З Днём Канстытуцыі, Україна!

Канстытуцыя Украіны была прынятая 28 чэрвеня 1996 года пасля дэбатаў паміж прыхільнікамі моцнай выканаўчай улады і тымі, хто адстойваў шырокія паўнамоцтвы парламента. Дэпутаты працавалі ўсю ноч з 27 на 28 чэрвеня — бесперапынна 23 гадзіны.

Незалежная Украіна пражыла без уласнай Канстытуцыі практычна пяць гадоў. Больш за тое, Украіна стала апошняй краінай былога СССР, якая прыняла ўласную Канстытуцыю. Да гэтага з моманту здабыцця незалежнасці яе замяняла Канстытуцыя Украінскай савецкай сацыялістычнай рэспублікі 1978 года.
З першых дзён абвяшчэння незалежнасці спробы прыняць Канстытуцыю не ўвянчаліся поспехам. У 1995 годзе прэзідэнт і Вярхоўная Рада падпісалі Канстытуцыйны дагавор, у якім абмяркоўваліся ключавыя прынцыпы размеркавання ўлады ў краіне да прыняцця Асноўнага закону.

Мароз і Кучма падпісвае канстытуцыйная дамова 8 чэрвеня 1995 года. Фота: BBC Ukrainian
У 1996 годзе была створана спецыяльная парламенцкая камісія пад кіраўніцтвам дэпутата Міхаіла Сіроты, якога лічаць адным з "бацькоў" Канстытуцыі. 27 чэрвеня пачаўся разгляд дакумента ў Вярхоўнай Радзе. У парламент асабіста прыехаў кантраляваць працэс Леанід Кучма.
Дэпутаты працавалі над праектам ўсю ноч з 27 на 28 чэрвеня. Абмеркаванне зацягнулася. Спікер Аляксандр Мароз баяўся, што больш не зможа сабраць дэпутатаў. Таму 27 чэрвеня ён сабраў дэпутатаў і абвясціў, што працаваць будуць да таго часу, пакуль Канстытуцыя не будзе прынятая.

Дэпутаты пад Вярхоўнай Радай радуюцца прыняцця Канстытуцыі. Фота: BBC Ukrainian
Парламентарыі ўлічылі заўвагі прэзідэнта Украіны, а таксама падтрымалі ўсе спрэчныя артыкулы праекта — пра дзяржаўныя сімвалы Украіны, аб дзяржаўнай ўкраінскай мове, аб праве прыватнай уласнасці. Прыняцце Канстытуцыі замацавала прававыя асновы незалежнай Украіны, яе суверэнітэт і тэрытарыяльную цэласнасць.
У рэшце рэшт, 28 чэрвеня ў 09:20 народныя абраннікі прагаласавалі. За прыняцце Канстытуцыі прагаласавалі 315 дэпутатаў; 36 — супраць, 12 — устрымаліся, 30 — не галасавалі. Упершыню ў зале парламента прагучаў зацверджаны Канстытуцыяй гімн. Народныя дэпутаты ўрачыста ўнеслі ў залу сіне-жоўты дзяржаўны сцяг.

Праект Канстытуцыі Украіны, толькі што прыняты Вярхоўнай Радай, з аўтографамі народных дэпутатаў. Фота: BBC Ukrainian
Дзень Канстытуцыі — гэта адзіны дзяржаўны выходны, згадванне пра які ёсць у самім тэксце Асноўнага закону: "Артыкул 161: Дзень прыняцця Канстытуцыі Украіны з'яўляецца дзяржаўным святам — Днём Канстытуцыі Украіны".
У гарадах Украіны ў гэты дзень праводзяць розныя святочныя мерапрыемствы: ўрачыстыя канцэрты, фестывалі, выставы, патрыятычныя мерапрыемствы, ўшанаванне памяці выбітных украінцаў.