Пётр Кузняцоў: «Мы таксама ўмеем злараднічаць, не разбіраючыся. А не варта было б»
Аналітык і заснавальнік «Моцных навінаў» Пётр Кузняцоў у сваім тэлеграм-канале разважае наконт злараднасці беларусаў і геапалітычнага выбару нацыі. Любой нацыі, не толькі беларусаў. Асабліва ў той сітуацыі, калі выбару проста няма.
Моцна здзівіўся, калі беларусы ў сацсетках, у тым ліку і на ўзроўні папулярных экспертаў і ТГ-каналаў пачалі абмяркоўваць падзеі вакол армяна-азербайджанскага канфлікту ў танальнасці «Арменія зрабіла не той геапалітычны выбар».
Наогул, разважаць пра выбары народаў можна бясконца, асабліва збоку — каму, як не беларусам, чый «выбар» актыўна абмяркоўваецца з самага пачатку вайны ва Украіне, пра гэта ведаць (здавалася б). Але выпадак Арменіі — гэта не зусім пра выбар. Гэта, напэўна, пра тупік без усялякага выбару.
Азербайджан — гістарычны вораг армян, але важна разумець, што ў геапалітычным сэнсе Азербайджан — гэта Турцыя. Ніколі ні аднаго падобнага кроку Баку не зробіць без ухвалення Анкары, яе ўсебаковай падтрымкі і ўпэўненасці ў такой падтрымцы ў будучыні. Для Турцыі, у сваю чаргу, Азербайджан — не толькі братэрскі народ і ўсё такое, але і досыць зручны проксі для ціску на болевую кропку ў рэгіёне.
Пры гэтым важна разумець, што Турцыя, апроч усяго іншага, — яшчэ і чалец NATO, гэта значыць, у ваенным сэнсе, таго самага «калектыўнага Захаду». Вось на гэтую дэталь тыя, хто папракае армян у няправільным геапалітычным выбары, неяк не вельмі звяртаюць увагу. У той час, як для разумення сітуацыі яна, магчыма, ключавая.
У пэўны гістарычны момант карты для армян склаліся такім чынам, што з аднаго боку ў іх знаходзіцца Расія, з усімі яе асаблівасцямі і ваеннай базай на армянскай тэрыторыі. А з другога боку — рэальны і сур'ёзны вораг, які прысутнічае ў NATO. Гэта літаральна паміж молатам і кавадлам. Як у такой сітуацыі павінен быў выглядаць той самы «геапалітычны выбар» армян, у якіх ёсць гістарычны досвед масавай разні з боку Азербайджана і Турцыі і якія, як і ўсе да нядаўняга часу (да 2022-га года) верылі, што Расія можа кагосьці ад чагосьці абараніць?
Улічваючы суб'ектыўныя геаграфічныя праблемы Арменіі (суседзяў), яе «геапалітычны выбар» у бок Захаду, я, шчыра кажучы, баюся нават уявіць. Масква традыцыйна да такіх піруэтаў ставіцца як да «здрады», і стаць ахвярай прамой агрэсіі армяне маглі б нават раней за ўкраінцаў. Турцыя ж, у сваю чаргу, рукамі Азербайджана зрабіла б з суседзямі ўсё, што захацела, без аглядкі на РФ — і ніякае NATO, і ніякі Захад бы не дапамаглі. Па-першае, таму што ў туркаў дастаткова ўплыву, каб многія напрамкі падобнай дапамогі проста блакаваць. Па-другое, таму што для рэальнай падтрымкі з боку Захаду ў ваенным канфлікце трэба прайсці досыць доўгі шлях узаемаадносін, на які Ерэвану ні Масква, ні Анкара часу б не пакінулі. Па-трэцяе, таму, што для Захаду не вельмі зразумелы ў гэтым выпадку геапалітычны сэнс увязвацца ў такую кашу ў найскладанейшым рэгіёне.
У канчатковым выніку гэта ўсё магло б завяршыцца проста падзелам краіны паміж моцнымі гульцамі. Вось такі «выбар».
Расія — дрэнны саюзнік і гэта цяпер бачаць усе. Але яшчэ не так даўно гэта было не гэтак відавочна, роўна як не гэтак відавочнай была яе ваенная слабасць. У гэтых умовах выбар Арменіі як дзяржавы — гэта не выбар паміж каштоўнасцямі заходняга свету і (або) расійскай дрымучасцю. Арменія ў АДКБ — адзіная краіна, у якой, хоць бедна, але функцыянуе дэмакратыя, а ў праграме «Усходняга партнёрства» ЕС яна зусім не была аўтсайдарам, гэта значыць казаць пра тое, што армяне «хочуць з Расіяй і не хочуць з Еўропай», мякка кажучы, не вельмі карэктна. Для Арменіі гэта быў выбар фізічнага выжывання, практычна без варыянтаў. І нейкі час гэта працавала. А вось што яны будуць рабіць цяпер... Гэта ўжо іншага ўзроўню задача.
Здавалася б, якая мне (і нам) справа да таго, што армянскі «выбар» хтосьці не так зразумеў ці інтэрпрэтаваў? Камусьці можа і няма справы, а мне вось — ёсць. Мы, беларусы, вельмі хваравіта ўспрынялі, калі нас сталі запісваць у суагрэсары, таму што «яны нічога не ведаюць і не разумеюць пра Беларусь». Але, як аказалася, мы самі ўмеем сапраўды гэтак жа — злараднічаць, не разбіраючыся. А не варта было б.
Не судзіце — ды не судзімыя будзеце.