Наталля Радзіна: У Беларусі наспявае наменклатурны пераварот
Журналістка і рэдактарка сайту Сharter97 працягвае дыскусію наконт нашумелага ліста свайго калегі Іосіфа Сярэдзіча. Але, на яе думку, гэты ліст сведчыць не пра перамовы і прымірэнне, а пра нешта іншае. На думку Радзінай, у недалёкай перспектыве нас можа чакаць нешта кшталту XX з'езда КПСС.
Мікіта Хрушчоў выступае на ХХ з'ездзе КПСС з развянчаннем «культу асобы» Сталіна. Фота: letsgophotos.ru
Ліст Іосіфа Сярэдзіча выклікаў буру эмоцый сярод беларусаў. Які дзень актыўна абмяркоўваецца, ці магчымыя перамовы з дыктатарскім рэжымам і «нацыянальнае прымірэнне», да якога заклікаў галоўны рэдактар найстарэйшай беларускай незалежнай газеты «Народная воля».
Абсалютная большасць лічыць, што гэта ўтопія і ў сённяшніх умовах ніякае прымірэнне немагчыма, у першую чаргу, паколькі на гэта не пойдзе сам Лукашэнка, які ўтрымлівае ўладу толькі з дапамогай гвалту. Аднак прыкметная тэндэнцыя: супраць актыўна выступаюць эмігранты; людзі ж, якія жывуць у Беларусі, выказваюць асцярожную надзею і кажуць пра бесперспектыўнасць эскалацыі. Пачуцці гэтых людзей зразумець можна: калі жывеш у пастаянным страху і пад жахлівым ціскам, ліст Сярэдзіча — саломінка, за якую хочацца трымацца.
Найперш трэба аддаць належнае смеласці Іосіфа Паўлавіча. У лісце апісана рэальная карціна таго, што адбываецца ў Беларусі — тэрору, па сутнасці, генацыду цэлай нацыі, і прама гаворыцца аб фактычнай акупацыі краіны расійскімі войскамі. Такія смелыя галасы з Беларусі сёння больш не гучаць: нават за некалькі падобных слоў можна трапіць у турму на вялікі тэрмін, атрымаўшы таўро «экстрэміста», а то і «тэрарыста».
Але што насамрэч стаіць за гэтым лістом, калі, здавалася б, усім відавочна, што рэжым не пойдзе на рэальныя перамовы з апазіцыяй, і прымірэнне ў сённяшніх умовах немагчымае?
Я ведаю Іосіфа Сярэдзіча з 1998 года, калі прыйшла маладым журналістам працаваць у «Народную волю». Гэта Патрыёт і прафесіянал сваёй справы, які захоўваў вернасць двум ідэалам: сваёй газеце, якую абараняў і адстойваў у самых цяжкіх умовах, і Беларусі, на сітуацыю ў якой спрабаваў уплываць усімі сваімі сіламі і рэсурсамі. Менавіта ў «Народнай Волі» я пазнаёмілася ў 1990-я гады з лідарамі беларускай апазіцыі Віктарам Ганчаром, Генадзем Карпенкам, Юрыем Захаранкам і зразумела, што журналістыка ў дыктатарскай краіне — нешта большае, чым проста нейтральнае апісанне рэчаіснасці.
І гаворка ў гэтым лісце, як мне здаецца, зусім не пра Лукашэнку і магчымасці нейкага прымірэння з звар'яцелым дыктатарам, які ўчапіўся ва ўладу мёртвай хваткай. Гаворка пра тое, што сёння для той жа наменклатуры становіцца відавочным, што рэжым, які кіраваў у Беларусі амаль 30 гадоў, найбліжэйшым часам можа абрынуцца.
Наменклатуры і думаючай частцы кіраўніцтва сілавымі структурамі і арміі відавочны тупік, у які іх прывялі Лукашэнка і яго крамлёўскі гаспадар Пуцін. Расія, безумоўна, прайграе гэтую вайну. Выдача Міжнародным крымінальным судом ордара на арышт Пуціна пацвердзіла гатоўнасць краін Захаду ісці да канца ў сваёй падтрымцы Украіне і супрацьстаянні расійскай экспансіі. Крамлёўскаму халую Лукашэнку ўжо не выслізнуць з пасткі — на яго руках кроў беларусаў і тысяч украінцаў, якія загінулі падчас наступу расійскага войска з Беларусі 24 лютага 2022 года.
Таму я разглядаю ліст Сярэдзіча як першы асцярожны крок на шляху ў падрыхтоўцы змены ўлады ў Беларусі. Я не магу сказаць дакладна, калі гэта адбудзецца, шмат што будзе залежаць ад сітуацыі ва Украіне, але наменклатурны пераварот відавочна наспявае.
Іншая справа, што гісторыя, калі паўтараецца двойчы, то немінуча фарсам. Пры такім развіцці сітуацыі ў беларусаў у любым выпадку з'явіцца вельмі вялікі шанец на перамены. Але каб ім скарыстацца, нам трэба захоўваць сілу, мужнасць і стойкасць.