны — ад пагрузчыка «Балканар» на 3,6 кВт. Зараз ён прычынены абаронай, але на старонцы Сяргея ў сацсетках захавалася фота гэтай «стыкоўкі».
Зараз рухавікса скрыняй перадач зачыненыя кажухом. Пад капотам нават ёсць месца для багажу.
Дарэчы, электрарухавік ад пагрузчыка важыць 76 кг. Гэта практычна супастаўна з масай ДУЗ, так што паменшыць падрыхтаваную масу не ўдалося. Ну а пасля яна вырасла яшчэ — праз батарэі. Іх Сяргей рабіў сам — з асобных элементаў спайваючы батарэйны блок.
— У нас у Беларусі рынак кампанентаў для электрамабіляў адсутнічае як з'ява, а вось ва Украіне нашмат больш сур'ёзны. Людзі ўжо даўно сядзяць на гэтай тэме, у іх у дзясяткі разоў больш электразаправак, значна больш электрамабіляў і вельмі шмат самаробнікаў, якія ўжо даўно перарабляюць звычайныя аўто ў электрамабілі.
Можна было купіць цалкам батарэю ад Nissan Leaf, гэта было б нават трохі больш выгадна, бо кожны кВт абышоўся б танней, але Сяргей вырашыў не рызыкаваць. Незразумела, у якім стане гэтая батарэя, ці ўсё модулі спраўныя, а для ўжыванай батарэі гэта вельмі важна. Дарэчы, сёння ва Украіне ўжываная батарэя для Leaf (24 кВт / г) з ёмістасцю 95% каштуе прыкладна 9 тысяч рублёў, але 2 гады таму цэны былі зусім іншымі.
Самаробная батарэя абышлася значна танней, чым гатовы блок
У выніку Сяргей вырашыў пайсці больш надзейным шляхам — ён набываў асобныя ячэйкі батарэі. Таксама патрыманыя, але пратэставаныя і з гарантыяй. У выніку 160-літый-іённых ячэяк абышліся яму ў 3200 рублёў. Сяргей карпатліва на працягу месяца падпойваў іх, і ў выніку ў самаробным фанерным корпусе атрымалася цягавая батарэя на 8 кВт. Пазней ў самаробным электракары з'явілася яшчэ адна такая ж самаробная батарэя, але на 4 кВт.
З іх размяшчэннем Сяргей асабліва не мудрагеліў — адна размясцілася прама паміж пярэднімі крэсламі, а другая — у нішы пад заднімі сядзеннямі. Дарэчы, калі задацца мэтай і сфарміраваць пакет ячэяк крыху інакш, задняя батарэя цалкам змясцілася б у нішы, аднак для Сяргея зараз важны працэс удасканалення электракара, а не колькасць пасажырскіх месцаў у салоне.
Але рухавік і батарэі — гэта яшчэ не ўсё дарагія кампаненты электракара. Заняўшыся пошукамі кантролера, Сяргей хутка зразумеў, што «фірмовы» не пацягне: за іх просяць каля тысячы долараў. Але, як мы ўжо казалі вышэй, ва Украіне вельмі развіты рынак кампанентаў для электракараў, і амаль за 700 рублёў быў набыты самаробны кантролер. А для педалі «газу» на разборцы быў набыты рэастат ад Jeep Liberty.
«Разганяецца як малалітражка»
Вынік усіх двухгадовых пакут: бясшумны электрычны Сitroen AX, які развівае максімальную хуткасць 115 км/г і здольны праязджаць каля 130 кіламетраў на адной зарадцы. Сяргей ужо наездзіў на «самаробцы» некалькі тысяч кіламетраў, таму ўжо паспеў пазбавіцца ад «зарадкафобіі»: яму цалкам хапае аўтаномнасці электракара, каб штодня перамяшчацца па маршруце «дом-праца-дом-гараж». Дзе сілкуецца?
— З акна свайго «гмаху» я падаўжальнік не выкідваю, — смяецца Сяргей, — сілкуецца альбо ў гаражы, альбо на працы. Ад звычайнай разеткі на 220 вольт я магу цалкам падсілкаваць батарэю за 6 гадзінаў. Калі трэба хутчэй, то працэс можна паскорыць — тады ўсё зойме прыкладна дзве гадзіны. Калі б быў доступ на 380 вольт, то паспець можна было б і за гадзіну з невялікім. Але мой графік дазваляе спакойна зараджаць машыну паўдні, пакуль я на працы ці калупаюся ў гаражы.
— Усіх цікавіць, за колькі мой электра-Citroen разганяецца да «сотні», але я адказваю так: да 60 км/г — за 5 секунд. То бок, на ўзроўні звычайнай малалітражкі. Далей дынаміка рэзка пагаршаецца, але для мяне гэта не прынцыпова. Калі б гаворка ішла пра рэкорды і меўся адпаведны бюджэт, я б зрабіў машыну з зусім іншымі характарыстыкамі — балазе вопыт ужо ёсць, ды і рынак камплектуючых ўвесь час развіваецца.
Аднак, па словах Сяргея, калі цікаўныя даведваюцца, што ўвесь праект абыйшоўся ў 6 тысяч рублёў, круцяць пальцам ля скроні: маўляў, я на гэтыя грошы буду на сваім дызельку 10 гадоў ездзіць...
— Хай ездзяць, — не маркоціцца Сяргей, — у мяне сабекошт 100 кіламетраў прабегу складае ўмоўна 1 рубель. Колькі каштуюць тыя ж 100 кіламетраў нават у эканамічнай дызельнай машыне? Ва ўмоўным гарадскім цыкле — скажам, 8 рублёў. Памнажаем на сярэднегадавыя 30 тысяч кіламетраў — атрымліваем амаль дзве з паловай тысячы ў год толькі на паліва. Плюс ТА з заменай фільтра, алея, свечак. Ну і спадзяемся, што матор не забарахліць, не запатрабуе грошай на рамонт. Разам — за некалькі гадоў электракар акупіцца цалкам, нават калі я зраблю яго больш магутным і хуткасным.
Што тут скажаш? Сапраўды, у электракара ёсць свае мінусы, галоўным з якіх з'яўляецца невялікі прабег на адной зарадцы. Ну і кошт пытання, вядома, пакуль таксама бянтэжыць: 9-10 тысяч даляраў аддаць за ужываны Nissan Leaf або ў два разы больш за нейкі іншы электракар не кожны вырашыцца. Зноў жа з зараднымі станцыямі суцэльная бяда: мала таго што іх фактычна няма, дык яшчэ і палова з афіцыйна адкрытых альбо не працуе, альбо недаступныя ўсім жадаючым.
Аднак Сяргей даказаў, што электракар — гэта не толькі выгадна і зручна для гарадской эксплуатацыі, але і больш даступна, чым здаецца. Так, не ў кожнага ёсць такое іпамкненне да творчасці, але, як бачыце, і «на каленцы» можна зрабіць паўнавартасны электрамабіль, нават з адносна невялікім бюджэтам. І хай пакуль электрычны Citroen AX мае не моцна ўражваючых характарыстык, у Сяргея ўжо шмат планаў на будучыню — больш магутныя батарэі, іншы электрарухавік, кантролер ... Атрымліваецца, што можна пабудаваць паўнавартасны канкурэнт Nissan Leaf сваімі рукамі?
— Пабудаваць можна ўсё, — сумна глядзіць на Citroen Сяргей. — Было б жаданне. Ну і бюджэт, вядома ...
Паводле tut.by