Што адбываецца з крымінальнай справай аб маршы ў Курапаты

Суткі на Акрэсціна ўслед за допытам у РУУС, ператрусы з арыштам маёмасці і сілавікі, якія самі не разумеюць, чым і навошта яны займаюцца. «Медиазона» вырашыла даведацца, як ідзе расследаванне крымінальнай справы, што ьыла заведзена пасля «Марша супраць тэрору», па якой праходзяць больш за 200 чалавек.

"Марш супраць тэрору" пачаўся на праспекце Незалежнасці і павінен быў скончыцца ва ўрочышчы Курапаты. Па дадзеных цэнтра «Вясна», затрымалі 313 чалавек. На наступны дзень Следчы камітэт абвясціў, што амаль усе затрыманыя — 231 чалавек — сталі падазраванымі па справе аб дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак (Частка 1 артыкула 342 КК).
"Медыязона" пагутарыла з некалькімі з падазраваных, каб зразумець, што адбываецца з гэтай крымінальнай справай цяпер.
32-гадовы дыспетчар Іван Кірпічонак са Смалявічаў успамінае, што каля 14: 30 быў на праспекце Незалежнасці — паміж ГЦ «Аляксандраў Пасаж» і Валгаградскай вуліцай. У гэты момант сілавікі адсеклі частку калоны, у якой ён ішоў.
Прыкладна ў той жа час на праспекце Незалежнасці затрымалі і 56-гадовага электрыка Руслана: "Ішоў, злёгку выкрыкваў. Усе крычалі: выходзім на дарогу. Усе скандавалі так. Я таксама скандаваў. Таму ішоў па дарозе, каб сваім прыкладам як бы..."»
62-гадовая Ірына Стануль, па словах яе сына Аляксандра, у акцыі ўдзелу не прымала — у той дзень яна прыехала ў Мінск са Смалявічаў, каб купіць абутак, і заадно вырашыла схадзіць у царкву. «У царкву ішла, убачыла калону людзей, як страляюць па людзях, тады яе і затрымалі», — кажа Аляксандр.
Пасля затрымання ўсіх траіх прывезлі ў Кастрычніцкае РУУС, дзе склалі два пратаколы: за ўдзел у несанкцыянаваным мітынгу і непадпарадкаванне службовай асобе. Руслан дакладна не памятае, ці складалі на яго другі пратакол. Пратакол на Ірыну Стануль склалі толькі па артыкуле 23.34.
Пасля гэтага, успамінаюць Іван і Руслан, іх пачалі вадзіць да следчага. Кожнаму следчы аб'яўляў, што ён праходзіць па крымінальнай справе і даваў на подпіс пастанову аб прызнанні падазраванай. Стануль кажа, што ёй у РУУС аб падобным ніхто не паведамляў.

У пастанове пазначана, што распачатая паводле 342 артыкула крымінальная справа "ў дачыненні да асоб, якія 1 лістапада на праспекце Незалежнасці і іншых неўстаноўленых месцах арганізавалі з парушэннем устаноўленага парадку правядзення масавых мерапрыемстваў, якія выявіліся ў дзеяннях, груба парушаючы грамадскі парадак", знаходзіцца ў вытворчасці Першамайскага раённага аддзела СК.
Прама ў аддзеле міліцыі да следчага адвялі і 35-гадовага Мінскага праграміста Рыгора, якога затрымалі на Лагойскім тракце і адвезлі ў Маскоўскае РУУС. Па словах Рыгора, ад дачы паказанняў ён адмовіўся, віну не прызнаў, сказаў, што гатовы на допыт толькі ў прысутнасці адваката.
Праграміст кажа, што ў аддзеле ў затрыманых бралі ўзоры сліны: "я ведаў, што гэта добраахвотная [працэдура], хоць там ніхто [варыянтаў] не прапаноўваў. Я адмовіўся, пытанняў не было".
"Потым прыехаў аўтазак, мы забралі свае рэчы. Ужо пачалася турэмная старонка" — успамінае Руслан. Яго адвезлі ў ізалятар у Жодзіна, дзе 2 лістапада суд Барысаўскага раёна аштрафаваў яго на 30 базавых велічынь паводле артыкула аб удзеле ў несанкцыянаванай дэманстрацыі.
Па тым жа артыкуле суд Смалявіцкага раёна 3 лістапада аштрафаваў на пяць базавых велічынь Ірыну Стануль і дыспетчара Івана Кірпічонка (яго пратакол па артыкуле аб непадпарадкаванні суд адправіў на дапрацоўку).
На дапрацоўку суд у Жодзіна адправіў і такі ж пратакол на праграміста Рыгора. За ўдзел у дэманстрацыі яго аштрафавалі на 15 базавых.
3 лістапада, адразу пасля суда, следчы па тэлефоне паведаміў пенсіянерцы Стануль, што яна праходзіць падазраванай па 342-м артыкуле і папрасіў на наступны дзень прыехаць у Менск.
— Мама разгубілася, сказала, што прыедзе — кажа яе дачка Алена. — Потым узгадала, што, калі ў судзе была, яе праваабаронцы сустрэлі і пазнаёмілі з адвакатам. Яна патэлефанавала адвакату, распавяла пра сітуацыю. І да пяці гадзін яны паехалі да следчага ў Менск. Увечары яна патэлефанавала з тэлефона адваката брату і сказала, што яе вязуць на Акрэсціна на трое сутак.
5 лістапада, на другі дзень пасля суда, следчы патэлефанаваў ужо Івану Кірпічонку і выклікаў яго і яшчэ аднаго затрыманага са Смалявічаў — яны сябры — на наступны дзень у Кастрычніцкае РУУС "для дадатковага апытання". Там пасля апытання, успамінае дыспетчар, следчыя сказалі абодвум, што затрымліваюць іх на 72 гадзіны як падазраваных.

Кірпічонак што ў РУУС у той дзень былі яшчэ пяць чалавек, якіх затрымалі 1 лістапада і якіх пасля гэтага ён ведаў у твар. Усіх пакінулі ў аддзеле на трое сутак.
— Я ў іх пытаўся, у сувязі з чым нас затрымліваюць — успамінае ён. — Там у пратаколе была пастаўленая птушка, што на нас паказала нейкая асоба, што ёсць новыя паказанні сведкі, што мы былі арганізатарамі альбо актыўнымі ўдзельнікамі. Але ніякіх матэрыялаў, ніякіх сведчанняў мы не ўбачылі. Следчы [з гэтай нагоды] нічога не мог адказаць: «Следства ідзе не ў нашым, а ў Першамайскім РУУС». Навошта яны гэта рабілі, як разумею.
Пратрымаўшы да вечара ў аддзеле, затрыманых перавезлі на Акрэсціна, адкуль проста выпусцілі 9 лістапада.
Праграмісту Рыгору аператыўны супрацоўнік з крымінальнага вышуку Маскоўскага РУУС патэлефанаваў 10 лістапада, сказаў «што трэба са следчым пагаварыць».
— Я сказаў, што з'езджу дадому, забяру сумку трывожную « "таму што ведаю я вас". Ён сказаў, што таксама пад'едзе — успамінае ён.
Дома ў Рыгора правялі ператрус, падчас якога канфіскавалі тэлефон і ноўтбук. Следчыя таксама наклалі арышт на яго халадзільнік — прычыну арышту праграмісту не патлумачылі.
— Мабыць на выпадак, калі дадуць па гэтай крымінальнай справе штраф (там магчымы штраф), халадзільнік будзе гарантыяй выплаты штрафу, — мяркуе ён. — Нельга цяпер яго прадаць.
Па словах Рыгора, адразу пасля ператрусу яго ўсё ж адвезлі ў Маскоўскае РУУС — хоць адвакат праграміста і дамаўлялася са следчым перанесці допыт. У аддзеле аператыўнік паведаміў Рыгору, што следчы распарадзіўся затрымаць яго на 72 гадзіны. Трое сутак ён адбыў у ізалятары на Акрэсціна.
Рыгор успамінае, што ў ІЧУ «у цэлым было без асаблівай жортскасці, але і без камфорту».
— Два разы прасіў даць штосьці пачытаць, хоць Крымінальны кодэкс, але лепш часопіс, абодва разы казалі, што нічога няма — распавядае ён. — Туалетную паперу трэба прасіць, першы раз проста нарвалі скамячылі і прынеслі, другі раз далі рулон. Дарэчы, стаўленне звычайных ахоўнікаў было цалкам добразычлівым, некаторыя частавалі цыгарэтамі (сам не палю, але сукамернікі палілі). Быў прышпільны момант, калі нас пераводзілі з камеры ў камеру, мы выйшлі і ўсталі тварам да сцяны і рукі за спіну, так адзін ахоўнік сказаў: "Чаго вы рукі за спіну закінулі, устаньце нармальна... Знайшлі таксама крымінальнікаў...».
Пасля вяртання, распавядае Рыгор, ён напісаў хадайніцтва аб вяртанні тэлефона і ноўтбука: прыйшла адмова, што не вернуць, таму што можа з'яўляцца «інструментам злачынства».

11 лістапада ператрус правялі і ў электрыка Руслана — канфіскавалі ноўтбук. Пры гэтым яго на трое сутак ужо не затрымлівалі.
У Івана Кірпічонка і Ірыны Стануль ператрусу фармальна не было — але ў доме кожнага прайшоў агляд з-за адміністрацыйнай справы. Пасля суда, успамінае дыспетчар, яго сустрэлі два супрацоўнікі міліцыі.
Спасылаючыся на тое, што "на рэйках знайшлі нейкую там скрынку незразумелую, а я ўдзельнічаў у мітынгах", яны правялі агляд яго дома.
У дом Стануль таксама прыйшлі пасля суда. Мужчына і жанчына, успамінае яе дачка Алена, сказалі, што займаюцца крымінальнымі справамі, «ловяць усялякіх жулікаў», што ім «да гэтай палітыкі справы няма».
— Паглядзелі, ці няма ў мяне сцягоў дома, вайбер паглядзелі, паліцы паадчынялі, дроту шукалі —- распавядае Алена. — Як яны патлумачылі, кожнага затрыманага аўтаматычна падазраюць у дыверсіях з прыкручваннем правадочкаў на чыгунцы.
З тых часоў ніякіх следчых дзеянняў ні з адным з падазраваных, з якім мела зносіны «Медиазона», не праводзілася. Меру стрымання ім не абіралі, але далі падпісаць абавязацельства аб яўцы па выкліку сілавікоў.
— Справа зачыняць не будуць, як мне сказаў следчы, могуць падоўжыць на два месяцы. Сказалі, што ўсе падазраваныя, — кажа Кірпічонак. — Як сказала следчы, магчыма, у нас будуць ператрусы, што могуць яшчэ раз тузануць, калі з'явяцца новыя звесткі. Мы як бы невыязныя і непрыязныя. У выпадку рухаў цела трэба тэлефанаваць ёй, ледзь не пытаць дазвол.