Ці дапаможа «мяжа на замку»?

Вядома, прыемна бачыць па беларускім тэлебачанні, як у нас усё добра. Але ў нас, аказваецца, «усё добра» да такой ступені, што грамадзян Беларусі прыходзіцца прымусова, ці ледзь не сілай утрымліваць у краіне. Так, такая плата за «беларускую стабільнасць».

Толькі на гэтым тыдні журналісты знайшлі законапраект, па якім КДБ прапануецца даць права абмяжоўваць выезд з краіны грамадзянам, калі іх выезд «супярэчыць інтарэсам нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь». Праўда, у законапраекце паказана, што абмежаванне на выезд мяркуецца «на тэрмін да шасці месяцаў», але пры гэтым не паказваецца, аднойчы дзейнічае такая забарона, ці ён можа накладацца шматкроць.

Многія ўгледзелі ў гэтым «вяртанне ў СССР» — і цалкам справядліва. Тады выехаць за мяжу было практычна немагчыма. Але пры гэтым неяк не ўзгадвалася, што ў СССР існавалі і катэгорыі людзей, якіх з краіны не выпускалі ні ў якім разе — гэта былі «людзі з допускамі». З допускамі да любой інфармацыі, хоць трохі закранае сакрэты краіны Саветаў. А сакрэтна ў гэтай краіне было практычна ўсё. На любым заводзе існавалі «закрытыя» цэхі, допуск у якія ажыццяўляўся пры адпаведнай адзнацы ў пропуску. Атрымаў такую адзнаку — і вось ты ўжо невыязны на пяць гадоў.

Каго гэта тычылася ў першую чаргу? Вядома ж, электроншчыкаў, праграмістаў, наладчыкаў «тонкай тэхнікі». У сучасным свеце такіх людзей мы называем «айцішнікамі».

І не варта будаваць ілюзій, што IT-галіна ў сучаснай Беларусі, быццам бы, не звязаная з «інтарэсамі нацыянальнай бяспекі». У краіне, дзе сітуацыя працягвае заставацца ў рэчышчы «часам не да законаў», усё залежыць ад пункту гледжання на гэтыя інтарэсы адпаведных структур і спецслужбаў. Летась, напрыклад, газеце «Новы час» было вынесенае афіцыйнае папярэджанне за матэрыялы, якія нібыта парушаюць канцэпцыю нацыянальнай бяспекі Беларусі. Пры гэтым канцэпцыя — зусім не закон, абавязковы для выканання. Таму, калі КДБ расцэніць «айцішніка» як носьбіта «інтарэсаў нацыянальнай бяспекі», ён будзе такім носьбітам.

А тое, што такія рашэнні будуць прынятыя — і варажыць не трэба. У новым маркаэканамічным аглядзе Еўразійскага банка развіцця, які выйшаў на гэтым тыдні, у раздзеле пра Беларусь канстатуецца, што падзенне ВУП Беларусі ў траўні паскорылася да 8,8% у гадавым выражэнні. Пры гэтым, як адзначаюць эксперты ЕАБР, падтрымку ВУП працягвае аказваць толькі IT-сектар. Усе астатнія галіны дэманструюць падзенне.

Таму спыніліся размовы пра тое, што, маўляў, «хай едуць і бягуць, не знойдуць яны там, за мяжой, шчасця». Мабыць, «уцечка мазгоў» прыняла такія маштабы, што яе трэба стрымліваць штучна.

Так што, пакуль ёсць магчымасць, айцішнікам варта задумацца пра рэлакацыю. Ці, напэўна, думаць ужо позна — трэба дзейнічаць. І некаторыя дзейнічаюць нават радыкальна. Надпіс

Дарэчы, у дакладзе ЕАБР шмат іншых цікавых лічбаў. Напрыклад пра тое, што ў выніку санкцый беларускі экспарт можа страціць да 10 млрд долараў, пры гэтым таксама назіраецца скарачэнне імпарту. Дэфіцыт бюджэту можа вырасці да 2-3% ВУП. А на канец года інфляцыя ў Беларусі можа скласці 18% у гадавым выражэнні.

Пры гэтым ЕАБР — хай і аб'ектыўная, але больш-менш «дружалюбная» структура ў адносінах да Беларусі. Іх прагноз па інфляцыі ў 18% да канца года — відавочная ветлівасць у адносінах да беларускага ўраду, таму што ўжо за чэрвень гадавая інфляцыя склала 17,6%. Наўрад ці яны там, у ЕАБР, разлічваюць, што за астатнія паўгода кошты ў Беларусі вырастуць толькі на 0,4%.

Цікава будзе паглядзець у гэтай сувязі на прагнозы, скажам, Міжнароднага валютнага фонду, калі такія раптам з'явяцца.

І наогул, хутка мы будзем атрымліваць інфармацыю аб стане спраў у краіне выключна з міжнародных і, можа быць, нават «недружалюбных» структур. Беларускі Мінфін схаваў дадзеныя па выкананні бюджэту за бягучы год. З сайта і з баз дадзеных зніклі нават тыя звесткі, якія літаральна напярэдадні былі апублікаваныя па выкананні бюджэту за пяць месяцаў 2022 года. У выніку экспертную супольнасць і звычайных грамадзян пазбавілі інфармацыі аб выкананні бюджэту сектара дзяржаўнага кіравання, куды ўваходзіць рэспубліканскі бюджэт, мясцовыя бюджэты, ФСАН.

Пагадзіцеся, ад добрага жыцця дадзеныя не хаваюць. У гэтай сувязі цікава, як будзе выглядаць бюджэт на наступны год. Можа быць, ён будзе складацца з адной фразы: «Грошай няма, але вы трымайцеся»?

Праўда, трымацца становіцца ўсё цяжэй. І не толькі таму, што ў нас рэальнасць моцна адрозніваецца ад тэлевізара. А, хутчэй, таму, што ніхто не робіць ніякіх высноў нават з уласных прагнозаў.

Некалькі тыдняў таму айчыннае Мінздароўя расказала, што ўвосень будзе новая, хай і «сезонная» хваля кавіду. На гэтым тыдні Сусветная арганізацыя аховы здароўя заявіла пра маштабнае павелічэнне захворванняў на covid-19 у свеце. Аж да таго, што заклікала ўсе краіны вярнуцца да масачнага рэжыму. Вядома, што сродак прафілактыкі захворвання – вакцынацыя. Аднак беларусаў прышчаплялі, у асноўным, расійскай вакцынай «Спутнік V». Цяпер тым, хто спрабуе зрабіць «бустэр», кажуць — «Спутніка V» у Беларусі няма. І калі будзе — невядома.

Падавалася б, што прасцей: калі вы ведаеце пра магчымую хвалю кавіду, трэба закупіцца вакцынай, ці не так? Адна, сказаўшы «а», нашыя ўлады не кажуць «бэ». Цікава, чаму? Таму што на народ сапраўды няма грошай?

Не дай божухна, каб пытанне стаяла такім чынам, што «альбо з’ехаць, альбо памерці». Тут ужо наўрад ці які КДБ утрымае людзей ад уцёкаў.