Валерый Кавалеўскі: Дыктатура павінна зразумець, што гвалт не працуе
Ілля Дабратвор паразмаўляў для «СН-плюс» з прадстаўніком Аб'яднанага праходнага кабінета Валерыем Кавалеўскім — пра працу дыяспар, гандаль палітвязнямі і сувязь з расійскай апазіцыяй.
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
— Як вы ацэньваеце сустрэчу беларускіх дыяспар?
— Па-першае, гэта вельмі своечасовыя зносіны беларускіх палітычных структур і арганізацый, таму што беларусы цяпер сутыкаюцца з новымі выклікамі, і вельмі сур'ёзнымі. Мала таго, што нам трэба перамагчы дыктатуру, нам цяпер трэба абараніць беларускую незалежнасць, якая заўсёды была пад пагрозай з боку Расіі. Асабліва відавочная — пасля 2020 года, і яна ўзмацнілася пасля пачатку вайны. Калі на тэрыторыі рэспублікі размяшчаюцца расійскія войскі, якія фактычна гаспадараць на нашай зямлі, асабліва пасля заяў пра рашэнне аб размяшчэнні тут ядзернай зброі. Наш абавязак і абавязак як грамадзян Беларусі — абараніць сваю краіну. Дыяспара ў гэтым пытанні можа адыграць значную ролю.
— Найбольшую ўвагу на мерапрыемстве выклікала секцыя, звязаная з расійскай акупацыяй Беларусі?
—Так, мы актыўна разглядалі пытанне, як вызваліцца ад яе, і прыйшлі да меркавання, што насамрэч гэта тактычная мэта. Стратэгічная — пазбавіцца прысутнасці РФ у Беларусі. Гэта і эканоміка, і інфармацыйная залежнасць — фактычна, беларусы жывуць у расійскім інфармацыйным полі. Мы ўсё больш і больш заблытваемся ў ліпкай прысутнасці ўсходніх суседзяў. Гэта куды больш цяжкая задача, і ў гэтым пытанні нам трэба мабілізавацца ўсім — тут лішніх рук не будзе.
— Як цяпер ідзе камунікацыя з дыяспарамі?
— Ёсць удалыя прыклады — скажам, народныя амбасады. Гэта незалежная ініцыятыва, з якой мы даўно працуем і каардынуем сваю знешнепалітычную дзейнасць. Гэта і розныя аспекты культурнага супрацоўніцтва... Але ўсім відавочна: трэба і можна рабіць больш. Мы можам выводзіць гэтае супрацоўніцтва на новы палітычны ўзровень, каб яны мелі магчымасць атрымліваць большае прызнанне і, адпаведна, больш уплываць на рашэнні ўрадаў сваіх краін пражывання.
— МЗС Украіны ў сувязі з сустрэчай Лукашэнкі з Пушыліным фактычна нічога не распачаў. Як думаеце — чаму?
— Для нас вельмі важна, асабліва пасля пачатку вайны ва Украіне, — падзяляць Лукашэнку і беларускі народ, гэтак жа сама, як трэба падзяляць Беларусь і Расію. Гэта зусім розныя культуры, розныя погляды на вайну. Тое, што Украіна валіць усё ў адну кучу, зусім не дапамагае. Гэта падтрымлівае стэрэатып, быццам беларусы ўхваляюць агрэсію. Але мы дакладна ведаем: наш народ супраць вайны, большасць падтрымлівае Украіну ў самых розных формах, знаходзячыся ў тых умовах, калі гэта складана, небяспечна і ў нас напраўду няма на гэта шмат рэсурсаў. Такую пазіцыю даводзім не толькі да ўкраінскага боку, але і ўсёй Еўропе. Пазітыўнае ўспрыманне беларусаў пасля 2020 года павінна застацца. Мы — вольналюбівая і мірная нацыя.
— Але Ціханоўская дагэтуль не сустрэлася з Зяленскім.
— Не таму, што гэтага не хоча — украінскі бок пакуль не гатовы. Мы чулі тлумачэнні, што цяпер не зручны момант, Лукашэнка можа прыйсці да рашэння аб накіраванні беларускіх войск ва Украіну. Але ж справа не ў ім — проста беларускае грамадства не гатовае да вайны, што можа прывесці рэжым да непажаданых наступстваў.
У нас шырокія кантакты з Вярхоўнай Радай, мы шмат працуем на экспертным узроўні. У нас добрыя камунікацыі з украінскімі дыпламатамі па ўсім свеце, ёсць пазітыў у інфармацыйнай і культурнай сферах... Мы бачым узаемнае прыцягненне і цікавасць да дыялогу.
— А ці ёсць перамовы з беларускімі ўладамі?
— Мы адразу падкрэслівалі, што перамовы і дыялог — гэты той шлях, па якім можна прыйсці да вырашэння крызісу. Рэжым адмаўляецца ад гэтых інструментаў, аддаючы перавагу шляху рэпрэсій і гвалту. І сёння застаецца толькі ціск на рэжым, палітычная ізаляцыя. Дыктатура павінна зразумець, што гвалт не працуе, рана ці позна давядзецца пачаць размаўляць.
— Ці будзе гандаль палітычнымі вязнямі?
— Пасля папярэдніх крызісаў браліся закладнікі, і потым іх сапраўды абменьвалі на зняцце тых жа санкцый, дыпламатычнага ціску... А ў выніку рэжым станавіўся толькі мацней. Цяпер ёсць разуменне: калі працягнуць такую практыку — дыктатар выстаіць. Усе прынесеныя за гэты час ахвяры акажуцца пустымі. Нам трэба праявіць стойкасць, адмовіцца ад гандлю, але працягваць любую магчымасць вызвалення людзей.
Мы, вядома, хочам, каб выпусцілі ўсіх і адразу, але калі з'явяцца іншыя варыянты — будзем іх вывучаць.
Прапановы ад прапагандыстаў памяняць Ціханоўскую або Латушку — чысты папулізм, ніхто на гэта не пойдзе... Мы гаворым пра невінаватых людзей, якіх рэжым цяпер тэарэтычна хоча памяняць — зноў-ткі, на невінаватых людзей. Гэтыя прапановы першапачаткова пустыя. Будзем шукаць іншыя варыянты вызвалення закладнікаў.
— Ці ёсць у вас кантакты з расійскай апазіцыяй?
— Маюцца, але яны ад выпадку да выпадку, мэтанакіраванай працы няма. Тут адно з назіранняў такое: яны не могуць сфармуляваць сваю пазіцыю па знешняй палітыцы Расіі пасля заканчэння вайны. Ці можам мы разлічваць, што пасля змены ўлады ў РФ яны адмовяцца ад сваёй імперскай палітыкі, што яны будуць паважаць нашу нацыянальную культуру, суверэнітэт, асаблівасць? Шмат гадоў расійцы імкнуцца знішчыць або захапіць суседнія краіны. Нам трэба пераканацца, што гэта тая сіла, якая будзе паважаць базавыя каштоўнасці. Пакуль мы гэтага не бачым дастаткова пераканаўча.