Мінчанін за ўласныя сродкі ўсталяваў мемарыяльны знак у памяць аб вязнях канцлагераў

Мінчанін Анатоль Скачак на радзіме ў Пухавічах за ўласныя сродкі ўсталяваў мемарыяльны знак у памяць аб дзецях — вязнях фашысцкіх канцлагераў. Карэспандэнт агенцтва «Мінск-Навіны» пагутарыў з мужчынам і даведаўся пра яго лёс.

Анатоль Васільевіч нарадзіўся ў 1938 годзе ў Пухавіцкім раёне. Калі пачалася вайна, яго бацька пайшоў у партызаны і пазней загінуў. Маці, Любоў Статкевіч, з трыма сынамі адправіліся ў партызанскую брыгаду «Полымя». Была пагроза расправы з-за таты-партызана.
Мама ў лагеры гатавала ежу, рамантавала вопратку. Да таго ж яна часта выступала ў ролі сувязнога. Дзеці як маглі дапамагалі: збіралі грыбы, ягады, лавілі рыбу, палявалі на зайцоў.
— Брыгада часта мяняла пазіцыі, — кажа Анатоль Скачак. — Двойчы траплялі ў акружэнне, але атрымоўвалася выслізнуць. Аднойчы ледзь не страціў брата, калі пераходзілі раку ўброд. Мама павяла нас, дваіх старэйшых, на другі бераг, а малодшага пакінула ў кошыку на беразе. Як раз пачаўся мінамётны абстрэл. Вярнуцца за ім было папросту немагчыма. Увечары браціка жывога і цэлага прынёс адзін з партызан. Цяжка было ў лесе, але мы трымаліся.
У сакавіку 1944-га падчас акружэння сям'ю Скачак, як і людзей, якія жылі ў партызанскай брыгадзе, узялі ў палон. Напаўголых старых, жанчын і дзяцей гналі 15 км. Яны апынуліся за калючым дротам у Мар'інай Горцы.
— Ужо тады немцы разумелі непазбежнасць сваёй паразы, — працягвае Анатоль Васільевіч. — Некаторыя афіцэры ў адкрытую казалі: «Гітлер капут». У чэрвені ахова кінула лагер і разбрыліся хто-куды. Мама разам з намі збегла. Месяцы ў лагеры былі самыя цяжкія і жудаснымі. Холад, голад, пастаяннае пачуццё страху. Нацярпеўся і сербануў там гора больш, чым за ўсё жыццё.
Вярнулася сям'я на папялішча. Па партызанскім дакументам на таварнай станцыі ў Мінску атрымалі карову. Яна дапамагла выжыць у першыя гады пасля вайны. Усе імкнуліся зарабіць хоць капейку. Дзятва шукала і здавала металалом. Збіралі грыбы, лавілі ракаў. Галоўным іх пакупніком быў паэт Якуб Колас. Ён у пасляваенны час летам адпачываў на лецішчы і заўсёды плаціў дзецям за працу.
Анатоль Скачак скончыў школу, паступіў у лесатэхнічны тэхнікум. Падчас службы ў войску захапіўся спортам, асабліва трыятлонам і лыжамі. Нават здаў экзамены і набраў неабходныя балы для паступлення ў 2 інстытуты: фізкультуры і політэхнічны. У выніку абраў політэхнічны. Спортам можна было займацца і там. Затым працаваў у сферы лёгкай прамысловасці — на заводзе «Інтэграл». Стаў майстрам спорту па лыжных гонках, удзельнічаў у спаборніцтвах у Беларусі і Расіі.
Пасля выхаду на заслужаны адпачынак не сядзеў без справы. Мінчанін памятаў пакуты, перанесеныя ў канцлагеры. Вырашыў выканаць матчын наказ: захаваць дом і зрабіць усё магчымае, каб не было вайны. Анатоль Васільевіч — аўтар памятнага нагруднага знака «вязняў нацызму». На ім намаляваны кулак, тым, хто падымае калючы дрот і які адкрывае шлях да свабоды — увекавечаны той момант, якога прагнуў кожны вязень. На ўласныя сродкі мужчына ўсталяваў у памяць пра ахвяр нацыстаў мемарыяльны знак каля сярэдняй школы ў Пухавічах. У планах — манумент у сталіцы.
— Мне не патрэбныя грошы і слава, — кажа Анатоль Скачак. — Я толькі хачу увекавечыць памяць свайго пакалення. Мы павінны памятаць пра тых, хто загінуў у тыя страшныя гады.
На стварэнне памятнага знака ў Пухавічах Анатоль Скачак выдаткаваў сродкі, якія атрымаў як малалетні вязень, а таксама грашовы прыз за 3-е месца ў лыжным марафоне ў 2004 годзе.