«Могуць толькі закручваць гайкі». Медыкі — пра новыя «справядлівыя» ўмовы ардынатуры

Лукашэнка падпісаў новую рэдакцыю закона «Аб ахове здароўя». Цяпер лекарам, якія паступаюць у ардынатуру, прыйдзецца адпрацоўваць пасля навучання не менш за пяць гадоў, а ў выпадку адмовы — пакрыць кошт вучобы ў кратным памеры. Між тым міністр аховы здароўя Дзмітрый Піневіч лічыць змены справядлівымі. А што думаюць самі медыкі?

«Люстэрка» папрасіла медычных работнікаў адказаць міністру. Імёны некаторых герояў зменены з мэтай бяспекі.

«Цяпер ніводзін доктар не пойдзе ў ардынатуру»

Уладзіміра, які працуе анестэзіёлагам-рэаніматолагам у адной з раённых бальніц Брэсцкай вобласці, прыняты закон ужо не здзіўляе. Мужчына ўпэўнены: дзякуючы дзеянням заканадаўцаў у апошнія гады ўрачоў у Беларусі можа зусім не застацца.

— Ардынатура для мяне і для маёй жонкі была для таго, каб асвяжыць свае тэарэтычныя веды, — распавядае ён. — Жонка вельмі хацела вучыцца там, але потым перадумала. Па-першае, трапіць туды нялёгка, а па-другое, ужо былі чуткі пра гэты закон. Яшчэ летась, калі з'явіўся праект, было зразумела, праз што гэта робіцца. Ёсць востры недахоп лекараў.

Ідэю «прывязаць» медыка да пэўнага месца мінімум на 10 гадоў Дзмітрый апісвае проста: «Гэта ўжо край». Успамінае мэтавае накіраванне на пяць гадоў, а цяпер да яго можа дадацца пяцігадовая адпрацоўка пасля ардынатуры.

— Дык яшчэ велізарныя выплаты, калі цябе адлічылі, — абураецца ён. — Калі я пасваруся з галоўным урачом і яму гэта не спадабаецца, ён папросту мяне можа адлічыць, а мне потым выплачвай. Таму, думаю, цяпер ні адзін доктар не пойдзе вучыцца далей, нікому гэта не трэба. У жыцці можа ўсякае здарыцца, а ты прывязаны да аднаго месца.

У такім новаўвядзенні ён бачыць і меркантыльны момант. Справа ў тым, што згодна з новым законам ардынатура з'яўляецца допускам лекараў да аказання «спецыялізаванай і высокатэхналагічнай медыцынскай дапамогі».

— Канкрэтна яны не напісалі, што да гэтага адносіцца, у законе гэтыя азначэнні вельмі размытыя. Але цалкам магчыма, што змены будуць тычыцца якраз высокатэхналагічных аперацый, за якія ідзе даплата ў залежнасці ад катэгорыі лекара. Выходзіць, што калі хочаш вялікі заробак, тады ідзі, вучыся, — разважае ён. — Не хочаш надбаўку, працуй без. А могуць наогул у «добраахвотна-прымусовым» парадку зрабіць ардынатуру. Чаму не? Калі падсумаваць, то закручваюць гайкі, каб ні адзін доктар не з'ехаў за мяжу, а адпрацоўваў амаль да 35 гадоў. Туды ж не так шмат і паступала, а цяпер туды наогул ніхто не рызыкне пайсці. Хоць яшчэ ж будзе «ўваход» на пэўныя спецыяльнасці толькі пасля ардынатуры. Але вось каго гэта будзе тычыцца, таксама пакуль што незразумела.

Пра гэта ж кажа і калега Уладзіміра Дзмітрый, які цяпер жыве ў польскім Кашаліне. Мужчына лічыць, што такое змяненне не значыць, што ў краіне рэзка зменшыцца колькасць тых самых высокатэхналагічных аперацый.

— Проста за іх не будуць плаціць, — мяркуе ён. — А даплата складае прыстойны кавалак зарплаты хірургаў і анестэзіёлагаў. Да таго ж не ведаю, як ідуць справы ў Мінску, але ў абласных і раённых бальніцах адзінкі праходзяць клінічную ардынатуру. Бо для паступлення туды неабходна накіраванне арганізацыі аховы здароўя. Адпаведна, добрая воля галоўнага лекара.

Беларускі медык-эмігрант: У Польшчы доктар атрымлівае 10 тысяч долараў чыстымі

«Закон ацэніць гатоўнасць медыкаў аддаць на карысць грамадству пяць гадоў жыцця»

Негатыўнае стаўленне да прынятага закона выказвае і Маргарыта. Яна афтальмолаг, цяпер знаходзіцца ў Польшчы. Беларуска лічыць, што з-за новаўвядзенняў можа пагоршыцца кадравая сітуацыя ў беларускай медыцыне.

— Яна без таго была сумнай а цяпер будзе яшчэ горшай, — мяркуе суразмоўца. — Калі б была на месцы цяперашніх абітурыентаў, беларускія медуніверсітэты разглядала б у апошнюю чаргу. І толькі з мэтай далейшай інтэрнатуры і практыкі за мяжой. Таму што ёсць уражанне, што ў будучыні адпрацоўкі закрануць калег і пасля інтэрнатуры. А гэты закон апроч іншага ацэніць рэакцыю медыкаў, іх гатоўнасць «аддаць на карысць грамадству» чарговыя пяць гадоў жыцця.

Пры гэтым лекарка ўпэўнена: матывацыі ісці ў ардынатуру такое змяненне ў законе не дадасць.

— Гэта ж дадатковая адукацыя: калі лекар хоча павышаць сваю кваліфікацыю, то можа справіцца з гэтым і сам, без карных захадаў, — упэўнена яна. — На жаль, беларуская медыцына цяпер жыве і выжывае не дзякуючы, а насуперак дзяржаве.

Абурэнне новы закон выклікае і ў хірурга адной са сталічных бальніц Уладзіслава. Лекар адзначае, што паколькі дадатковае навучанне па хірургічных спецыяльнасцях цяпер будзе толькі вочным і хутчэй за ўсё 4-5 гадоў, для медыкаў гэта значыць сур'ёзную прывязку да аднаго месца.

— У цябе сыходзіць 4-5 гадоў на стыпендыю ардынатара, а потым яшчэ пяць гадоў жывеш без магчымасці змяніць месца працы. І яшчэ могуць паслаць куды заўгодна — механізм размеркавання не прапісаны! — абураецца ён. — Дзесяць гадоў — гэта ўжо занадта, і так гарызонт планавання 2-3 месяцы. Найбольш чаканы вынік: татальны недабор у ардынатуру ў 2024 годзе.

Лукашэнка зладзіў чарговы тэатр. Раскрычаўся на чыноўнікаў, што медыкі не хочуць працаваць і з'язджаюць

«Няма нічога добрага ў тым, каб трапіць да лекара, які адпрацоўвае перад дзяржавай сваю вучобу праз не хачу»

Педыятр Мая Церакулава, якая цяпер жыве ў Польшчы, называе папраўкі ў закон спробай утрымаць лекараў у краіне і параўноўвае іх фактычна з жаданнем «замкнуць» медыкаў у Беларусі.

— Але ёсць жа прычыны, з якіх лекары з'язджаюць, — разважае яна. — І гэтыя прычыны ігнаруюцца кіраўніцтвам. Сапраўды, можна «замкнуць», прымусіць застацца на нейкі час. Але хтосьці ўцячэ ўсё роўна, абарваўшы магчымасць вярнуцца калі-небудзь. Хтосьці сумленна выплаціць грошы, хтосьці адпрацуе гэтыя гады і з'едзе. А хтосьці застанецца. Але ніколі пастаўлены ў рабскія ўмовы чалавек не будзе старацца працаваць лепш. І няма нічога добрага ў тым, каб трапіць да лекара, які адпрацоўвае перад дзяржавай сваю вучобу праз не хачу.

У доўгатэрміновай перспектыве, лічыць урач, у медВНУ будуць ісці не разумныя і амбіцыйныя абітурыенты, а гатовыя на любыя ўмовы людзі. Абы вучылі бясплатна.

— Не жадала б я каму-небудзь лекара з такімі зыходнымі данымі, — дадае яна. — Сістэма аховы здароўя павінна стаць чалавечнай у адносінах да лекараў і ў адносінах да пацыентаў. Але рэформы — гэта занадта складана для ўлады, якая ўмее толькі закручваць гайкі.

«Перакананы, Беларусь будзе вольнай!». Маналог лекара, які з'ехаў ад рэпрэсій і працуе ва Украіне

Кардыёлаг Аляксандра, якая цяпер жыве і працуе ў Нямеччыне, упэўнена, што такі закон — гэта вымушаная рэакцыя дзяржавы на «непазбежнае памяншэнне колькасць лекараў». І нават пасля шасцігадовага складанага навучання многія вырашаюць не працаваць па спецыяльнасці.

— З аднаго боку, гэта магчымасць прыцягнуць маладое пакаленне ў медыцыну. Асабліва ў выпадку сем'яў, якія не могуць дазволіць сабе платнае навучанне і ўтрыманне дзіцяці ў вялікім горадзе. З іншага — неабходнасць утрымаць чалавека ў сферы як мага даўжэй, — лічыць яна. — Кінуць вучобу ва ўніверсітэце без выплат немагчыма — потым двухгадовая адпрацоўка. А калі пойдзеш у ардынатуру, то потым яшчэ плюс пяць гадоў. У сукупнасці мінімум сем гадоў лекар вымушаны заставацца ў прафесіі, нават калі яна яму не па душы.

Аляксандра ўспамінае: на момант яе выпуску з універсітэта абавязковая адпрацоўка пасля бюджэтнага навучання складала два гады і плюс інтэрнатура. За гэты перыяд, упэўнена суразмоўніца, чалавек разумее, наколькі праца ўпісваецца ў яго жыццё.

— У гэты ж час прыходзіць разуменне, што жыць нармальна і працаваць так, каб табе падабалася, і не зрывацца на пацыентаў праз стомленасць немагчыма, — распавядае яна. — Альбо ты працуеш на дзве стаўкі, і ў цябе няма ні на што часу, альбо твой муж ці бацькі цябе ўтрымліваюць. Ёсць яшчэ варыянт браць ад пацыентаў хабар або чакаць блізу трох гадоў, каб сысці працаваць у прыватны цэнтр, дзе заробак хоць трохі вышэйшы. Кожны выбірае тут свой варыянт. Але менавіта ў гэты час многія лекары вырашаюць з'ехаць, каб палепшыць якасць свайго жыцця.