Геапалітыка ці антысемітызм? Што азначае «заклапочанасць» беларускага МЗС адносна нападу на Ізраіль
Лукашэнка не каментуе напад палесцінскіх тэрарыстаў на ізраільскую дзяржаву, а яго прапаганда адкрыта кпіць з ізраільцян. Што азначае такая рэакцыя?
Рэжым не можа адкрыта падтрымаць ХАМАС, але і Ізраілю таксама не спачувае. Ілюстрацыйнае фота: «Associated Press»
Беларуская дыпламатыя і беларускія палітыкі вельмі скупыя на каментары адносна таго, што адбываецца ў Ізраілі. Афіцыйная заява МЗС з нагоды атакі на мірнае насельніцтва з боку ХАМАСа ўклалася ў чатыры прапановы з заклікамі да «бакоў» прыняць тэрміновыя меры па дээскалацыі і перакананнях у «безальтэрнатыўнасці прамых перамоваў». Сапраўды ў такіх жа тонах, між іншым, вытрымана і заява знешнепалітычнага ведамства РФ. Уласна кажучы, гэтая рыторыка афіцыйнага Мінска не моцна адрозніваецца ад той, з дапамогай якой ён апісвае расійскае ўварванне ва Украіну.
Афіцыйная Беларусь адмовілася называць ХАМАС ініцыятарам канфлікту, гэтак жа сама, як яна не прызнае сам факт беспадстаўнага ўварвання расійскай арміі ва Украіну, пішуць «Белнавіны». Згадка пра Ізраіль і ХАМАС як пра «бакі» канфлікту, разам з тым, мае на ўвазе іх роўную адказнасць за тое, што адбываецца — роўна такім жа чынам беларускае МЗС прадстаўляе аднолькава адказнымі «бакамі» агрэсара і ахвяру падчас расійскай вайны ва Украіне.
Варта, праўда, нагадаць, што два гады таму прычынай прымусовай пасадкі самалёта «Ryanair» з Раманам Пратасевічам на борце беларускія ўлады называлі нібыта мінаванне яго ХАМАСам. Адпаведную версію агучваў, у прыватнасці, кіраўнік дэпартамента Мінтранса па авіяцыі Арцём Сікорскі, што ўскосна сведчыць пра ўспрыманне рэжымам ХАМАСа як тэрарыстычнай арганізацыі. Сам ХАМАС тады абверг любую сваю датычнасць да «мінавання» самалёта.
Цяпер рэжым Лукашэнкі якраз становіцца сітуатыўным хаўруснікам ХАМАСа, бо любая эскалацыя ваенных дзеянняў на Блізкім Усходзе адцягвае «калектыўны Захад» ад працэсаў, якія адбываюцца ў сучаснай Беларусі.
Глядзіце таксама
Зрушэнне фокусу на сектар Газа рэжым Лукашэнкі будзе старацца максімальна выкарыстоўваць для ўмацавання сваіх пазіцый. У першую чаргу гаворка ідзе пра ўзмацненне рэпрэсій унутры краіны на фоне фармавання новых невыбіраемых органаў улады кшталту так званага «Усебеларускага народнага сходу». У знешняй палітыцы будзе працягвацца ўмацаванне сувязей з краінамі-ізгоямі, у тым ліку з Іранам, намеснік міністра замежных спраў якога наведваў Мінск якраз перад нападам палестынскіх баевікоў на тэрыторыю Ізраіля.
Вельмі важна таксама, што пакуль свет будзе сачыць за тым, што адбываецца на Блізкім Усходзе, наўрад ці беларускаму рэжыму варта баяцца новых санкцый. А галоўны партнёр Мінска адкрыта збіраецца нажыцца на блізкаўсходняй вайне: у Расіі не хаваюць, што чакаюць падаражэння нафты — ужо ў першыя дні канфлікту яе кошт вырас на 4%.
Ажыўленне эканамічнага жыцця ў суседняй краіне станоўча адаб'ецца і на беларусах. Што будзе, вядома, адразу ж пастаўлена прапагандыстамі ў заслугу Аляксандру Лукашэнку, які, глядзіш, можа быць, нават выпрасіць у свайго расійскага калегі які-небудзь крэдыт — тым больш, што беларускі ўрад па-майстэрску навучыўся іх не аддаваць.
Следствам бамбардзіровак ізраільскімі войскамі сектара Газа, несумненна, стануць чарговыя тысячы мігрантаў. Няцяжка выказаць здагадку, што «беларускаму хабу» па перапраўцы бежанцаў праз еўрапейскія межы будзе працы яшчэ на некалькі месяцаў наперад. Новы міграцыйны крызіс будзе яшчэ больш балючым для еўрапейскіх суседзяў. На гэтым фоне Лукашэнка можа нават пастарацца пагуляць у міратворчасць і традыцыйна прапанаваць пляцоўку для перамоў. На гэтыя прапановы наўрад ці хтосьці зверне ўвагу, аднак беларусам яны будуць прадстаўлены як сведчанне высокага міжнароднага аўтарытэту кіраўніка дзяржавы.
Разам з відавочнымі плюсамі для рэжыму Лукашэнкі тое, што адбываецца на Блізкім Усходзе, нясе і патэнцыйную пагрозу бяспецы беларускай дзяржавы. Неверагодная паспяховасць атакі палестынскіх баевікоў, якую праспалі хвалёныя ізраільскія спецслужбы, можа ажывіць у асяроддзі Пуціна думкі пра атаку на Сувалкскі калідор. Калі ўжо загартаваная падчас дзесяцігоддзяў канфліктаў Армія абароны Ізраіля не здольная была спыніць уварванне лёгкаўзброеных баевікоў на джыпах, матацыклах і дэльтапланах, то чаму б не выказаць здагадку, што такі нумар можна будзе пракруціць пад носам NATO на стыку беларускай, польскай і літоўскай межаў, напрыклад, з дапамогай таго ж «Вагнера»?
Вядома, пакуль што такая пагроза не выглядае верагоднай. Аднак на фоне далейшага ўпадання расійскага кіруючага класа ў вар'яцтва і віртуальную рэальнасць яна не з'яўляецца нулявой.
Тым часам праўладная газета «Мінская праўда» змясціла прапагандысцкі артыкул расійскага журналіста Ігара Молатава, у якім аўтар называе перамогу палесцінскіх баевікоў «перамогай Масквы і Мінска» і заклікае скінуць ядзерную бомбу над Ізраілем (які Молатаў лічыць «фашысцкай дзяржавай»), піша «Белсат». Эксперт «MediaIQ» Паўлюк Быкоўскі ў каментары «Белсату» адзначыў, што сур’ёзная заклапочанасць МЗС Беларусі — «гэта цалкам лагічная пазіцыя, тым больш, што ў Беларусі з Ізраілем даволі моцныя сувязі і шмат грамадзян і выхадцаў з Беларусі знаходзяцца там».
— Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка апошнім часам займаў пазіцыю барацьбы з «калектыўным Захадам», і Ізраіль фактычна — гэта частка гэтага самага Захаду. Наўпроставых выпадаў супраць Ізраіля ён не рабіў, але перыядычна бывалі выказванні, за якія потым беларускія чыноўнікі прасілі прабачэння. Гэта паказвае на тое, што ў яго даволі неадназначнае стаўленне да ізраільскага народа, — заявіў эксперт, нагадаўшы, што, разам з тым, гэта не перашкаджала прызначаць на пэўныя пасады людзей яўрэйскага паходжання.
Глядзіце таксама
На думку Быкоўскага, Лукашэнка адмоўчваецца не проста так, а, хутчэй за ўсё, чакае завяршэння сітуацыі. У прыватнасці таму, што «ёсць дзве інфармацыйныя бурбалкі». У адной людзі спачуваюць народу Ізраіля, а ў другой — падаюць інфармацыю «зусім з іншага боку», ставяць знак роўнасці паміж сіянізмам і фашызмам і «паказваюць сітуацыю такім чынам, што Ізраіль мусіць быць пераможаны».
— Там шмат эмоцый, шмат смеху і выказванняў, якія абгрунтоўваюць, чаму гэтая вайна з боку Палесціны мела рацыю, — падкрэсліў эксперт.
Паколькі да гэтага далучыліся тэлеграм-каналы, звязаныя з беларускімі сілавікамі, і дзяржаўная «Мінская праўда», Быкоўскі робіць выснову, што «гэта не афішаваная пазіцыя, але пазіцыя часткі кіруючага рэжыму». На яго думку, гэтыя рэчы «адбываюцца пры патуранні і дазволе кіруючага рэжыму, а значыць, ён таксама нясе за гэта адказнасць».
Палітолаг Андрэй Казакевіч у каментары «Салідарнасці» таксама выказвае падобную думку:
— Прапагандысцкія каналы транслююць хутчэй настрой, а не пазіцыю. Але не афіцыйнага Мінска, а настрой, які пануе ў расійскім нацыяналістычным асяроддзі, якое як мінімум у інфармацыйным афіцыйным сегменце дамінуе.
Таксама вядома, што Масква была незадаволеная паводзінамі Ізраіля ў канфлікце з Украінай, бо Ізраіль не стаў абсалютна нейтральным: хоць яго падтрымка Украіны абмежаваная, яна ўсё роўна ёсць. У тым ліку абмяркоўвалася ваеннае супрацоўніцтва, якое, магчыма, і было, але не публічным. Таму раздражненне да Ізраіля ў гэтым асяроддзі было.
Адпаведна, у беларускіх уладаў, якія з'яўляюцца хаўруснікамі Масквы, яно таксама ёсць, і гэта вельмі добра адбіваецца ў прапагандысцкіх каналах.
Але я не думаю, што гэта стане афіцыйнай пазіцыяй, бо беларускім уладам няма сэнсу канчаткова разыходзіцца з Ізраілем. Тым больш, што Ізраіль уручаў даверчыя граматы Лукашэнку. Была пэўная нармалізацыя адносінаў, ёсць бізнес-інтарэсы. Думаю, гэтыя меркаванні будуць пераважаць.
Глядзіце таксама
Казакевіч лічыць, што афіцыйны Мінск будзе заставацца ў полі «занепакоенасці» і абцякальных заяў.
— Тым больш, што незразумела, каго падтрымліваць. Проста напісаць «мы падтрымліваем ХАМАС» — гэта нават не ўзровень замежнай палітыкі, улічваючы, што афіцыйных адносінаў з ХАМАСам у Беларусі няма. Афіцыйная пазіцыя дакладна не будзе займаць палесцінскі бок, таму што беларускім уладам гэта нічога не прынясе. Але і відавочнай падтрымкі Ізраіля наўрад ці можна будзе чакаць.
У цэлым, напэўна, цяпер у беларускай улады ёсць меркаванне, што вайна ХАМАСа супраць Ізраіля дае пэўны шанец пераключыць увагу з Украіны на Блізкі Усход. Калі ізраільцяне разам з амерыканцамі ўгразнуць, будзе больш шанцаў атрымаць тое, што яны называюць перамогай ва Украіне. Тады ж, напэўна, будзе больш зачэпак, каб нармалізаваць адносіны з Захадам на сваіх умовах.
Эксперт таксама лічыць, што калі акцыі беларусаў ля амбасады Ізраіля будуць кароткатэрміновымі (ускладанне кветак, што ў хуткім часе сыдзе на нішто), то праблем паўстаць не павінна. Аднак калі гэта будзе нешта больш сур'ёзнае па маштабах, можна чакаць затрыманняў.