Чаму перспектыва старэння палохае беларусаў

Як змяніць негатыўнае ўспрыманне пажылых людзей?

Больш за 60% беларусаў (у асноўным жыхары гарадоў) нецярпімы ў адносінах да пажылых людзей, паказала даследаванне «Стаўленне насельніцтва да людзей сталага веку і ўспрыманне феномену старасці». У ходзе яго не было выразна выяўленай сацыяльна-дэмаграфічнай групы, што больш за іншых праяўляе эйджызм, але высветлілася, што часцей да гэтага схільныя людзі з вышэйшай адукацыяй, якія маюць больш высокі даход і менш дзяцей.
Толькі ў 38% жыхароў Беларусі апытанне выявіў нізкі ўзровень кампанентаў эйджызма, у такой жа частцы — сярэдні, а ў 24% — высокі.
— Гэта праблема, таму што нацыя старэе. І калі старае насельніцтва будзе выключацца з сацыяльных, працоўных аспектаў жыцця, то гэта прывядзе да выдаткаў для дзяржавы, — падкрэсліў кіраўнік даследчых праектаў кампаніі САТЫА Філіп Біканаў, выступаючы на ​​круглым стале «Новая парадыгма ўстойлівага дэмаграфічнага развіцця: ключавыя элементы».

У адносінах да пажылых людзей пераважаюць негатыўныя стэрэатыпы — людзей старэйшага пакалення называюць беднымі, якія хварэюць, злымі, сумнымі і стомленымі ад жыцця. І нашмат радзей — забяспечанымі, вясёлымі, актыўнымі, добрымі, кантактнымі.
У той жа час насельніцтва лічыць, што пасля пэўнага ўзросту людзі часцей сутыкаюцца з праблемамі працаўладкавання, хоць працуюць не горш маладых, у меншай ступені адчуваюць сябе ў бяспецы і больш бедныя ў параўнанні з астатняй часткай грамадства. Ва ўзросце 45-54 гадоў 44% удзельнікаў апытання сутыкаліся з адмовай пры прыёме на працу з-за ўзросту, ва ўзросце 55-66 — 39%.
— У цэлым правы пажылых лічацца недастаткова выканальнымі. Гэта прыводзіць да таго, што ў грамадстве ёсць запыт на пазітыўную дыскрымінацыю ў адносінах да пажылых: ільготы, субсідыі, датацыі, — адзначае Філіп Біканаў.
У адрозненне ад рэспандэнтаў з усяго свету, беларусы больш песімістычна ўспрымаюць старэнне. 62% рэспандэнтаў лічаць, што ў старасці іх жыццё пагоршыцца. У прыватнасці, яны менш вераць, што будуць фінансава абароненымі на пенсіі і ў іх з’явіцца магчымасць падарожнічаць.
Акрамя падарожжаў і клопату пра сям’ю, кажучы пра сваю старасць, больш маладыя рэспандэнты часцей прызнаюцца, што хацелі б мець магчымасць наведваць культурныя мерапрыемствы, а людзі сярэдняга ўзросту — працягваць працаваць. Напрыклад, 26% апытаных 45-54 гадоў аддалі перавагу б аплочанай працы ў старасці. У цэлым жа працаваць на пенсіі хацеў бы толькі адзін з пяці ўдзельнікаў даследавання. А займацца валанцёрствам або грамадска значнай дзейнасцю гатовыя толькі 7%.
— Чым старэй рэспандэнт, тым больш высокім ён называе аптымальны ўзрост выхаду на пенсію. Для мужчын рэспандэнты называюць аптымальным больш высокі пенсійны ўзрост, чым для жанчын, — адзначае Філіп Біканаў.

У той жа час большасць рэспандэнтаў лічаць, што для падрыхтоўкі да старасці важней за ўсё адкладаць грошы на пенсію, хоць робіць гэта яшчэ мала хто. У гэтым таксама адрозненне ад вынікаў міжнародных даследаванняў — у сярэднім у свеце для годнай старасці людзі лічаць найбольш важным здароўе.
Аўтары даследавання адзначаюць, што змяніць стаўленне грамадскасці да пажылых людзей і пазбавіцца ад негатыўных стэрэатыпаў дапамагла б работа дзяржавы над фармаваннем пазітыўнага вобразу пажылых людзей. Перш за ўсё гэта адмова ад ладу людзей старэйшага пакалення выключна як спажыўцоў сацыяльнай дапамогі. Філіп Біканаў падкрэслівае важнасць пераходу ад заклікаў дапамагаць, выклікаць спачуванне пажылым, якія падсілкоўваюць стэрэатыпы і стыгматызацыі людзей старэйшага пакалення, да пасылаў пра значнасць гэтых людзей для сям’і, працы і грамадства ў цэлым.
— Нядрэнна было б, каб былі наладжаны практычныя мерапрыемствы для змен у прававым полі, каб паменшыць узровень дыскрымінацыі работнікаў па ўзросце. Таксама трэба стымуляваць зносіны маладых з пажылымі. Вакуум у інфармацыі з’яўляецца прычынай стэрэатыпаў аб пажылым чалавеку як сацыяльна малаважным, — лічыць Філіп Біканаў.
У цяперашніх умовах дзяржава прапускае выгады для эканомікі з-за недастатковага выкарыстання ведаў, уменняў і навыкаў пажылых людзей. У той час як добрыя ўмовы працы, актыўнасці і захавання здароўя старэйшага пакалення дазволілі б вызваліць фінансавыя рэсурсы, якія маглі б быць накіраваны на ўдасканаленне сістэмы адукацыі, медыцыны або навуковыя распрацоўкі, адзначаецца ў даследаванні.
Паводле Заўтра тваёй краіны