Максім Паршута:«Беларускае грамадства дастаткова гатовае да ідэй фемінізму». Інтэрв'ю з блогерам

Блогер і журналіст Максім Паршута распавядае пра свой шлях да фемінізму, спосабы выкаранення патрыярхату і хейт крытыкаў.

Прызнаюся: калі я ўбачыла, што ў беларускай медыяпрасторы з'явіўся мужчына, які распавядае пра фемінізм, у мяне было скептычнае стаўленне да гэтай з'явы. Усё гэта выглядала як добра прадуманая стратэгія: чаканы хайп, увага і публічнае абмеркаванне з такой тэмай будуць забяспечаны. А затым я стала заўважаць шмат каментароў пра тое, чаму ён усё робіць «няправільна», яшчэ больш — «як гэта крута», і традыцыйныя воклічы «што з ім не так?». Сваё стаўленне да дзейнасці Максіма Паршуты я памяняла пасля таго, як зразумела: нягледзячы на ўсе прэтэнзіі і недахопы, ён працягвае распавядаць пра патрэбы і праблемы жанчын. А менавіта такая настойлівасць звычайна прыводзіць да змен. Сёння я думаю, што яго профем-пазіцыя — адна з нямногіх сярод беларускіх актывістаў і палітыкаў, якой я давяраю. Таццяна Ашуркевіч пагаварыла з Максімам у інтэрв'ю для «Цэнтра новых ідэй» пра яго выбар, крытыку з боку феміністак і змены ў нашым грамадстве. 

Максім Паршута — блогер, медыяменеджар, вядучы Youtube-канала «Максимально» пра класных беларусак.

— Калі б я не ведала цябе асабіста, мне б дагэтуль магло здавацца, што ў цябе проста крута прадумана стратэгія прасоўвання асабістага брэнда. Давай шчыра: у чым твой профіт распавядаць пра фемінізм? 

— Гэта склалася з розных фактараў. Па-першае, у мяне было жаночае выхаванне. Па-другое, у мяне ніколі не было добрых прыкладаў бацькоў і дарослых мужчын, якія былі б усвядомленымі. Яны паводзілі сябе непаважліва ў адносінах да жанчын. Пры гэтым жаночыя ролевыя мадэлі, наадварот, прысутнічалі пастаянна: знаёмыя жанчыны шмат працавалі, заўсёды чагосьці хацелі і дамагаліся. Цяпер мой круг зносін, хутчэй, таксама жаночы. Сферы маіх інтарэсаў таксама стэрэатыпна жаночыя. Мне падабаецца гатаваць, мне цікавая beauty-сфера, мода. І пры гэтым мне наогул нецікавыя нібыта «мужчынскія» захапленні. 

Беларускі заўсёды змагаліся і пратэставалі, выратоўвалі сем’і і нацыю

— А як жа футбол (Максім працаваў у выданні Tribuna.com —заўвага аўтаркі)?

— Добрая заўвага. Калі я пісаў пра футбол, ён быў для мяне цікавы не як гульня сама па сабе: усе мае публікацыі тычыліся асабістага жыцця футбалістаў і гульні як культурнага феномена. Так што так, калі вяртацца да таго, як я апынуўся ў сваім цяперашнім становішчы, то пасля школы я паступіў на журфак. Там таксама было пераважна жаночае асяроддзе. А яшчэ я чытаў Lady.TUT.BY, нейкія каналы і часопісы пра фемінізм. І вось тады я заўважыў, што ў нас няма чагосьці асобнага па гэтай тэме. Рабіць цэлае медыя, укладваць у яго шмат рэсурсаў я б проста не пацягнуў. А вось запускаць асобныя праекты — чаму б і не. Так і атрымалася, што я пачаў гаварыць пра фемінізм.

— Калі мы дамаўляліся пра інтэрв'ю, я хацела даведацца, якія прэтэнзіі табе прылятаюць. Але ты сказаў, што не атрымліваеш грубых каментароў. Пры гэтым я выдатна памятаю, што яны былі пад тваімі відэа…

— Магчыма, у мяне нейкі высокі парог адчувальнасці да крытыкі, таму што я працаваў на спартыўным сайце, дзе аўдыторыя заўзятараў вельмі выхоўвае ўменне ўсё гэта трываць. Таму цяпер, калі мне пішуць, што ў мяне нафарбаваныя пазногці і таму я гей, што ў мяне проста няма якаснага сексу ці мяне пакусала феміністка, гэта мяне не чапляе. Ну і давай будзем адкрытыя: якой рэакцыі можна чакаць, калі для многіх нашых мужчын фемінізм — гэта ўсё яшчэ амаль што лаянкавае слова.

— Часам нават для саміх жанчын. І ў прынцыпе, калі такая праблема існуе нават з нашым полам, мне цяжка ўявіць, як можна растлумачыць большай частцы мужчын, навошта ім фемінізм. Улічваючы вось гэтую патрыярхальнасць, ты ўяўляеш, што ў Беларусі магчымы нейкі кардынальны зрух у галіне фемпавесткі? 

— Я ў гэтым не ўпэўнена. Нядаўна ў чаце «Ідэйнага падкаста» ў Telegram людзі з больш-менш прагрэсіўнымі поглядамі спрачаліся пра гендарныя квоты ў Каардынацыйеай радзе. І гэта даволі красамоўная сітуацыя: падобныя размовы выклікаюць вострую рэакцыю нават у прагрэсіўнай часткі нашага грамадства. Пра што мы тады гаворым? 

— Я разумею, што на фоне таго, што ты бачыш вакол, мае словы могуць гучаць адарванымі ад рэальнасці. Мне здаецца, што тут шмат што ляжыць у адукацыі і інфармацыйных кампаніях. Вядома, калі дзяржпрапаганда гадамі распавядае нам, што фемінізм — гэта зло, а ў заходніх краінах усе беды з-за квот, то ўсё каля гэтай тэмы моцна пачынае дэманізавацца. І таму нам прыйдзецца доўга тлумачыць, да якіх вынікаў прыводзяць падобныя змены і чаму яны наогул патрэбны. 

Наста Захарэвіч: Нельга будаваць плянаў вызваленьня краіны, ігнаруючы палову яе насельніцтва

— Ёсць рэцэпт, як гэта рабіць? 

— Ёсць банальны пункцік — пачаць з сябе. Як мінімум варта заўважаць сітуацыі, у якіх існуе адкрыты сексізм, і ўказваць на іх. Нядаўна мы з маёй дзяўчынай знаходзіліся ў прагрэсіўнай тусоўцы, і адзін мужчына папрасіў яе ўстаць з канапы, каб паказаць відэа мне і астатнім хлопцам. Я проста саступіў месца Ташы, каб яна сядзела замест мяне. Мне здаецца, падобнае выцясненне жанчын з «мужчынскага» грамадства выглядае вельмі непрыгожа, такога не павінна быць. 

Я кажу вось пра такія бытавыя рэчы. Разумею, што высвятляць з кімсьці адносіны, сварыцца можа быць складана, няёмка, гэтага наогул не хочацца. Але акуратна фіксаваць падобныя моманты ўжо будзе крокам наперад. 

— Якраз падчас нашай размовы ў канале «Сначала женщины, потом женщины» выйшаў пост з крытыкай тваёй працы. Я прачытала яго — і цяпер мне здаецца, што нават я, будучы прыхільніцай фемінізму, не ведаю, як ён павінен у ідэале працаваць. Ты — хлопец, які займаецца прасоўваннем гэтай тэмы і пры гэтым атрымлівае падобныя разносы ад жанчын. Пасля гэтага ў цябе не адпадае жаданне працягваць рабіць тое, што ты робіш? 

— Гэта добрая крытыка, я не згодны з ёй толькі па пары пунктаў. У цэлым любога чалавека можна раскрытыкаваць за любую пазіцыю. Я дакладна не лічу сябе суперэкспертам па фемінізме. Але мне здаецца, што публічныя дыскусіі дапамагаюць рухаць думку ў грамадстве і развіваюць падобныя файныя ідэі. Калі ты рэальна верыш у свае прынцыпы, ніякія каментары не прымусяць цябе адвярнуцца ад іх. Ну а мяне — пачаць казаць, што ў патрыярхаце добра жыць.

Выйшаў зборнік тэкстаў «Расцяжэнне». Пра што пішуць беларускі пасля 2020 года?