«Прайшло ўжо тры гады пасля выбараў, а нам усё расказваюць, што на вуліцы выходзіла 10 тысяч чалавек»
Сілавікі Лукашэнкі зладзілі ператрус у сям'і беларускага пісьменніка Сашы Філіпенкі і забралі яго бацьку. Выглядае на тое, што так рэжым помсціць за актыўную пазіцыю Сашы адносна падзей у Беларусі.
Саша Філіпенка. Фота з асабістага архіва пісьменніка
«На фоне вайны ва Украіне пра Беларусь сталі забываць»
— Мне здаецца дзіўным перастаць гаварыць, калі ты шмат гадоў гаворыш, што адбываецца ў краіне, і пішаш пра гэта кнігі, — прыводзіць «Салідарнасць» словы пісьменніка. — Важна таксама разумець, што гэта адбываецца ў Беларусі не толькі са мной, ёсць яшчэ мільёны закладнікаў, якія застаюцца ўнутры краіны.
І мне здаецца важным гаварыць, што браць бацькоў у закладнікі — не спартыўна.
І самае галоўнае, незразумела навошта. Прайшло ўжо тры гады пасля выбараў, і ўвесь гэты час нам расказваюць, што на вуліцы выходзіла 10 тысяч чалавек. І вось яны тры гады знаходзяць і саджаюць гэтыя «10 тысяч».
Глядзіце таксама
Тут не стаіць пытанне, ці вартая таго публічнасць. Важна расказваць, што адбываецца ў Беларусі — парушаюцца фундаментальныя рэчы, адбываецца захоп краіны ў закладнікі. Цяпер, на фоне вайны ва Украіне, пра Беларусь сталі забываць. У гэтым сэнсе ў нас не так шмат галасоў у еўрапейскай прэсе, якія могуць расказаць, што сітуацыя не змянілася і нічога не палепшылася.
«Ты проста выходзіў, каб не звар'яцець, бо калі не будзеш нешта рабіць — сам ва ўсё гэта паверыш»
На пытанне, у які момант у Беларусі ўсё пайшло не так, Філіпенка адказвае: «У 1994 годзе, калі Лукашэнку выбралі прэзідэнтам».
— Я памятаю, што ў нас у атачэнні ўжо тады гаварылі, што здарылася памылка і вялікая бяда. Ці быў у Беларусі гістарычны шанец усё памяняць? Калі мы выходзілі маршам у 2010 годзе, не было аніякіх спадзяванняў, што ты можаш нешта змяніць.
Ты проста выходзіў, каб не звар'яцець, бо калі не будзеш нешта рабіць — сам ва ўсё гэта паверыш. Большасць беларусаў тады не хвалявалі аніякія перамены, а хвалявала, як купіць патрыманую машыну з Амерыкі і ўладкаваць побыт.
У 2020 годзе, вядома, была іншая карціна. І тады, як ніколі, было адчуванне, што вось-вось, застаецца некалькі тыдняў. Хоць цяпер, напэўна, мы разумеем, што ў 2020 годзе ў нас не атрымаўся пратэст, гэта былі вельмі прыгожыя масавыя маніфестацыі.
Глядзіце таксама
Не атрымалася запусціць забастоўкі, спыніцца заводам, не атрымалася салідарнасці. Мы выходзілі на маршы па выхадных, але, калі вярнуцца назад, напэўна, трэба было рабіць намаганні, каб заставацца на вуліцах і не сыходзіць з іх. Але гэта мы разумеем цяпер.
Пратэст выдыхнуўся за паўгода, людзі зрабілі максімум таго, што яны маглі зрабіць. Нам здавалася, што мы робім усё, што можам.
«Адной краіны няма»
Улічваючы, што пісьменнік шмат гадоў пражыў у Расіі, у яго цікавяцца, у чым, на яго погляд, асноўная праблема Расіі.
— Праблема ў тым, што няма аніякай адной краіны. Я падарожнічаў па Расіі на машыне і даехаў да Урала. Я назіраў вялікую колькасць розных краін з людзьмі, якія жывуць асобна.
Калі ты заязджаеш у Татарстан, ты разумееш, што ў адзін цудоўны дзень гэтыя людзі гатовы перавесіць сцягі па пстрычцы і аддзяліцца. Я адчуваў сепаратызм нават на Урале.
Глядзіце таксама
Цяпер, калі Салаўёў абразіў уральцаў і екацярынбуржцаў, калі закранута іх самасць, яны гатовы быццам бы ўзбудзіцца і адстойваць свае правы. Калі Масква вядзе вайну, для іх гэта быццам бы дзесьці ёсць нейкая Масква, якая вядзе вайну з Украінай.
Ёсць 140 мільёнаў чалавек, якія ўспамінаюць, што яны расіяне, калі ім 9 мая паказваюць хакейны матч з перамогай над немцамі ў запісе. Ім усім штучна спрабуюць растлумачыць, што яны належаць да вялікай культуры, але, калі ты маеш зносіны з людзьмі, бачыш: яны вельмі розныя.
І калі параўноўваць з Беларуссю (хоць гэта і зусім розныя прыклады), то ў Беларусі пратэст быў маналітным. У Расіі мы бачым, што ёсць вялікая колькасць людзей, якія падтрымліваюць, нейкая колькасць людзей, якія не падтрымліваюць, і вялікая маса людзей, якой зусім усё роўна.