Апытанне: літоўцы хочуць зрабіць больш жорсткімі ўмовы для беларусаў
Большасць грамадзян Літвы выступаюць за тое, каб зраўнаваць у правах беларусаў з расійцамі. А што палітыкі?
Шэсць з дзесяці літоўцаў лічаць, што ўезд беларускіх грамадзян у Літву павінен быць больш жорсткім. Гэтай пазіцыі прытрымліваецца і канцылярыя прэзідэнта, і Лаўрынас Кашчунас, кіраўнік Камітэта па нацыянальнай бяспецы і абароне. Адзінай групай насельніцтва, якая хутчэй не згодна, чым згодна з гэтым меркаваннем, былі жыхары нелітоўскай нацыянальнасці.
Аднак, магчыма, такая ідэя не знаходзіць дастатковай падтрымкі, і пакуль няма гатовых заканадаўчых актаў, якія прадугледжваюць яе рэалізацыю, піша LRT.lt.
«Baltijos tyrimai», сумесная літоўска-брытанская кампанія па даследаванні рынку і грамадскай думкі, правяла рэпрэзентатыўнае апытанне насельніцтва Літвы ў перыяд з 22 верасня па 7 кастрычніка 2023 года. Было апытана 1023 літоўцы (ва ўзросце 18 гадоў і старэйшыя) у 109 кропках выбаркі.
Атрыманыя вынікі адлюстроўваюць меркаванне насельніцтва Літвы ва ўзросце ад 18 гадоў і старэйшых за іх у разбіўцы паводле полу, узросту і тыпу населенага пункта. Хібнасць не перавышае 3,1%.
Метад апытання: асабістыя інтэрв'ю па месцы жыхарства рэспандэнтаў.
Паводле апытання грамадскай думкі, шэсць з дзесяці чалавек лічаць, што ўмовы ўезду беларускіх грамадзян у Літву павінны быць больш жорсткімі. Пра тое, што для беларускіх грамадзян павінны быць створаны такія ж умовы, як і для расійскіх, гаварыў і прэзідэнт Літвы Гітанас Наўседа, але яго прапановы пакуль не былі прыняты Сеймам.
Зрэшты, нават калі такая прапанова ляжа на стол парламентарыяў, невядома, ці будзе яна прынята, бо праціўнікі ўзмацнення жорсткасці ўмоў для беларусаў, якія жадаюць прыехаць у Літву, ёсць як у кіруючай партыі, так і ў апазіцыі.
Глядзіце таксама
Колькасць беларусаў у Літве за тры гады павялічылася ўтрая
Колькасць беларусаў, якія пражываюць у Літве, стала імкліва расці пасля фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў у жніўні 2020 года. Пасля абвяшчэння пераможцам дыктатара Аляксандра Лукашэнкі ў Мінску і іншых беларускіх гарадах пачаліся масавыя пратэсты.
Многія беларусы былі рэпрэсаваны рэжымам за тое, што выйшлі на вуліцы з патрабаваннем дэмакратычных выбараў, а таксама тыя, хто вырашыў пакінуць Беларусь, ратуючыся ад жорсткіх рэпрэсій.
Даныя Дэпартамента міграцыі паказваюць, што на 1 студзеня 2020 года, то-бок за восем месяцаў да выбараў, у Літве пражывала амаль 17 800 беларускіх грамадзян. У студзені 2021 года іх колькасць дасягнула ўжо 23,4 тыс. чалавек.
На пачатку гэтага года, на 1 студзеня, у Літве пражывала 48,8 тыс. беларусаў, а паводле апошніх даных — амаль 61 тыс. беларускіх грамадзян.
У красавіку Сейм прыняў рашэнне наконт абмежаванняў на ўезд у Літву расійскіх грамадзян, але прэзідэнт Гітанас Наўседа наклаў на яго вета. Кіраўнік дзяржавы лічыць, што больш жорсткія патрабаванні павінны распаўсюджвацца не толькі на грамадзян Расіі, але і на грамадзян Беларусі. Але парламент пераадолеў вета Наўседы.
Аднак большая частка насельніцтва схільна падтрымліваць пазіцыю літоўскага прэзідэнта. Паводле апытання, праведзенага «Baltijos tyrimai», шэсць з дзесяці літоўцаў лічаць, што ўмовы ўезду ў Літву для грамадзян Беларусі павінны быць больш жорсткімі.
Часцей за ўсё за ўзмацненне жорсткасці умоў выступаюць жанчыны і людзі ва ўзросце 50 гадоў і старэйшыя за іх, а таксама жыхары сельскай мясцовасці і невялікіх гарадоў. Менш за ўсё за ўзмацненне жорсткасці умоў выказалася ўзроставая група 18-29 гадоў.
Глядзіце таксама
У цэлым 26% рэспандэнтаў заявілі, што не лічаць патрэбным ускладняць уезд беларусаў у іх краіну. Жыхары сельскай мясцовасці і невялікіх гарадоў, а таксама кіраўнікі лічаць, што рабіць больш жорсткімі ўмовы не варта.
Астатнія 14% рэспандэнтаў не адказалі на пытанне або ўказалі, што не маюць свайго меркавання.
Прэзідэнт не мяняе сваёй пазіцыі
Канцылярыя Прэзідэнта чарговы раз заклікала Сейм разгледзець магчымасць уніфікацыі абмежаванняў на ўезд у Літву расійцаў і беларусаў пасля таго, як летам у Беларусь перабралася група наймітаў «Вагнер». Пакуль такая прапанова ў парадак дня парламента не ўнесена.
Аднак прэзідыум не змяніў сваёй пазіцыі. У каментары, дасланым у LRT.lt, гаворыцца, што, з пункту гледжання прэзідэнта, змяняецца характар пагроз, якія зыходзяць ад расійскага і беларускага рэжымаў у адрас Літвы, але не іх інтэнсіўнасць.
«Таму Літва павінна прымяняць аднолькавыя меры нацыянальнай бяспекі ў дачыненні да расійскага і беларускага рэжымаў і іх грамадзян. Сейм павінен устанавіць адзіныя ўмовы ўезду ў Літву для грамадзян гэтых краін.
Такія меры дазволяць лепш абараніць беларускую і расійскую апазіцыю ў Літве і прадухіліць варожыя аперацыі расійскіх і беларускіх спецслужбаў», — заявілі ў Адміністрацыі прэзідэнта Наўседы.
«Ці здольны мы правяраць людзей?»
Старшыня Камітэта Сейма па нацыянальнай бяспецы і абароне Лаўрынас Кашчунас, які таксама выступае за ўзмацненне жорсткасці патрабаванняў да беларусаў, заявіў, што прапанова зраўнаваць расійцаў і беларусаў павінна зыходзіць ад урада. Ён абяцае абмеркаваць гэтае пытанне з прэм'ер-міністаркай Інгрыдай Шыманіце.
«Ніякага праекта няма.<...> Гэта юрысдыкцыя і кампетэнцыя ўрада. Я паслядоўна займаю тую ж пазіцыю, што абмежаванні павінны быць уніфікаваны. З многіх прычын.
Глядзіце таксама
Перш за ўсё я лічу, што апазіцыя і кваліфікаваныя бізнесмены, якія хацелі сысці ад аўтарытарнага рэжыму, ужо з'ехалі, яны знайшлі тут прытулак і могуць развіваць сваю дзейнасць, апазіцыя, праваабаронцы таксама могуць абараняць сваё жыццё і прасоўваць дэмакратычныя ідэі, а бізнесмены могуць працягваць працаваць на сваіх кваліфікаваных працоўных месцах», — пракаментаваў сваю пазіцыю старшыня Камітэта.
Аднак, на думку Кашчунаса, у Літве расце колькасць людзей, «не звязаных з дэмакратыяй і прафесіяй», і таму, як сказаў палітык, натуральна задацца пытаннем, як гэтая сітуацыя ўплывае на нацыянальную бяспеку і абарону краіны.
«Ці здольны мы кантраляваць увесь гэты працэс, гэта значыць правяраць людзей? Я нагадаю, што ёсць каля тысячы дазволаў, якія не выдадзены або ануляваны. Гэта азначае, што гаворка ідзе пра людзей, якія звязаныя з рэжымам, прычым гэтыя сувязі могуць быць рознымі: праз структуры ўнутраных спраў, праз войска. Гэта трывожны сігнал для нас, і я думаю, што мы павінны паставіцца да ўсяго гэтага вельмі сур'ёзна», — сказаў палітык.
«Беларусы бліжэй да нас па каштоўнасцях і культуры»
Аднак не ўсе літоўскія палітыкі падзяляюць пункт гледжання Кашчунаса і прэзідэнта. Як у кіруючай партыі, так і ў апазіцыі ёсць тыя, хто лічыць, што няма неабходнасці рабіць больш жорсткімі ўмовы ўезду беларусаў у Літву. Кіраўнік Партыі працы Андрус Мазуроніс заявіў LRT.lt, што пытанне аб узмацненні жорсткасці абмежаванняў для беларускіх грамадзян ужо не актуальнае.
«Я лічыў раней і лічу цяпер, што рабіць больш жорсткімі не трэба. Гэта зусім неактуальна. Гаварылі, што гэта трэба зрабіць з розных меркаванняў бяспекі, у сувязі з разгортваннем групы «Вагнер», праз большую мілітарызацыю беларускай тэрыторыі — гэтыя пытанні сёння зусім неактуальныя. Пра гэта трэба гаварыць адкрыта», — растлумачыў дэпутат Сейма.
Мазуроніс заявіў, што лічыць даныя апытання вынікам інтэнсіўнай дэзынфармацыі, якая распаўсюджваецца палітыкамі. Паводле яго слоў, калі Літва бачыць патрэбу ў спецыялістах у пэўных галінах, то не дзіўна, што на гэта адрэагуюць жыхары суседняй Беларусі.
Глядзіце таксама
«Калі ёсць ухіл, вада заўсёды будзе цячы ўніз. Калі ёсць попыт, то заўсёды будзе і прапанова. Пытанне толькі ў тым, як мы будзем задавальняць гэты попыт. Гэта тое, што мы зараз назіраем, — павелічэнне колькасці грамадзян з трэціх краін: Казахстана, Узбекістана, афрыканскіх краін.
Мне здаецца, што беларускія людзі [бліжэй да нас] па каштоўнасцях і культуры. Яны не падтрымліваюць агрэсію, іх нельга прыраўноўваць да Расіі, бо яны проста іншыя. Яны бывалі ў Еўропе, яны бачылі свет, яны жывуць тут, іх кампаніі пераехалі сюды, яны адпраўляюць сваіх дзяцей у дзіцячыя садкі тут, яны плацяць падаткі са сваіх досыць высокіх заробкаў, яны плацяць ПДВ са сваіх пакупак, і яны ўсяляк спрыяюць нашаму эканамічнаму развіццю, — сказаў Мазуроніс. — Такім людзям трэба даць магчымасць вырвацца з незаконнага і дыктатарскага рэжыму, які сёння існуе ў Беларусі».
Мазуроніс таксама адзначыў, што рана ці позна сітуацыя ў Беларусі зменіцца і беларусы вернуцца на радзіму — з заходнімі і еўрапейскімі каштоўнасцямі.