Усходазнавец: Проста ўзяць і знішчыць «Хезбалу» не атрымаецца

У «Хезбалы» каля ста тысяч байцоў, велізарны арсенал узбраенняў і боепрыпасаў, колькасць ракет ацэньваецца ў дыяпазоне 130-150 тысяч — гэта ж нікуды не знікла пасля таго, як Ізраіль знішчыў кіраўніцтва руху. Ці распачнецца новая вайна? Усходазнаўца Руслан Сулейманаў распавёў Meduza пра тое, што будзе пасля забойства Хасана Насралы ў Ліване.

Увечары 27 верасня Армія абароны Ізраіля нанесла авіяўдар па штабу «Хезбалы» ў паўднёвым прыгарадзе Бейрута. На наступны дзень прэс-служба ЦАХАЛ заявіла, што лідар «Хезбалы» Хасан Насрала забіты, пазней гэта пацвердзілі і прадстаўнікі самога тэрарыстычнага руху. 

У распаўсюджанай «Хезбалой» заяве гаворыцца, што яны працягнуць барацьбу з Ізраілем. Па просьбе «Медузы» усходазнаўца Руслан Сулейманаў пракаментаваў магчымыя наступствы гэтага забойства:

— Хасан Насрала быў шматгадовым сімвалам супрацьстаяння Ізраілю, ключавой фігурай у так званай іранскай «восі супраціву» на Блізкім Усходзе — «Хезбала» займае тут цэнтральнае месца, у адрозненне ад таго ж ХАМАС, еменскіх хусітаў або іракскіх шыіцкіх міліцый. 

У 1970-я гады Насрала атрымліваў рэлігійную адукацыю ў Іране, дзе ў яго завязаліся кантакты з будучымі іранскімі ўладамі — з прадстаўнікамі духавенства, якія ў 1979 годзе ажыццявілі так званую ісламскую рэвалюцыю. 

Насрала стаяў ля вытокаў стварэння «Хезбалы» ў 1982 годзе і ўсё сваё жыццё, усю сваю кар'еру, асабліва з 1992 года, калі ён узначаліў «Хезбалу», ён дэманстраваў сваю лаяльнасць да Ірана. Бо Іран падтрымліваў стварэнне «Хезбалы» і фінансаваў дзейнасць таго ж Насралы.

Каля 4000 чалавек пацярпелі ад выбухаў пэйджараў у Ліване і Сірыі: Што вядома на гэты момант?

Але вайна 2006 года, яе яшчэ называюць Другая ліванская вайна, была вельмі цяжкай і разбуральнай для ўсяго Лівана. Яна пачалася з рэйду байцоў «Хезбалы» ў Ізраіль, калі яны ўзялі ў закладнікі ізраільскіх салдат. 

Ізраіль адказаў вельмі жорстка — і пачалася кровапралітная вайна, якая доўжылася 34 дні. Пасля гэтага Насрала прызнаўся, што калі б ён ведаў, наколькі цяжкімі будуць наступствы, ён бы ніколі не ўвязаўся ў гэтую вайну з Ізраілем.

З тых часоў ён ні разу не выступаў перад шырокай аўдыторыяй — з меркаванняў бяспекі ўсе яго звароты трансляваліся толькі па тэлевізары і, як лічыцца, запісваліся загадзя. На гэтым фоне яго папулярнасць стала падаць, папулярнасць «Хезбалы» ў Ліване таксама стала згасаць, таму што пасля вайны Ліван пагрузіўся ў найцяжэйшы крызіс, ад якога, як многія перакананыя, не адправіўся да гэтага часу. 

Гібель Насралы ўзвядзе яго ў пантэон пакутнікаў, але аплакваць яго будуць толькі ліванскія шыіты, гэта значыць поўдзень Лівана. Што тычыцца цэнтральнай і паўночнай частак Лівана, думаю, многія хутчэй нават узрадуюцца гібелі Насралы — я маю на ўвазе мусульман-сунітаў і хрысціян-маранітаў, якія лічаць, што з-за разбуральнай дзейнасці «Хезбалы» ў Ліване пачаўся найцяжэйшы крызіс. 

Насралу падымуць на сцягі, яго будуць аплакваць, будзе натоўп, што аплаквае яго. Але я думаю, гэта працягнецца, можа быць, некалькі тыдняў. Затым абяруць новага лідара «Хезбалы» — і амаль усё вернецца на кругі свая.

Сітуацыя, на мой погляд, прынцыпова змяняецца выключна для «Хезбалы», якая пазбавілася свайго верхавода. Незразумела, як гэтая групоўка зможа прыйсці ў сябе, ці зможа аднавіцца, улічваючы падзеі апошніх тыдняў [калі ў баевікоў выбухалі пэйджары і рацыі]. 

У руху каля ста тысяч байцоў, велізарны арсенал узбраенняў і боепрыпасаў, колькасць ракет ацэньваецца ў дыяпазоне 130-150 тысяч — гэта ж нікуды не знікне. Сітуацыя, на мой погляд, прынцыпова змяняецца выключна для «Хезбалы», якая пазбавілася свайго Верхавода. Незразумела, як гэтая групоўка зможа прыйсці ў сябе, ці зможа аднавіцца, улічваючы падзеі апошніх тыдняў [калі ў баевікоў выбухалі пэйджары і рацыі]. Але казаць пра тое, што пасля забойства Насралы з »Хезбалой« скончана, пакуль рана. Так, «Хезбала» моцна патрапаная, і Ізраіль, відавочна, будзе працягваць ваенныя аперацыі, будзе праводзіць бамбардзіроўкі, памяншаючы баявы патэнцыял руху. 

Але проста ўзяць і знішчыць «Хезбалу» не атрымаецца — гэта патрабуе велізарнай колькасці часу. 

Ізраіль і Ліван: «Мы знаходзімся на новым этапе вайны»

Усе апошнія гады Ізраіль прымяняе так званую «тактыку скошанай травы»: перыядычна ён падкошвае патэнцыял «Хезбалы», рэгулюе ўзровень небяспекі, якая зыходзіць ад яе. Але ў дачыненні да ХАМАС гэтая тактыка дала збой — і здарылася 7 кастрычніка. А новай тактыкі ў дачыненні да ХАМАС так і не вынайдзена — прынята рашэнне яго знішчыць, ужо амаль год Ізраіль спрабуе зрабіць гэта, у тым ліку [пераследуе] яго верхавода ў сектары Газа Ях'ю Сінвара, але пакуль не атрымліваецца. 

Гэтак жа і ў дачыненні да «Хезбалы»: проста ўзяць і правесці вокамгненную аперацыю па яе знішчэнню не атрымаецца, і нават гібель верхавода не азначае канчатковага краху руху.

Што ж тычыцца агульнай сітуацыі на Блізкім Усходзе, не думаю, што яна зменіцца. Хоць многае, вядома, залежыць ад адказу Ірана. 

Іран будзе ўзважваць свой адказ і пастараецца зрабіць яго максімальна вывераным. Калі Тэгеран праявіць тое, што іранскія чыноўнікі сарамліва называюць «стратэгічным цярпеннем», гэта значыць калі ніякага адказу не будзе, Іран, мабыць, ужо канчаткова страціць твар у вачах сваіх паслядоўнікаў на Блізкім Усходзе. Таму цяпер уся ўвага накіраваная на Тэгеран.

Іран кожны раз вынаходзіць нешта новае: мы памятаем, напрыклад, як пасля ізраільскай атакі на іранскае генконсульства ў Дамаску [у красавіку 2024 года], якая знішчыла 16 чалавек, з якіх было шмат іранскіх генералаў, Іран пайшоў на беспрэцэдэнтны крок — на нанясенне ўдараў па Ізраілю з уласнай тэрыторыі. Гэта адбылося ўпершыню. 

Зрэшты, удар быў максімальна асцярожным, вывераным, з мінімальнай шкодай для яўрэйскай дзяржавы. Больш за тое, Іран загадзя праз сваіх партнёраў на Блізкім Усходзе паведаміў, што ён плануе такі ўдар. Думаю, цяпер можа адбыцца нешта падобнае: Іран прыменіць ваенную сілу — і, хутчэй за ўсё, сам, а не праз сваіх проксі.

Але зноў жа: Іран не зацікаўлены ў вялікай вайне з Ізраілем. 

The New York Times: Як Ізраіль стварыў «сучаснага траянскага каня»

Нават гібель Насралы — не тая прычына, па якой Ісламская Рэспубліка гатовая на канфлікт з Ізраілем. У Тэгеране разумеюць, што ваяваць давядзецца не толькі з Ізраілем, але і з яго хаўруснікамі, пачынаючы са Злучаных Штатаў. 

І Іран таксама не зацікаўлены ў тым, каб «Хезбала» ўвязалася ў вайну з Ізраілем і губляла свой баявы патэнцыял. Да таго ж «Хезбала» — гэта тое, што ўсе апошнія гады стрымлівае Ізраіль ад нанясення ўдараў па іранскай тэрыторыі, у тым ліку па яго ядзерных аб'ектах. Таму пакуль няма ўказанняў на тое, што за гібель Насралы «Хезбала» або Іран гатовыя пайсці на канфлікт у Ізраілі.

Адзіны бенефіцыяр ад ліквідацыі Насралы — гэта спадар [прэм'ер-міністр Ізраіля Біньямін] Нетаніяху: цяпер ён заручаецца дадатковай падтрымкай сярод членаў сваёй вельмі правай кіруючай кааліцыі. Яны даўно заклікалі яго адкрыць другі фронт і пачаць вайну супраць «Хезбалы», заклікалі і заклікаюць яго быць больш жорсткім у адносінах да ХАМАС. І вось ён прад'яўляе ім вынік: адцягвае ўвагу ад сектара Газа, дзе ізраільская армія, па сутнасці, проста завязла ў гэтай ваеннай аперацыі і да гэтага часу не змагла вызваліць каля ста ізраільскіх закладнікаў. А сваякі гэтых закладнікаў ніякай карысці ад ліквідацыі Насралы ўжо сапраўды не атрымаюць.

Абвастрэнне на Блізкім Усходзе. Нетаньяху: «Той, хто б'е па нас — мы б'ем па ім»

Хутчэй наадварот: гэта ставіць пад яшчэ большую пагрозу жыцці закладнікаў — мы памятаем, як, напрыклад, праз месяц пасля ліквідацыі Ісмаіла Ханіі ў Тэгеране ізраільская армія выявіла шасцярых ізраільскіх закладнікаў забітымі. І цяпер у ХАМАС, па сутнасці, развязваюцца рукі: калі стаўкі так павышаюцца, калі няма наогул ніякай перспектывы міру, пагаднення і хоць бы часовай здзелкі аб спыненні агню, а ўжо тым больш абмену ізраільскіх закладнікаў на палесцінскіх зняволеных, — на гэтым фоне больш за ўсіх могуць пацярпець якраз ізраільскія закладнікі. 

Пра тое, хто можа стаць новым лідарам, пакуль мала што вядома — ва ўсякім выпадку, сама «Хезбала» не распаўсюджвалася пра гэта. Магчыма, пераемнікам стане Хашам Сафіедзін — кіраўнік выканаўчага савета «Хезбалы», але гэта пакуль што на ўзроўні чутак.

Новаму чалавеку будзе няпроста замяніць Насралу. Ён павінен валодаць вялікім аўтарытэтам не толькі ў вачах радавых байцоў «Хезбалы», але і ў вачах іранскага кіраўніцтва — думаю, апошняе слова ў гэтым пытанні будзе менавіта за Тэгеранам. 

У любым выпадку, гэта будзе чалавек лаяльны да іранскіх уладаў, і дзякуючы гэтаму ён зможа здавольвацца падтрымкай з боку Ісламскай Рэспублікі. Але што тычыцца непасрэдна «Хезбалы», яе паслядоўнікаў і адэптаў, новаму чалавеку прыйдзецца вельмі доўга сцвярджаць сябе ў якасці ўплывовай фігуры. І відавочна, што імкненне новага лідара «Хезбалы» неяк сябе праявіць будзе абмяжоўвацца пытаннямі бяспекі — наўрад ці гэты чалавек будзе свабодна і вольна сябе адчуваць ды часта з'яўляцца на публіцы, таму што няма гарантыі таго, што Ізраіль і яго не ліквідуе. 

Таму для «Хезбалы» цяпер надыходзіць вельмі цяжкі момант — і, можа быць, самы паваротны ва ўсёй яе гісторыі. 

Ізраільска-ліванскія войны. Дасье ў карыкатурах