«Я хацела жыць у дэмакратычнай краіне, дзе выконваюцца правы чалавека»: інтэрв'ю спартсменкі Марыны Зялёнай
Марына Калініна, вядома многім як Марына Зялёная, — спартсменка і трэнерка па тайскім боксе, якая эмігравала ў Грузію з-за рэпрэсій. Пра пагрозы з боку сілавікоў, нюансы эміграцыі і міжнародную абарону яна распавядае ў сваім інтэрв'ю.
Фота з Facebook Марыны Зялёнай
Беларуска падалася на міжнародную абарону ў Грузіі, краіне, у якой праваабаронцы не ведаюць пра станоўчыя кейсы надання гэтага статусу беларусам. «Салідарнасць» паразмаўляла з Марынай Калінінай пра прычыны, якія вымусілі яе з'ехаць з роднай краіны і прасіць статус уцекача ў эміграцыі.
Марына Калініна (вядомая многім па псеўданіме Зялёная) — спартсменка, трэнерка, майстар спорту па тайскім боксе, двухразовая чэмпіёнка свету, шматразовая чэмпіёнка Беларусі, арганізатарка спартыўных мерапрыемстваў. У Беларусі развівала адаптыўны бокс для людзей з асаблівымі патрэбамі (псіхафізічнымі, на інвалідных калясках, з сіндромам Даўна).
У Грузіі Марына дапамагае арганізоўваць турніры па кулачных баях, удзельнічае ў праекце, у якім беларусы праводзяць адкрытыя трэніроўкі, а таксама чытае лекцыі па самаабароне, у тым ліку для людзей, якія перажылі гвалт.
— Як і большасць людзей, якія з'ехалі з Беларусі, ратуючыся ад рэпрэсій, я не планавала з'язджаць і не была гатовая да пераезду. Год таму я апынулася ў Грузіі з маленькім дзіцем, мне спатрэбілася некаторы час, каб адаптавацца, — распавядае суразмоўца «Салідарнасці». — Тэрмін дзеяння пашпарта майго сына заканчваецца ў канцы красавіка, і пасля ўказа Лукашэнкі, які забараніў пасольствам выдаваць пашпарты беларусам за мяжой, я вымушаная вырашаць пытанне аб легалізацыі.
У Марыны і яе сына ёсць шэнгенскія візы, але няма грошай на новую эміграцыю.
— На пераезд трэба шмат сродкаў. Нейкі час я не змагу працаваць. Трэба будзе зняць кватэру, знайсці дзіцячы садок для дзіцяці. Мы ўжо адаптаваліся ў Тбілісі. На дадзены момант у мяне няма рэсурсаў для пераезду ў Польшчу.
Таму я вырашыла так: калі грошы знойдуцца — мы з'едзем, а калі не — я буду тым чалавекам, які раскажа грузінам, як шмат беларусаў, пацярпела ад рэжыму Лукашэнкі, буду прапаноўваць ім рабіць для нас добрыя справы, прызнаваць, што ў нас ёсць рэпрэсаваныя, займацца нашай абаронай і гэтак далей.
Са слоў Марыны, прычын для ад'езду з Беларусі было шмат:
— Я ніколі не хавала сваю пазіцыю — хацела жыць у дэмакратычнай краіне, дзе выконваюцца правы чалавека, і калі ў мяне была магчымасць, агучвала яе — ад падкастаў да подпісаў супраць вайны.
Гэта магло быць падставай, каб пачаць рэпрэсіі супраць мяне. 16 сакавіка мінулага года супрацоўнікі КДБ прыйшлі да мяне з ператрусам. Мы былі дома з сынам. Ён тады хварэў.
Марыне выразна не патлумачылі яе статус — сведка або абвінавачаная. У дакументах пералічваліся «экстрэмісцкія» артыкулы.
Фота gazetaby.com
— Калі я спытала, пра неразгалошванне чаго з мяне бяруць падпіску, сказалі: вы самі даведаецеся потым. Панятыя прыехалі разам з супрацоўнікамі (маіх суседзяў у гэтай якасці не дапусцілі). Хлопец і дзяўчына былі падобныя па тыпажах на студэнтаў Акадэміі МУС. Відаць, што ім няёмка і сорамна было прымаць у гэтым удзел.
Забралі тэлефон і планшэт. У мяне патрабавалі паролі — сказала, што ў мяне там інтымныя фота жанатага палюбоўніка, і я вам не скажу, — жартуе Марына.
На самай справе яна проста не хацела даваць доступ да асабістай інфармацыі і да фатаграфій з акцый 2020 года, у якіх брала ўдзел.
— Мне пагражалі, што я буду сядзець у турме, а маё дзіця апынецца ў дзіцячым доме. Улічваючы, што я сола-мама і адна выхоўваю сына, вырашыла, што сістэма ідзе ўразнос, і з гэтай прычыны не хачу апынуцца за кратамі. Праз два дні пасля ператрусу мы з сынам паляцелі ў Тбілісі.
Дзіця вельмі пакрыўдзіўся, што ў яго забралі планшэт чужыя дзядзькі. Мне потым спатрэбілася шмат часу, каб растлумачыць яму, што ў Грузіі добрыя паліцыянты. Ён быў у стрэсе, месяцы чатыры пастаянна мыў рукі... — успамінае Марына.
Ператрус у кватэры стаў апошняй кропляй, якая падштурхнула Марыну да эміграцыі. Раней улады аказвалі на жанчыну эканамічны ціск.
— Мяне двойчы затрымлівалі на акцыях восенню 2020-га: у першы раз я была з сынам, і мяне адпусцілі. У другі раз гэта здарылася, калі мы гулялі па горадзе ў касцюмах блазнаў з надпісамі КДБ, МУС і МЗС.
Праз некаторы час прыйшоў ліст з падатковай інспекцыі Цэнтральнага раёна Мінска з патрабаваннямі даць справаздачу, на якія сродкі я жыву апошнія два гады. На мой адказ, што знаходжуся ў адпачынку па доглядзе дзіцяці, атрымала ліст, у якім ад мяне патрабавалі даць звесткі аб даходах за апошнія дзесяць гадоў.
Пакуль я збірала даведкі і дакументы, маё дзіця захварэла вятранкай. 10 дзён мы былі ў ізаляцыі, і я не паспела падаць своечасова камеральную справаздачу. Патэлефанавала ў падатковую і спытала супрацоўніцу, ці магу даслаць справаздачу пазней. Мне сказалі, што так. Потым аказалася, нібы размовы і не было.
Мне налічылі штраф, быццам я 10 гадоў не плаціла падаткі, і кожны месяц атрымлівала мінімальны заробак, і вось з гэтага «заробку» вылічылі 20%. У тым ліку налічылі за той перыяд, які я была ў дэкрэтным.
Глядзіце таксама
Марына пачала барацьбу з падатковай інспекцыяй і абскардзіла рашэнне ў розных інстанцыях, выкарыстоўваючы ўсе магчымыя інструменты. Усё, чаго ўдалося дамагчыся, — штраф пералічылі, выкрасліўшы тры гады дэкрэтнага адпачынку. Яна звярнулася ў суд, але на яго ўжо не патрапіла, бо з'ехала з краіны.
Зараз Марына збірае дакументы для міграцыйнай службы, якая будзе вырашаць пытанне аб прызнанні яе і сына бежанцамі.
Першае знаёмства з Дэпартаментам міграцыі Тбілісі аказалася непрыемным:
— Міграцыйная служба знаходзіцца на ўскраіне. Вакол бетоннага плота, абнесенага калючым дротам, адсутнічаюць кафэ, туалет, крамы. І пры гэтым у Дэпартаменце прымаюць па жывой чарзе, чакаць даводзіцца некалькі гадзін.
Калі я зразумела, што стаю ўжо тры гадзіны, стала тэлефанаваць на гарачую лінію міграцыйнай службы, напісала ім на пошту, на старонку ў Фэйсбуку. Мне тут жа ператэлефанавалі, прынялі без чаргі і сказалі прыйсці з дзіцем заўтра.
Глядзіце таксама
На наступны дзень сітуацыя паўтарылася. Мы стаялі хвілін 40 на вуліцы, сын замёрз, а супрацоўніца-кантралёрка сказала: пачакайце, усе ж чакаюць. Там працуюць людзі з выгараннем, якія прывыклі да таго, што момант уваходу ў сістэму — гэта чаканне, і яны не бачаць у гэтым нічога дрэннага. Таму я напісала ліст амбудсмену, і маю скаргу будуць разглядаць.
У той дзень Марына запоўніла анкету, а праз тыдзень ёй прызначылі інтэрв'ю.
— Мяне пыталіся, чаму я хачу падацца на міжнародную абарону. Для беларусаў многія фактары рызыкі відавочныя: напрыклад, вялікая колькасць публікацый, каментары ў сетцы. Я кажу, што мы з дзіцем хадзілі на акцыі і нас здымалі, а мне адказваюць: «Ну, вас жа не затрымалі, адкуль вы ведаеце?».
Размова павінна будавацца на доказнай базе. Напрыклад, у мяне канфіскавалі мабільны тэлефон і планшэт, але ў мяне няма доказаў, што яго канфіскавалі, а мае суседзі ў Беларусі пабаяцца пра гэта сведчыць. У мяне ёсць фота затрымання на акцыі. Але ці змагу я знайсці сведак, якіх затрымлівалі разам са мной?
Глядзіце таксама
У мяне няма дакументаў аб затрыманні, таму што мяне потым адпусцілі, бо майму дзіцяці не было трох гадоў. Мне трэба знайсці пацверджанне — спісы затрыманых за гэты дзень. Для гэтага падыдуць і публікацыі ў нашых медыя, прызнаных уладамі экстрэмісцкімі.
Думаю, у Польшчы б не спатрэбілася гэта даказваць, а ў Грузіі мне трэба знаёміць міграцыйную службу з нашымі праблемамі, каб наступны беларус, прыходзячы туды, бачыў разуменне таго, што адбываецца ў нашай краіне.
У бліжэйшыя чатыры месяцы Марыну выклічуць на другое інтэрв'ю, і да гэтага часу яе кейс павінен стаць больш дапоўненым дакументамі. Тэрмін разгляду заявы аб міжнароднай абароне ў Грузіі — ад 9 да 21 месяца. У выпадку адмовы заяўнік можа аспрэчыць гэтае рашэнне.