Попыт на зброю ў свеце расце, а вытворчасць адстае

З-за вайны ва Украіне і геапалітычнай напружанасці ў свеце жаданне дзяржаў набыць новую зброю расце, але вытворчасць ад патрэбаў добра адстае, піша  «Голас Амерыкі».

Паводле новых даных, апублікаваных 4 снежня аналітычнай кампаніяй Stockholm International Peace Research (SIPRI), даходы ад продажу ўзбраенняў і ваенных паслуг 100 найбуйнейшымі кампаніямі галіны ў 2022 годзе склалі $597 млрд, што на 3,5% менш, чым у 2021 годзе, нават пры рэзкім росце попыту.

Зніжэнне было ў асноўным вынікам падзення даходаў ад продажу зброі сярод буйных кампаній у Злучаных Штатах. Даходы значна выраслі ў Азіі, Акіяніі і на Блізкім Усходзе, паведамляе SIPRI. 

Аднак адставанне і рэзкае павелічэнне колькасці новых кантрактаў можа прывесці да значнага павелічэння даходаў ад продажу зброі ў бліжэйшыя некалькі гадоў.

Попыт на зброю расце, але вытворчасць адстае

Поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну і геапалітычная напружанасць ва ўсім свеце выклікалі істотны рост попыту на зброю і ваенную тэхніку ў 2022 годзе. Аднак, нягледзячы на прыток новых заказаў, многія вытворцы зброі ў ЗША і Еўропе не змаглі істотна нарасціць вытворчыя магутнасці з-за дэфіцыту працоўнай сілы, рэзкага росту вытворчых выдаткаў і збояў у ланцужку паставак, пагоршаных вайной ва Украіне, адзначаюць аналітыкі. 

Акрамя таго, краіны размясцілі новыя заказы ў канцы года, і з-за часовага разрыву паміж заказамі і вытворчасцю ўсплёск попыту не адлюстраваўся на даходах гэтых кампаній у 2022 годзе.

«Многія вытворцы ваеннай зброі сутыкнуліся з перашкодамі пры адаптацыі да вытворчасці для вядзення баявых дзеянняў высокай інтэнсіўнасці. Тым не менш, былі падпісаны новыя кантракты, асабліва на боепрыпасы, якія, як чакаецца, прывядуць да павелічэння даходаў у 2023 годзе і далей», — кажа Люсі Беро-Сёдра, дырэктар праграмы ваенных выдаткаў і вытворчасці ўзбраенняў SIPRI.

У адрозненне ад асноўных амерыканскіх і еўрапейскіх пастаўшчыкоў, кампаніі ў Азіі, Акіяніі і на Блізкім Усходзе павялічылі значны рост даходаў ад узбраенняў у 2022 годзе, што дэманструе іх здольнасць рэагаваць на павышаны попыт у больш кароткія тэрміны. Гэта асабліва дакладна ў краінах, дзе кампаніі падтрымліваюць «пастаянна актыўныя» вытворчыя магчымасці — такіх, як Ізраіль і Паўднёвая Карэя, — а таксама ў краінах, дзе ў кампаній, як правіла, мала пасярэднікаў у каналах паставак.

Даходы ад продажу зброі ў ЗША падаюць з-за праблем з вытворчасцю

Даходы ад продажу зброі 42 амерыканскіх кампаній, якія ўваходзяць у топ-100 SIPRI, знізіліся на 7,9% — да 302 мільярдаў долараў у 2022 годзе. На іх долю прыпадае 51% ад агульнай выручкі ад продажу зброі кампаніямі, якія ўваходзяць у топ-100.

«Мы пачынаем бачыць прыток новых заказаў, звязаных з вайной ва Украіне, і ў выніку некаторыя буйныя амерыканскія кампаніі, у тым ліку Lockheed Martin і Raytheon Technologies, атрымалі новыя заказы, — сказаў Нань Цянь, старшы навуковы супрацоўнік у SIPRI. — Аднак з-за затрымкі выканання існуючых заказаў ад гэтых прадпрыемстваў і цяжкасцяў з павелічэннем вытворчых магутнасцяў даходы ад новых заказаў, верагодна, будуць заўважныя толькі праз два-тры гады».

Азія пераўзыходзіць Еўропу па дзяржаўных інвестыцыях у мадэрнізацыю войскаў

Даходы ад зброі для 22 кампаній з Азіі і Акіяніі, пералічаных у рэйтынгу, выраслі на 3,1% да 134 мільярдаў долараў у 2022 годзе. Другі год запар даходы вытворцаў зброі ў Азіі і Акіяніі вышэй, чым у Еўропе.

«Унутраны попыт і залежнасць ад мясцовых пастаўшчыкоў абаранілі азіяцкіх вытворцаў зброі ад перабояў у каналах паставак у 2022 годзе. Кампаніі ў Кітаі, Індыі, Японіі і на Тайвані атрымалі выгаду ад пастаянных дзяржаўных інвестыцый у ваенную мадэрнізацыю», — кажа Сяо Лян, даследчык праграмы ваенных выдаткаў і вытворчасці ўзбраенняў SIPRI.

Умераны рост даходаў у Еўропе з-за попыту, звязанага з Украінай

Даходы ад зброі 26 еўрапейскіх кампаній у топ-100 SIPRI выраслі на 0,9% да 121 мільярда долараў у 2022 годзе.

«Вайна ва Украіне стварыла попыт на тэхніку, прыдатную для вайны на знясіленне, — такую, як боепрыпасы і бронетэхніка. Выраслі даходы многіх еўрапейскіх вытворцаў гэтай зброі. Гэта кампаніі ў Германіі, Нарвегіі і Польшчы. 

Напрыклад, польскі PGZ павялічыў свае даходы ад продажу зброі на 14%, скарыстаўшыся праграмай паскоранай ваеннай мадэрнізацыі краіны», — кажа Ларэнца Скарацата, даследчык праграмы SIPRI па ваенных выдатках і вытворчасці ўзбраенняў.

Украінская ваенная вытворчасць

Адзіная ўкраінская кампанія ў топ-100 SIPRI, «Украбаронпрам», зафіксавала 10-працэнтнае падзенне выручкі ад продажу зброі да 1,3 мільярда долараў. Хоць даходы ад продажу зброі выраслі ў намінальным выражэнні, гэта было кампенсавана высокай інфляцыяй у краіне

Расійскія вытворцы зброі

З-за недахопу даных у топ-100 SIPRI за 2022 год трапілі толькі дзве расійскія кампаніі. Іх агульны даход ад зброі скараціўся на 12% — да 20,8 мільярда долараў. 

Празрыстасць сярод расійскіх кампаній працягвае зніжацца. Нягледзячы на тое што «Ростех» з'яўляецца холдынгам без прамых вытворчых магутнасцяў, «Ростех» уключаны ў рэйтынг 2022 года ў якасці проксі для падкантрольных яму кампаній.

База даных SIPRI (Arms Industry Database) была створана ў 1989 годзе. У той час там не было даных аб кампаніях з Кітая, Савецкага Саюза і краін Усходняй Еўропы. Цяперашняя версія змяшчае звесткі за 2002-2022 гг., у тым ліку па расійскіх кампаніях. Кітайскія кампаніі ўключаны ў базу з 2015 года.