Казкі, якія падыходзяць да фіналу

На гэтым тыдні нам нарэшце паказалі жывога Лукашэнку. Але лепш бы не паказвалі, бо без яго ўсё было неяк больш аптымістычна. Але казкі маюць уласцівасць заканчвацца, і пачынаецца будзённасць.

d89d0bc8cb95e15b223eb1d585f67f2e.jpg


Здарылася тое, пра што папярэджвалі незалежныя эканамісты: заробак спыніў свой бурлівы рост. Паводле звестак Белстата, сярэдні заробак у красавіку знізіўся на 18,3 рублі ў параўнанні з сакавіком.

Белстат, праўда, крыху падсаладзіў пілюлю, паведаміўшы, што ў рэальным выражэнні (з улікам інфляцыі) у параўнанні з красавіком 2022 года сярэдні заробак вырас на 9,6%. Але пры гэтым удакладняе, што «паскарэнне тэмпаў росту заробкаў у рэальным выражэнні звязана з далейшым памяншэннем паказчыка гадавой інфляцыі». У сакавіку ён складаў 6%, а ў красавіку знізіўся да 4,7%.

Тое, што знізілася інфляцыя, не здзіўляе, бо яна лічыцца ў параўнанні з мінулым годам. А летась яна менавіта з красавіка пачала разгон. Таму зніжэнне інфляцыі — гэта «эфект высокай базы» мінулага года. Гэта не значыць, што намаганні ўрада і Нацбанка далі нейкі чароўны вынік, проста ў параўнанні з высокай інфляцыяй 2022-га сённяшняя падаецца ніжэйшай.

Па-ранейшаму назіраецца зніжэнне заробкаў у сталіцы: у параўнанні з сакавіком сярэдні заробак у красавіку ў Мінску паменшыўся на 82,1 рублі. Самым нізкім заробкам сярод рэгіёнаў быў сярэдні ў Магілёўскай вобласці: у красавіку ён склаў 1473,9 рублёў. У Віцебскай і Берасцейскай абласцях сярэдні заробак у сакавіку быў вышэйшы за 1500 рублёў, у Гомельскай і Гарадзенскай перавысіў 1600 рублёў, а ў Мінскай — 1700 рублёў.

У IT сярэдні заробак у параўнанні з сакавіком знізіўся аж на 835,6 рублёў. Самы нізкі заробак, паводле Белстата, мелі супрацоўнікі салонаў прыгажосці і цырульняў. Ён склаў у красавіку 964,6 рублёў. У музейных работнікаў, бібліятэкараў, работнікаў архіваў — 1028 рублёў, а ў сацыяльных работнікаў быў сярэдні ў 1065,4 рублёў.

Нізкая зарплата цырульнікаў не дзіўная — практычна ўвесь гэты бізнес прыватны, а прыватнікаў або душаць падаткамі, або яны з'ехалі ў больш шчасныя краіны. Ну, а да маленькага заробку бюджэтнікаў мы звыклі.

«Раптам» аказалася, што наша самая перадавая медыцына — не самая перадавая. Лукашэнка, выйшаўшы з хваробы, зладзіў разнос ураду і Міністэрству аховы здароўя, назваўшы іх шарлатанамі, і канстатаваўшы, што ў медыцыне — бардак. Аж да таго, што дзверы пакасіліся і элементарныя санітарныя правілы не выконваюцца. А ўжо нізкі ўзровень кваліфікацыі лекараў і зусім стаў для Лукашэнкі адкрыццём. Карацей кажучы, «мы стварылі сістэму. Чаму яна не працуе?»

І з лекамі тое самае: «З лекамі поўны бардак. Хто хоча — той бярэ, хто хоча — той нясе, куды захоча — туды і нясе».

Я так мяркую, што медыкі былі самі не рады, што вылечылі Лукашэнку. Верагодна, падчас сваёй хваробы Лукашэнка пагутарыў не толькі з «прыдворнымі» дактарамі (нездарма ж да яго прылятаў нейкі борт з Расіі ў гэты час).

Але гэты разнос, насамрэч, медыкаў не тычыўся. Ён быў неабходны дзеля зусім іншых мэтаў.

Калі Лукашэнка «знік з радараў», папаўзлі самыя розныя, нават дзіўныя чуткі, кшталту атручання яго ў Крамлі. І нават пачаліся размовы пра тое, «што будзе пасля Лукашэнкі». Прынамсі, пра гэта многія пачалі задумвацца, і не толькі ў апазіцыі. Таму Лукашэнку трэба было ясна і зразумела прадэманстраваць, што ён усё яшчэ «о-го-го», ля стырна, і пакідаць сваю пасаду (тым больш уперад нагамі) не збіраецца. Публічная лупцоўка для такой дэманстрацыі падыходзіць як нельга дарэчы.

Так што разнос медыкаў быў, хутчэй, дэманстрацыяй, чым рэальным прачухонам. Пра гэта сведчыць хаця б тое, што пасля гэтай нарады не змянілася роўна нічога.


Пракантраляваць жа выкананне сваіх даручэнняў правадыру няма калі. Яму трэба было ляцець у Маскву, каб апраўдвацца перад Пуціным. Таму што Пуцін год таму даваў Беларусі паўтара мільярды долараў на «імпартазамяшчэнне», а аддачы ад гэтых грошай атрымаў з гулькін нос. Як высветлілася, беларускія вытворцы не змаглі забяспечыць вытворчасць па найбольш тонкіх тэхнічных нормах.

«Так, трошкі паадсталі», — прызнаў Лукашэнка і ў той жа момант перайшоў у атаку: маўляў, якая розніца, якога ў нас памеру мікрасхемы? Бо «ўпіхнем мы гэты прыбор у крыло самалёта. Лётаюць жа дагэтуль і будуць лётаць».

Падобна на тое, што з тым жа поспехам Пуцін мог бы і не даваць гэтыя паўтара мільярды. Бо і да «імпартазамяшчэння» лёталі ж, праўда?

Але грошы Беларусі патрэбныя зноў, таму што пра заробкі — глядзіце вышэй. Вось і апраўдваўся Лукашэнка, абяцаючы і далей залатыя горы і ледзь не адраджэнне СССР.

Адзінае, з чым у нас усё стабільна — гэта з тым, што нам усё горш. Міжнародная няўрадавая арганізацыя Freedom House апублікавала новы даклад «Краіны пераходнага перыяду» (Nations in Transit 2023). Пазіцыя Беларусі ў рэйтынгу свабоды не змянілася ў параўнанні з мінулым годам: мы набралі 8 балаў са 100 і адносімся да катэгорыі несвабодных краін. Столькі ж набралі Самалі, Саудаўская Аравія і Афганістан.

У рэйтынгу свабоды інтэрнэту Беларусь набрала 28 са 100 балаў (31 са 100 у 2022 годзе). У рэйтынгу дэмакратыі — 2 са 100 (3 са 100 у 2022 годзе) і засталася ў групе кансалідаваных аўтарытарных рэжымаў.

У дакладзе Freedom House цікавыя дзве рэчы. Па-першае, у ім канстатуецца, што пакуль няма перадумоў для адмовы ад рэпрэсіўнай палітыкі ў найбліжэйшай будучыні, а ў 2022 годзе рэпрэсіўная палітыка «набірала абароты і закранала ўсё большую частку насельніцтва».

І па-другое, як пішуць праваабаронцы, «Аляксандр Лукашэнка, які абавязаны сваёй уладай расійскай падтрымцы пасля сфальсіфікаванага пераабрання ў 2020 годзе, стаў ужываць многія з метадаў унутраных рэпрэсій, якія ўжываюцца ў Расіі».

І вось тут эксперты глабальна прамахнуліся, па звычцы разглядаючы нашу краіну ў ценю «вялікага суседа». Я яшчэ памятаю тыя часы, калі некаторыя дэмакратычныя палітыкі лічылі дабром інтэграцыю Беларусі і Расіі ў спадзеве на тое, што Расія «дэмакратызуе» Беларусь. Аказалася, наадварот — дыктатура заразная. І гэта не Лукашэнка прымяняе метады ўнутраных рэпрэсій па прыкладзе Расіі — гэта Расія на ўсю моц карыстаецца досведам Лукашэнкі.

І калі эксперты-праваабаронцы, якія сочаць за сітуацыяй у Беларусі не першае дзесяцігоддзе, усё роўна ўспрымаюць Беларусь праз прызму Расіі, то нам у будучыні прыйдзецца прыкласці велізарныя намаганні, каб нас успрымалі як рэальна самастойную і суверэнную дзяржаву.