Колькі дзён давядзецца хварэць беларусам за свой кошт?

Як улады хочуць зэканоміць на хворых работніках.

Сярод мноства прапаноў па скарачэнні выдаткаў Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва ёсць і такі спосаб, як змяненне сістэмы аплаты бальнічных. У выпадку агульнага захворвання або бытавой траўмы беларусам хочуць прапанаваць першыя тры дні хварэць за свой кошт.

Улады позна кідаюць Фонду сацабароны выратавальны круг

Расходы на аплату бальнічных стаяць на другім месцы сярод усіх дзяржаўных дапамог, што выплачваюцца з Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва, пасля дапамог па даглядзе за дзіцяці ва ўзросце да трох гадоў. У мінулым годзе захварэлым работнікам выплацілі 561 мільён рублёў.
Цяперашні падыход, калі сума аплаты бальнічнага работнікам блізкая да заробку, «стымулюе іх хварэць», лічыць міністр працы і сацыяльнай абароны Ірына Касцевіч. Зараз работнікі, за якіх наймальнік плоціць абавязковыя страхавыя ўзносы, могуць атрымліваць бальнічны ў памеры 80% ад заробку ў першыя дванаццаць дзён хваробы і 100% у наступныя.
Але адмова ад выплат бальнічных на які б там ні быў час дзеля эканоміі сродкаў у ФСАН уступае ў супярэчнасць з дэкларацыямі аб сацыяльнай дзяржаве, лічыць экс-міністр працы Аляксандр Сасноў.
— Першапрычына праблем з ФСАН у тым, што не працуе эканоміка. Мы проста даядаем старыя запасы. Застаецца знаходзіць любыя варыянты эканоміі сродкаў для таго, каб закрыць дзіркі. Такім шляхам мы прыйдзем да ліквідацыі ўсіх сацыяльных выплат, — заўважае Аляксандр Сасноў.
Ужо пяць год дзірка ў ФСАН латаюць трансферты з рэспубліканскага бюджэту. У гэтым годзе запланаваны субвенцыі ў памеры 1,4 мільярда рублёў. У мінулым — у фонд перавялі за 1,2 млрд рублёў бюджэтных сродкаў.
— Калі б Беларусь у свой час правяла рынкавыя рэформы, як гэта зрабілі нашы заходнія і паўночныя суседзі, сёння мы не сутыкнуліся б з такой праблемай, — упэўнены Аляксандр Сасноў.

Выйграюць усе?

Сусветная арганізацыя аховы здароўя з 2009 года рэкамендуе Міністэрству аховы здароўя і ўраду Беларусі рэфармаваць сістэму выдачы кароткатэрміновых бальнічных лістоў для зніжэння адміністрацыйнай і фінансавай нагрузкі на сістэму аховы здароўя.
— Працэдура афармлення кароткатэрміновых бальнічных у амбулаторна-паліклінічнай дапамогі ў Беларусі празмерна «медыкалізаваная» ў параўнанні з іншымі краінамі, — лічыць каардынатар праграм па грамадскім ахове здароўя Краінавага офіса САЗ па Беларусi Валянцін Русовіч.
У многіх краінах працуе сістэма, калі пры звычайнай прастудзе работнік першыя тры дні запар ці ў цэлым да шасці дзён у годзе не абавязаны наведваць лекара для адкрыцця бальнічнага ліста, па якім праводзяцца выплаты сацыяльнага страхавання. Ён проста папярэджвае працадаўцу ў першы дзень захворвання. У некаторых краінах ён таксама паведамляе лекару па тэлефоне аб неабходнасці рэгістрацыі першага дня захворвання.
— Міжнародныя пратаколы лячэння звычайнай рэспіраторнай інфекцыі не маюць пад сабой актыўнага медыкаментознага лячэння, антыбіётыкі не прызначаюцца ў першыя дні віруснай інфекцыі, выкарыстанне ін’екцый на аснове анальгіна для «зніжэння тэмпературы», што пакуль з’яўляецца распаўсюджанай практыкай у Беларусі, таксама не рэкамендуецца СААЗ. Натуральна, калі пацыент адчувае, што стан у яго больш сур’ёзнае, чым звычайная прастуда, ён звяртаецца ў першы дзень за кваліфікаванай медыцынскай дапамогай і неадкладна яе атрымлівае, — тлумачыць эксперт.
Валянцін Русовіч лічыць: зняцце патрабавання пры лёгкіх захворваннях абавязкова наведваць лекара ў першыя тры дні толькі для таго, каб атрымаць бальнічны ліст, дазволіць скараціць чэргі ля кабінетаў лекараў, знізіць верагоднасць інфікавання ў паліклініках і транспарце, зменшыць колькасьць неабгрунтаваных аналізаў і залішне выпісаных антыбіётыкаў, паспрыяе зніжэнню рызыкі карупцыі, скарачэнню візітаў лекараў на хату. Гэта таксама дасць магчымасць пацыенту спакойна запісацца да ўрача на медыцынскую кансультацыю, не высіджваючы ў паліклініцы доўгую чаргу маючы патрэбу ў атрыманні ці закрыцці ліста непрацаздольнасці.
— Ад такога новаўвядзення выйграюць і тыя пацыенты, якім патрэбна медыцынская дапамога, а не толькі бальнічны, таму што яго трэба атрымаць, — з пункту гледжання медыцыны выгады відавочныя, лічыць эксперт.

Няхай плаціць працадаўца?

У сусветнай практыцы ёсць розныя механізмы прадухілення магчымых злоўжыванняў у атрыманні сацыяльных выплат. Як правіла, гэта мяжа дзён бальнічнага без пацверджання лекара. Часцей за ўсё гэта шэсць дзён бальнічнага у год, прычым без звароту да лекара можна хварэць да трох дзён за кожны такі бальнічны.
— У некаторых краінах ёсць так званы перыяд чакання — калі першыя адзін-тры дні, як у Вялікабрытаніі ці Эстоніі, бальнічны не аплачваецца. Але ўвесь наступны перыяд (хоць 10 месяцаў пры складаных пераломах) сацыяльныя выплаты ажыццяўляюцца ў поўным памеры, — дадае Валянцін Русовіч.
Важны рычаг супраць злоўжыванняў яшчэ і ў тым, што першыя некалькі дзён бальнічнага (ад 1 да 30) аплачвае працадаўца з уласных сродкаў і толькі пры працяглых тэрмінах непрацаздольнасці пасля гэтага перыяду падключаецца фонд сацыяльнай абароны або яго аналагі.
Для прыкладу, у Літве два першыя дні хваробы работніку аплачвае кампанія, у якой ён працуе, астатнія — сацыяльны фонд. Прычым, зачыніць бальнічны літовец можа па тэлефоне, што зніжае нагрузку на лекараў. Немцы наогул не губляюць зарплату ў выпадку хваробы, але і там першыя шэсць дзён бальнічны работніку аплачвае працадаўца. У Польшчы бальнічны складае 80% ад сярэдняга заробку за апошні год. Там, як і ў Літве, лекар можа выпісаць бальнічны з датай яго закрыцця. Дзеянне ў гэтых двух краінах электронных бальнічных скарачае бюракратычны працэс выдачу лістоў і іх перадачу ад лекара працадаўцу. У Латвіі першыя 10 дзён бальнічнага таксама аплачвае наймальнік, спачатку 75%, потым 80% сярэдняга заробку.
Паводле Заўтра тваёй краіны