«Кошт урада»: Інфляцыя даўно пераадолела двухзначны паказчык, які хаваюць улады
Выкладваючы справаздачы па інфляцыі, Нацбанк і Белстат заўсёды акруглялі лічбы да дзесятых, гэта значыць — да адной лічбы пасля коскі. Заўсёды. Але не ў гэты раз, піша праект «Кошт урада».
Фота Дзмітрыя Дзмітрыева
Нядаўна Нацбанк і Белстат агучылі гадавую інфляцыю і пачалі мудрагеліць з акругленнямі. Давайце паглядзім, што здарылася. Нагадаем, што прагноз інфляцыі ў пачатку 2021 года ацэньваўся ў 5%, але рэальны паказчык аказаўся значна вышэйшым — 9.97%. Вас нічога ў гэтай лічбе не бянтэжыць? Акрамя таго, што гэта ў два разы больш, чым планавалася, ёсць яшчэ адна дэталь.
Выкладваючы справаздачы па інфляцыі, Нацбанк і Белстат заўсёды акруглялі лічбы да дзясятых, гэта значыць — да адной лічбы пасля коскі. Заўсёды. Але не ў гэты раз. Таму што, калі б мы акруглілі такім чынам 9.97%, то атрымалі б непрыемныя, брыдкія і сумленныя 10%. А так — усё яшчэ не двухзначнае чысло, трываць можна. Гэта нагадвае цэннік у краме, дзе замест 10 паказваюць 9,99, імкнучыся хутчэй прадаць заляжалы тавар.
Гледзячы на тое, чым займаюцца дзяржорганы, становіцца зразумела, якія сёння перад імі стаяць задачы і асноўныя прыярытэты. Важная цяпер не праўда ці халодны эканамічны разлік, цвярозы погляд на тое, што адбываецца. Важна, ствараць бачнасць, хаця б на паперы маляваць рэальнасць, у якой тое, што цяпер адбываецца ў краіне, можна назваць нормай.
Давайце даведаемся, што ж на самой справе адбываецца з інфляцыяй. Многае можна зразумець, паназіраўшы за дынамікай цэн у розных сферах: харчовыя і нехарчовыя тавары, паслугі.
Менш за ўсё выраслі цэны на паслугі — на 7, 6%, нехарчовыя тавары падняліся ў цане на 9, 9%, а вось харчовыя тавары падаражэлі на 11, 4%.
Пры гэтым насельніцтва адчувае інфляцыю вышэй за той сярэдні тэмп у 9.97%, які зафіксаваў Нацбанк з падачы Белстата. Чаму? Ды таму, што калі не займацца жангляваннем фактамі, то стане зразумела, што інфляцыя найболей закранае людзей з невялікімі заробкамі. Пераважная большасць людзей нават у Мінску не атрымлівае сакральныя «па пяцьсот». Для ўсёй гэтай катэгорыі насельніцтва прадукты харчавання займаюць у спажывецкім кошыку значна большае месца, чым усё астатняе (у сярэднім па краіне на ежу сыходзіць 36,5% усіх выдаткаў). Хоць харчовыя тавары падаражэлі больш за ўсё.
Маянэз за год стаў даражэйшы на 23,1%, тытунёвыя вырабы — на 13%, лекі — на 14,7, паліва — на 17,1%. Як бачыце, прадукты і паслугі, якія беларусы выкарыстоўваюць штодзень, выраслі значна вышэй за сярэдні тэмп інфляцыі. Нават цэны на сацыяльна значныя тавары, якія Белстат спецыяльна вынес у асобную пазіцыю, выраслі на 9,1% — а яны ж знаходзяцца пад строгім кантролем урада! І тут варта памятаць, што там, дзе дзяржава імкнецца затармазіць рост цэн ручным метадам, назіраецца толькі часовае зацішша. Спружына сціскаецца, працягвацца доўга гэта не можа, і неўзабаве яна абавязкова выпрастаецца адчувальным скокам.
Нас жадаюць зрабіць дурнямі, але не выходзіць. Сёння настроі беларусаў у адносінах да інфляцыі вельмі песімістычны. 65, 7% людзей, апытаных Нацбанкам у снежні, упэўненыя, што цэны будуць расці гэтак жа інтэнсіўна, як і цяпер. А 19, 5% лічаць, што яны будуць расці ў будучыні яшчэ хутчэй. Аптымістаў сярод беларусаў усяго толькі 13,2%.
Ва ўмовах высокай інфляцыі насельніцтва пачынае сябе паводзіць інакш: пераходзіць на таннейшыя тавары, па-іншаму беражэ. Дастаткова сказаць, што ўжо сёння ў якасці сродкаў зберажэння траціна насельніцтва выкарыстоўвае наяўныя, і толькі 12% гатовыя даверыць свае грошы банку. Усё гэта яшчэ больш узмацняе і без таго няпростую сітуацыю.
Інфляцыя ў катэгорыях харчовых і сацыяльна значных тавараў ужо даўно пераадолела двухзначны паказчык, які сёння сарамліва спрабуюць схаваць Нацбанк і Белстат. І ўладам варта памятаць, што "намаляваная" статыстыка валодае адным вельмі непрыемным пабочным дзеянням. Спрабуючы пусціць пыл у вочы, вы ўрэшце самі пачынаеце верыць у лічбы, якія прыдумалі. Арыентуючыся на іх, усё далей губляеце сувязь з рэальнасцю. Аднаўляць яе давядзецца, але гэта будзе вельмі балюча.