Як беларусам за мяжой жывецца з «пашпартам замежніка»?
Беларусы з Літвы і Польшчы, якія ўжо атрымалі «пашпарт замежніка», распавялі пра свой досвед, як ім жывецца з такім дакументам.
Нядаўна прыняты
ўказ Лукашэнкі, які забараняе беларусам за мяжой мяняць пашпарт у дыпламатычных
прадстаўніцтвах, пагражае пакінуць без дакументаў палітычных эмігрантаў, якія
не могуць вярнуцца ў Беларусь і атрымаць пашпарт там.
Тым часам некаторыя краіны ўжо выдаюць беларусам так званыя «пашпарты замежніка» — спецыяльныя дакументы, якія сведчаць асобу.
Беларусы з Літвы і Польшчы, якія ўжо атрымалі такі «пашпарт», распавялі «Нямецкай хвалі», якія магчымасці дае гэты дакумент і ці можна па ім зарэгістраваць нованароджанае дзіця.
Глядзіце таксама
Бытавыя праблемы з «пашпартам замежніка» ў Польшчы
20-гадовы Максім атрымаў дакумент у Польшчы на падставе надання яму міжнароднай абароны. «Чакаў прыкладна два тыдні, даволі хутка. Аднак давялося яшчэ раз прайсці інтэрв'ю — як пры падачы заявы на міжнародную абарону, каб пацвердзіць, што мне пагражае небяспека ў Беларусі. Як мне сказалі, можа быць такое патрабаванне. Тыя, хто будзе атрымліваць гэты дакумент, павінны быць да гэтага гатовыя».
Са слоў Максіма, ён сутыкнуўся з рознымі бытавымі праблемамі ўнутры Польшчы з гэтым дакументам. «Было складана знайсці кватэру. Калі ўладальнік жылля бачыць гэты дакумент замежніка з польскім гербам, але ты кажаш, што з Беларусі, адбываецца непаразуменне. Напэўна, не ўсе разумеюць, што гэта такое, баяцца, што я іх «кіну».
Акрамя таго, хлопцу адмовілі ў адкрыцці рахунку ў адным з банкаў з гэтым дакументам, хоць у іншых банкаў пытанняў не ўзнікла. «Былі складанасці з пошукам працы. На двух сумоўях мне адмовілі, проста не разумелі, што гэта за дакументы і як мяне аформіць. Але іншая кампанія запрасіла пацверджання ў «ужонд» (Urząd, польскі дзяржаўны орган — рэд.) і потым прыняла мяне на працу», — дзеліцца досведам Максім.
Глядзіце таксама
З «пашпартам замежніка» трэба атрымліваць візы ва ўсе краіны па-за ЕС
Як распавядае праваабаронца з цэнтра «Вясна» Наталля Сацункевіч, пашпарт замежнай асобы ў Літве яна ўжо атрымлівала двойчы. Хоць яе беларускі пашпарт сапраўдны яшчэ некалькі гадоў, у ім засталося зусім мала старонак для штампаў аб перасячэнні мяжы, а Наталля рэгулярна падарожнічае па працы. «Першы «пашпарт замежніка» я атрымала ў 2022 годзе на падставе майго гуманітарнага віду на жыхарства (ВНЖ), і мне даволі хутка яго зрабілі на тэрмін да канца дзеяння ВНЖ. Але калі я прыйшла па другі пашпарт са сваім новым ВНЖ у лютым 2023-га, мне адмовілі, маўляў, беларускае консульства аказвае паслугі па замене пашпарта», — распавядае яна.
Праваабаронца сабрала дакументы, што яна не можа вярнуцца ў Беларусь ці пайсці ў амбасаду, і падала заяву зноў. Пасля гэтага «пашпарт замежніка» выдалі.
Па словах Наталлі, яна шмат падарожнічала з гэтым дакументам, ён дазваляе ёй «эканоміць старонкі» для штампаў у беларускім пашпарце. «Нядаўна ездзіла ў ЗША, з Літвы я выязджала па літоўскім дакуменце, а ў Амерыку заязджала па беларускім пашпарце з візай. Атрымліваецца, месца для двух штампаў «зэканоміла». Па такой жа схеме ездзіла ў Грузію». Акрамя таго, пры паездцы ў Турцыю ў яе атрымалася аформіць электронную візу для літоўскага «пашпарта замежніка» і прад'яўляць гэты дакумент як у Літве, так і ў Грузіі.
У цэлым, як кажа праваабаронца, «пашпарт замежніка» — вельмі добры інструмент, але ёсць дзве праблемы: кароткі тэрмін дзеяння, усяго адзін год, і неабходнасць атрымліваць візы ва ўсе краіны. «Гэты «пашпарт» проста сведчыць, што ты чалавек, па ім няма бязвізавых пагадненняў. Што тычыцца тэрміну дзеяння, у Літве яго хочуць павялічыць да трох гадоў, і гэта было б добра. Бо, атрымліваецца, што апошнія шэсць месяцаў па гэтым дакуменце нельга выязджаць з ЕС, таму што амаль усе краіны патрабуюць, каб пашпарт быў сапраўдным шэсць месяцаў пасля паездкі», — кажа Наталля Сацункевіч.
Глядзіце таксама
У Польшчы з «пашпартам замежніка» можна легалізаваць нованароджанага
У айцішніка Ігара з Мінска (імя змененае на просьбу героя — рэд.) дзіця нарадзілася ўжо ў эміграцыі ў Польшчы, і ехаць за дакументам для малога ў Беларусь ні яму, ні ягонай жонцы было небяспечна. «На той момант у мяне быў сталы від на жыхарства ў Польшчы, а жонка толькі чакала часовы. Мы паспрабавалі адразу падаць заяву на польскі праязны дакумент для дзіцяці, але нам сказалі, што спачатку трэба атрымаць для яго ВНЖ — дзіця можа прэтэндаваць на ВНЖ, калі ён ёсць у аднаго з бацькоў», — распавядае Ігар.
Аднак аформіць ВНЖ для дзіцяці было немагчыма без наяўнасці ў яго хоць нейкага дакумента, які сведчыць асобу, таму Ігару прыйшлося ісці ў консульства Беларусі за пасведчаннем на вяртанне. «Мы атрымалі пасведчанне, і ўжо на гэтай падставе падаліся на ВНЖ. Як толькі атрымалі ВНЖ, адразу ж паспрабавалі падаць заяву на польскі праязны дакумент, але зноў паўсталі пытанні. Прыйшлося даказваць, што мы не можам вярнуцца ў Беларусь, збіраць дакументы, якія гэта пацвярджаюць».
У выніку разгляд заяўкі доўжылася каля месяца, друк самога дакумента заняла яшчэ тыдзень. «Польскі дакумент замежніка сапраўдны толькі год, потым прыйдзецца ўсе гэтыя працэдуры праходзіць нанова. Але мы ўжо лёталі пару разоў у гэтым дакументам, праўда, толькі ў краіны Еўрасаюза, і пытанняў ніякіх не было», — дзеліцца вопытам Ігар.