Повязь часоў. Пра гісторыю і не толькі: артыкулы, якія варта перачытаць у 2023-м

Унікальныя факты і лёсы, вядомыя і невядомыя постаці беларускай і сусветнай гісторыі — у нашай рубрыцы «Повязь часоў». Прапануем вам тузін «вечназялёных» артыкулаў.

Рамуальд Траўгут. Лёс інсургента

Ён ведаў, што няроўная барацьба непазбежна скончыцца паразай, але адмовіўся выратаваць сабе жыццё, з’ехаўшы за мяжу. Пра лёс Рамуальда Траўгута чытайце ва ўрыўку з артыкула Уладзіміра Арлова.

«Турэцкі гамбіт»: На чыім баку былі ліцвіны падчас Крымскай вайны?

Пытанне, згадзіцеся, нязвыклае. Мы прымушаныя думаць, што, стаўшы паднявольнымі падданымі Расійскай імперыі, нашы продкі або ператварыліся ў патрыётаў-эмігрантаў, або безальтэрнатыўна гінулі за імперскія інтарэсы. Толькі не ўсе з іх зрабілі так. Сярод іх гучыць знакамітае імя Адама Міцкевіча. Але і імёны Юзафа Ягміна з Віленшчыны ці Аляксандра Матушэвіча з Мазыршчыны, Ігнацыя Яцкоўскага з Наваградчыны і іншых афіцэраў і жаўнераў годныя таго, каб пра іх ведалі.

Гісторыя дзяцінства: як апраналі дзетак нашыя продкі

А вы калі-небудзь задумваліся, як апраналі дзетак у мінулыя часы? Якой была дзіцячая мода нашых продкаў? Гэта сёння мы звыкліся, што ружовая сукенка — прыкмета ўбору дзяўчынкі, а блакітны гарсэт — тыповы для хлопчыка. Але насамрэч так было не заўсёды.

Жорсткі і крыважэрны мядзведзь. Як выяўлялі Расію ў заходняй палітычнай карыкатуры

Па падліках даследчыкаў, ад пачатку XVIII ст. і да 1917/18 гг. на Захадзе было выпушчана больш за дзве сотні сатырычных гравюр і палітычных карыкатур, на якіх выява Расіі прадстаўлена ў выглядзе мядзведзя (часам у ашыйніку, намордніку, на прывязі або са зброяй), або агіднага казака. Прычым у абсалютнай большасці выпадкаў вобраз падаваўся адмоўным.

Міф пра братэрства

Былы пасол Расіі ў Беларусі спадар Мезенцаў заклапаціўся гісторыяй нашай краіны. На сустрэчы з Уладзімірам Макеем ён выказаўся, што ў гэтым годзе «адзначаецца 250 гадоў уваходжання беларускіх губерняў у склад Расійскай імперыі». Маўляў, гэта значная дата ў гісторыі нашых народаў і прынесла ім толькі дабро. А ці так усё было на самай справе?

Кёнігсберг. Калінінград. Каралявец. Дзівосная гісторыя месца, якое прыцягвае пільны геапалітычны позірк

Як правільна называць горад, створаны ў выніку злучэння трох гарадоў? Ці мела Беларусь шанцы атрымаць свае землі на Балтыцы? Давайце ўважліва разгледзім гэтыя пытанні.

«Засвяціла надзея вызвалення і вяртання да незалежнасці». Ігнату Дамейку — 220

Ігнат Дамейка праславіўся ў далёкай Чылі, але маладосць навукоўца з сусветнай вядомасцю прайшла ў паўстанцкіх шыхтах на радзіме. Невядомыя эпізоды паўстання 1830-га Дамейка красамоўна занатаваў ва ўласных успамінах. Гістарычныя акалічнасці аўтар свядома пакідае без увагі, у сваім дзённіку ён апісвае толькі тое, што бачыў сам.

Беларускі суд. Фігуранты справы аб забойствах атрымалі высокія дзяржаўныя пасады

Гэтыя падзеі адбыліся на паўднёвым усходзе Беларусі, на рацэ Сож, каля Рэчыцкай пушчы ў 1762 годзе. Гісторыя аб судовым працэсе, выраку і наступствах для абвінавачаных, якую цалкам можна ўявіць і ў сённяшняй Беларусі.

Берасьцейская крэпасьць у 1939-м. Пра што ня пішуць у падручніках

Крэпасьць-герой вядомая кожнаму ў Беларусі. Сюды возяць школьнікаў на экскурсіі, тут ладзіць сьвяточныя мерапрыемствы БРСМ. Але ці ведалі вы, што вайна прыйшла не 22 чэрвеня, а значна раней? Давайце разам пагартаем гераічныя старонкі абароны Берасьцейскай крэпасьці ў верасьні 1939-га.

Пяць найбольш жудасных лагераў савецкага ГУЛАГу

СЛОН, Белбалтлаг, Бамлаг... Гэта не проста назвы, гэта гісторыя вынішчэння, катаванняў, смерці, прыніжэння і, адначасова, трываласці духу. А яшчэ гэта гісторыя выкарыстання паднявольнай працы асуджаных на «вялікіх камуністычных будоўлях».

Сын у закладніках, дачка без спадчыны. Бацькі і дзеці ў ВКЛ

Якімі былі стасункі бацькоў і дзяцей у часы Вялікага Княства Літоўскага ў асяроддзі манархаў, магнатаў, шляхты, мяшчан і духавенства? Складанымі, як і ў наш час. Але былі і асаблівасці. І тое, што было звычайным у эпоху Шляхецкіх вольнасцей, у наш час падаецца нават вар’яцкім.

Беларускія мясціны Вільні. Шляхамі Францыска Скарыны

У гэтым годзе мы адзначаем 500-годдзе выдання Францыскам Скарынам «Малой падарожнай кніжыцы». Скарына стаў першым, хто гэта зрабiў ў ВКЛ і ўвогуле ва Усходняй Еўропе. Чарговы выпуск гайда па беларускіх мясцінах Вільні мы прысвячаем беларускаму друку.