Споведзь у слязах: як я з дзецьмі ўцякала з любімай краіны

Беларуска, якая ў верасні з'ехала ў Польшчу без дакументаў і рэчаў, распавяла 1reg.by, што ёй давялося перажыць за мінулыя чатыры месяцы

"У нас было некалькі гадзін, каб сабрацца. У родным горадзе трэба было пакінуць усё. Але без любімых месцаў і сяброў можна неяк пражыць, але мама, мая пажылая мама, — самы вялікі боль нашага раптоўнага пераезду. Яна з намі ехаць не магла.
Мы пакідалі краіну, якую я так люблю, нечакана. Я ні ў якім разе не хацела стаць "палітычнай". Не хадзіла на акцыі, лічачы, што ўсё гэта марна, але не змагла пазбегнуць жорнаў сістэмы. Мае дзеці без маёй згоды выходзілі на вуліцы выказваць сваю пазіцыю. Старэйшага забралі, але выпусцілі, пазней ён атрымаў позву, а знаёмыя паведамілі, што майму 17-гадоваму хлопчыку пагражае "крыміналка". Да таго, як у дом прыйшлі з ператрусам, я паспела сабраць сякія-такія рэчы, і мы выехалі са сталіцы ў Берасце на апошні начны аўтобус, які накіроўваўся ў Польшчу.
Я ведала, што суайчыннікі масава з'язджаюць, і палякі пускаюць да сябе бежанцаў нават без віз. Праўда, візы ў нас былі, а больш – нічога. Ні атэстатаў, якія засталіся ва ўніверсітэце і ў школе, ні цёплага адзення, ні лекаў.
Варшаўскі мост быў пусты. На польскім баку ўсім пасажырам аўтобуса вымералі тэмпературу і спыталі ў кожнага мэта візіту. У вушах стаяў шум, калацілася сэрца, уся ў слязах я адказала: "У нікуды... мы ўцекачы".



Каранцін, Ролтан і валанцёры

Працэдура афармлення была доўгай. Некалькі гадзін нас з сынам і дачкой і яшчэ з некалькімі хлопцамі з таго ж аўтобуса трымалі ў асобным памяшканні ў будынку мытні. Прыязджалі кансультанты, мабыць, псіхолаг, перакладчык і нейкія яшчэ людзі. Затым усіх павезлі ў горад у 30 км ад Брэста – Бяла-Падляска.
Інтэрнат знаходзіўся ў лагеры для бежанцаў, які раней займалі чачэнцы. Нас размеркавалі ў лагер на Дакудаве, у цэнтры Бялай, частку людзей адвезлі ў Харбаў. Начавалі мы першую ноч на поліэтыленавых пакетах, на пустых матрацах, бо адміністрацыя не была гатовая да такога штодзённага прытоку пастаяльцаў. 10 каранцінных дзён цягнуліся павольна. Тыя, хто прыехалі да нас (мы там апынуліся ў пачатку верасня) падказалі сайты па прававой дапамозе. Так у нас з'явіліся асабістыя юрысты-валанцёры беларускіх арганізацый. Адзення спачатку не было, з ежы — прывозілі гарбату, Ролтан, макароны і цукар. Затым сіламі сваіх жа беларусаў у лагер сталі прывозіць малако, каву і садавіну.

Папярэдні слайдНаступны слайд

На 10-ы дзень нам сказалі, што каранцін скончаны і мы вольныя. Можам застацца ў лагеры для праходжання далейшых працэдур пастаноўкі на ўлік і жыць на такім напаўзабеспячэнні, альбо самастойна адправіцца ў Варшаву ва ўпраўленне для замежнікаў і падаць дакументы на дапамогу, на від на жыхарства, на навучанне і стаць вольнымі птушкамі. Што мы і зрабілі.
Дапамога на чалавека склала 20 злотых у дзень, у выпадку, калі гэта сям'я, як у нас. Калі б мы рэгістраваліся па асобнасці, то 25 злотых.

Палац добрага пана

Тыя жанчыны з дзецьмі, хто захацеў застацца ў лагеры, былі пераведзеныя ў нейкае дзіўнае месца Варшава-Таварава-прамзона за Варшавай сярод кранаў і кантэйнераў, стары прамысловы будынак, перароблены пад "дом адзінокай маці". Яно было перапоўнена чачэнскімі жанчынамі з дзецьмі. Славянкі, якіх размеркавалі ў гэтую мясціну ў пустыя пакоі практычна без мэблі, былі шакаваныя і спрабавалі пакінуць лагер, нават ездзілі ў Беларускі дом у Варшаве, але ні да якіх лідараў-беларусаў на той момант яны не дагрукаліся і яшчэ доўгі час заставаліся ў прамзоне.
Што з імі цяпер — я не ведаю, мне ўдалося вырвацца, як мне здавалася, у вельмі добрыя ўмовы. У чарзе на легалізацыю знаёмыя, з якімі "сядзелі" на Дакудаве ў Бялай, паклікалі нас жыць цалкам бясплатна ў нейкага ўплывовага пана, у якога быў не тое замак, не тое палац. Довады на карысць пераезду пад Варшаву былі важкія: пан стварыў камуну і дае койка-месца бясплатна. Грошы ж, што польская дзяржава прызначыла, можна пачаць збіраць, бо невядома, як абернецца жыццё далей. І вось мы ўжо ў выдатным старадаўнім палацы, сярод дзясяткаў суайчыннікаў і ўкраінцаў.
Гаспадар — пажылы весялун, па чацвяргах для нашых арганізоўвае каўбаскі ля вогнішча, па выхадных —свецкія прыёмы з зоркамі. Мужчынская частка насельніцтва дабудоўвае і рамантуе польскаму памешчыку замак. Жанчыны рыхтуюць, абслугоўваюць прыёмы. Усё б нічога, але душ толькі адзін, — на вуліцы, і ў замку пакуль няма спраўнага ацяплення.


У верасні халодныя ночы і людзі пачынаюць па чарзе захворваць. Мы, усё яшчэ знаходзячыся ў стане невядомасці, шоку і жудаснага стрэсу, захворваем аднымі з першых.
Дзеці не ўладкованыя. Паліклінікі побач няма, ды і трапіць у Польшчы да лекара не так-то проста.

"Нам усё роўна, хто вы, украінцы ці беларусы"

Блізкіх знаёмых у нас у Польшчы няма, разлічваць на дапамогу арганізацый, пакуль таксама не прыходзіцца. Чэргі ў Упраўленні па справах бежанцаў з кожным днём усё больш.
Як вар'яты шукаем жыллё дзе-небудзь у цэнтры Варшавы. Але, хоць і няма ў гэтым годзе студэнтаў (з-за каронавіруса ўсе вучацца на дыстанцыйнай), затое з-за патоку нашых і ўкраінскіх рабочых і абавязковага 10-дзённага каранціну ў адасобленым памяшканні, маласямейныя кватэры, па-польску кавалеркі, даражэюць у параўнанні з мінулымі гадамі, ці ледзь не ўдвая. Спрабуем тэлефанаваць ад аднай аб'явы да іншай. "Украінцам мешкане не здаем! Нам усё роўна, хто вы, украінцы ці беларусы", — кажуць прыватнікі. У іх кошт за 30-метровую маласямейку – у сярэднім 2000 злотых. Рыэлтарскія агенцтва нашых прымаюць, але цэннік на жыллё "ў цэнтры Варшавы" выстаўляюць таксама за 2400. Гэта 600 Еўра.
Дзякуй Богу, знаходзіцца сям'я, якой таксама патрэбна кватэра і мы бярэм на дваіх тры пакоі за 3000 злотых. 10 прыпынкаў да цэнтра, але затое побач школа і да метро недалёка. Застаецца толькі ўзяць нашы заплечнікі і пераязджаць.
З пераездам нам дапамагаюць суайчыннікі, якія абгрунтаваліся ў Варшаве раней, з якімі мы не былі знаёмыя да гэтых падзей. Яны заможныя людзі. Даведаліся, у якой сітуацыі я апынулася ў Польшчы з дзецьмі, і пачынаюць актыўна дапамагаць. Дзякуючы ім у нас з'яўляюцца ўсе прадметы першай неабходнасці: пасцельная бялізна, бытавая хімія, прадукты. Дзецям прывозяць канцылярскія прыналежнасці, нават новы тэлефон. Ад новай знаёмай, якая нам прывозіць прадукты, мы атрымліваем у адзін дзень цэлую скрынку модных рэчаў. Страх, як мы правядзем без адзення зіму, адступае.

Дзеці прыносяць грошы дадому

Я нічога не прашу, людзі знаходзяць мяне і выказваюць жаданне нам дапамагчы самі. Грошай, што нам выплачваюць па дапаможніку, хапае роўна на аплату кватэры і на праязны для старэйшага сына. Яму паступаць ва ўніверсітэт. З нашага ўніверсітэта яго адлічылі, бо ён прымаў удзел у мірным шэсці. Дакументаў у нас, як я ўжо казала, няма. Мы апісваем гэтую сітуацыю ў рэктараце. І ўсе тры ўніверсітэты, у якія мы звярталіся, прапануюць нам стаць іх абітурыентамі бясплатна па праграме Каліноўскага. Што гэта за праграма, дакладна я не ведаю, але лісты, якія пацвярджаюць, што мы там залічаны, вельмі палягчаюць сітуацыю, і мы пачынаем паволі зацягваць раны ад атрыманага стрэсу.
Дачку доўга не прымаюць у школу. Дырэктар бліжэйшай да нас школы не вельмі хоча з намі сустракацца, спасылаючыся на ковід і адсутнасць месцаў. Але тут юрысты, якія цяпер актыўна дапамагаюць беларусам, як валанцёры, робяць сваю справу, і нас залічваюць нават без атэстата аб адукацыі, таго, які дырэктарка беларускай школы ніяк не хоча аддаваць у рукі нашай бабулі.
Страхі тыдзень за тыднем адступаюць. Моладзь пачынае адаптацыю ў польскіх навучальных установах, і я бачу, як у дзяцей ад радасці навізны і свабоды, гараць вочы. Думаю, у іх усё складзецца добра. Літаральна з першага тыдня навучання майму сыну ўжо даюць нейкія дызайнерскія замовы, і ён зарабляе з задавальненнем свае першыя 100 злотых. Дачка любіць гуляць на розных інструментах з беларускімі хлопцамі на Старуўцы (Стары горад) Варшавы. Дадому таксама прыносіць нейкія грошы, якія мінакі ў цяперашняй сітуацыі ахвотна, толькі згледзеўшы бел-чырвоны сцяг, кідаюць дзецям у футляры ад скрыпак і гітар.
Цяпер усё, што звязана з беларускім народам, акрамя, напэўна, арэнды жылля, выклікае ў палякаў непадробную радасць. У пункце ксеракапіравання, даведаўшыся, што я з Беларусі, адмовіліся браць грошы. Кіроўца таксі, пачуўшы мой крывы польскі, прапануе ехаць мне бясплатна. У кавярні ўжо двойчы наліваюць каву бясплатна, а паліцыянты, якія мяне затрымалі, за тое, што я ехала на ровары па забароненай зоне па пешых вулачках у цэнтры Варшавы, адпускаюць адрапартаваўшы "добрага вечара, пані з Беларусі".

Першая праца

Я іду пешшу гэтым пакуль яшчэ цёплым вечарам і зноў плачу. Мне знайшлі працоўнае месца. Заўтра я пачну працу ў касметычным салоне і буду рабіць манікюр не за 20 рублёў, а ў некалькі разоў даражэй, чым у сябе на радзіме.
У выхадныя я змагу падшываць у майстэрні вопратку: у адной знаёмай з нашага лагера бежанцаў ужо ёсць швейная машынка і оверлок, ёй сталі паступаць першыя заказы на пашыў штор і рамонт адзення.
У мяне засталося трохі зберажэнняў на рахунку, і я спадзяюся, мая любімая дзяржава (не блытаць з урадам), пакіне ў маім распараджэнні гэтыя цяжка заробленыя грошы.
У мяне ўсё склалася нядрэнна: дзеці ўладкаваныя, Польшча вось-вось дасць дазвол беларусам афіцыйна працаваць, не чакаючы паўгадавога рашэння аб статусе эмігранта-бежанца. У мяне ёсць бясплатная медыцынская страхоўка, ёсць яшчэ здароўе, Уу рэшце рэшт. Няма толькі побач мамы і няма любімага дворыка, у якім праходзіла маё спакойнае жыццё. Усё гэта засталося цяпер там, па той бок Буга.
І разрываецца сэрца, калі думаю пра тое, калі цяпер убачу маму, любімага ката, суседзяў. Горка на душы і балюча".