Калі ёсць 1000 подпісаў — склікаць камісію. Актывісты прапанавалі 9 новаўвядзенняў у закон аб зваротах

Папулярнасць зваротаў у дзяржорганы сярод грамадзян Беларусі расце, а адпаведнае заканадаўства не змянялася ўжо шмат гадоў. Тым часам неабходнасць змен даўно наспела.

Праект «Зручны горад. Petitions.by», абапіраючыся на ўласны досвед працы з калектыўнымі электроннымі зваротамі, а таксама на перадавыя сусветныя практыкі, прэзентаваў праект Закона аб унясенні змяненняў у Закон «Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асобаў». Усе жадаючыя могуць паўдзельнічаць у абмеркаванні дакумента на сайце petitions.by.
Расказваем, пра якія канкрэтна змяненні ідзе гаворка.

1. Стварэнне інстытута петыцый

Слова «петыцыя» даўно ва ўсіх на слыху, аднак у Законе «Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асобаў» дадзены тэрмін ўсё яшчэ не прапісаны. Дзейнае заканадаўства дзеліць звароты па форме на пісьмовыя, вусныя і электронныя, а таксама па заяўніку на індывідуальныя і калектыўныя. Гэта значыць, тое, што сёння разумеецца пад петыцыяй, найбольш блізка да электроннага калектыўнага звароту.
Праект «Зручны горад. Petitions.by» прапануе дапоўніць асноўныя тэрмiны Закона «Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асобаў «разгорнутым вызначэннем паняцця «петыцыя», разглядаючы яго як калектыўны электронны зварот, які змяшчае прапановы па ўдасканаленні заканадаўства і вырашэнні актуальных эканамічных, палітычных і сацыяльных пытанняў грамадства і дзяржавы.

2. Выкарыстанне петыцый для ініцыяцыі зменаў у заканадаўстве

У сусветнай практыцы тэрмін «петыцыя» часта выкарыстоўваецца для абазначэння калектыўнага звароту грамадзян, тэкст якога размяшчаецца ў публічным доступе і даступны неабмежаванаму колу асоб для азнаямлення і падпісання.
Заканадаўча беларусы маюць магчымасць ініцыяваць унясенне змяненняў у заканадаўства, але практычна рэалізаваць гэтую магчымасць вельмі складана: неабходна прайсці складаную працэдуру рэалізацыі ініцыятывы і сабраць не менш за 50 тысяч подпісаў. Каб спрасціць працэдуру, можна выкарыстоўваць інстытут петыцый. Нормы Закона «Аб мясцовым кіраванні і самакіраванні» дазваляюць грамадзянам уносіць у Саветы дэпутатаў праектныя прапановы. Каб механізм зарабіў, трэба зрабіць разгляд петыцый аб унясенні змяненняў у заканадаўства дэпутатамі абавязковым пры ўмове, што яе падпіша пэўная колькасць грамадзян.

3. Больш старанна разглядаць петыцыю з вялікай колькасцю подпісаў

Сёння па законе дзяржорганы павінны разглядаць зварот з выездам на месца ў выпадку, калі яго падпісала 30 і больш чалавек. Праект «Зручны горад. Petitions.by» прапануе пашырыць абавязкі дзяржорганаў пры атрыманні петыцыі з 1000 і больш подпісаў. У гэтым выпадку звароту варта разглядаць не толькі з выездам, але і з дапамогай правядзення грамадскага абмеркавання з усімі зацікаўленымі бакамі (у тым ліку ў анлайн-фармаце на сайце ведамства), а таксама са стварэннем адмысловай камісіі.

4. Абавязаць недзяржаўныя арганізацыі разглядаць звароты

Да гэтага часу шмат спрэчак узнікае пры аднясенні асобных арганізацый да катэгорыі дзяржаўных або недзяржаўных. Ці з'яўляюцца дзяржаўнымі гаспадарчыя таварыствы, акцыі якіх належаць дзяржаве? Якая павінна быць доля такіх акцый? Такая нявызначанасць спараджае глебу для наўмыснага ігнаравання зваротаў. Каб хаця б часткова вырашыць праблему, варта абавязаць недзяржаўныя арганізацыі разглядаць звароты, якія сабралі не менш за 1000 подпісаў.

5. Зрабіць магчымасць адправіць зварот больш відавочнай

На сайтах дзяржаўных органаў у абавязковым парадку павінна быць форма для адпраўкі электронных зваротаў. Але непадрыхтаванаму чалавеку часцяком знайсці яе не так і проста — нават калі шукаць адмыслова. Што ўжо казаць пра тых, хто пра такую ​​магчымасць проста не ведае. Каб зрабіць звароты больш даступнымі, варта абавязаць дзяржорганы размяшчаць адпаведную рубрыку на галоўнай старонцы свайго сайта.

6. Магчымасць падаўжэння тэрміну разгляду зваротаў

Згодна з дзейным заканадаўствам, у дзяржорганаў сёння ёсць ад 15 дзён да месяца на тое, каб адказаць на зварот. Аднак практыка паказвае, што гэтага тэрміну часта бывае недастаткова. Спешка — дрэнны памагаты ў вырашэнні важных праблем, гэта разумеюць і самі заяўнікі. Разумным было б даць заяўніку права самому вызначыць тэрмін разгляду яго зварота, які перавышае адзін месяц. Сёння такога права ў заяўнікаў няма, а дзяржорганы, калі не ўкладаюцца ў адведзены заканадаўствам тэрмін, павінны пісьмова паведаміць пра гэта заяўніку і пазначыць рэальныя тэрміны.

7. Дапрацоўка правілаў работы з масавымі зваротамі

Калі дзяржорган атрымлівае больш за дзесяць зваротаў па адной і той жа праблеме, ён мае права не адказваць кожнаму асабіста, а размясціць адзін агульны адказ на сваім сайце. Аднак у законе існуе прабел: не пазначана, за які перыяд неабходна ўлічваць звароты, якія паступілі, каб лічыць іх зваротамі масавага характару. Неабходна ўвесці адпаведны тэрмін — напрыклад, 1 месяц. Акрамя таго, сёння заяўнік пазбаўлены якой-небудзь магчымасці даведацца, што яго зварот быў прызнаны масавым і адказ трэба шукаць на сайце ведамства. Таму варта прадугледзець апавяшчэнне заяўніка аб размяшчэнні адказу на сайце альбо, як мінімум, выдзеліць на сайтах дзяржорганаў спецыяльную рубрыку для размяшчэння такіх адказаў. Таксама разумным будзе вызначыць тэрмін захоўвання адказаў на сайце. Можна зрабіць яго такім жа, як і тэрмін захоўвання перапіскі па зваротах — 5 гадоў.

8. Ідэнтыфікацыйны нумар замест адраса

Для таго, каб подпіс пад калектыўным электронным зваротам меў юрыдычную сілу, грамадзянін павінен пазначыць сваё імя і прозвішча, хатні адрас, а таксама адрас электроннай пошты. Праект «Зручны горад. Petitions.by» прапануе прадугледзець магчымасць ўказання ідэнтыфікацыйнага нумара пашпарта замест хатняга адрасу. Гэта дазволіць знізіць рызыку таго, што хтосьці скарыстаецца вядомым яму адрасам іншай асобы. Акрамя таго, гэта выключыць магчымасць траплення адраса ў трэція рукі ў выпадку ўцечкі дадзеных.

9. Анлайн-прыём замест асабістых сустрэч

З развіццём інфармацыйных тэхналогій узнікаюць новыя формы зваротаў. У апошні час папулярнасць набіраюць відэазвароты. Дзяржслужачыя пры гэтым могуць весці анлайн-прыём грамадзян разам з традыцыйным асабістым прыёмам. Перавагі анлайн-фармату відавочныя: гэта хутка, зручна, даступна ўсім і скарачае выдаткі ўсіх зацікаўленых бакоў. Добрым новаўвядзеннем для Беларусі стане магчымасць падачы вусных зваротаў у форме анлайн-прыёму, гэта значыць з дапамогай відэаканферэнц-сувязі.
Прыняцце прапанаваных змяненняў дазволіць значна павысіць эфектыўнасць работы дзяржаўных органаў са зваротамі грамадзян і спрыяць рэалізацыі канстытуцыйных правоў. У канчатковым выніку гэта будзе садзейнічаць павышэнню якасці жыцця людзей у Беларусі, лічаць аўтары прапаноў.
Паводле Нашай Нівы