Змарнавалі толькі грошыкі

Звальненне Рудага з пасады эканамічнага дарадцы і прызначэнне на адказны дыпламатычны фронт якраз сведчыць пра тое, што сістэмных структурных рэформаў Беларусь не дачакаецца.


planref_1_logo.gif


Усіх, хто спадзяваўся на нейкія эканамічныя рэформы, спасцігла моцнае расчараванне. Дарадца Аляксандра Лукашэнкі па эканамічных пытаннях, найбольшы «рэфарматар» у яго камандзе Кірыла Руды быў выпраўлены паслом у Кітай. Бачна, менавіта ён будзе асвойваць кітайскія крэдытныя лініі.
Гэтая падзея, на фоне прайшоўшага Усебеларускага сходу, досыць знакавая. Руды знакаміты тым, што знайшоў неабходныя фармулёўкі, каб пераканаць свайго патрона ў неабходнасці хоць маленькіх, але рэформаў. «Мы праводзім рэформы, не называючы гэта рэформамі», — знакамітае выслоўе Рудага.
У той жа час перад краінай на Усебеларускім народным сходзе паставілі каласальныя мэты. Эканоміка краіны за 2016–2020 гады павінна вырасці на 12–15%, у тым ліку за гэты год на 0,3%, а за наступны год — мінімум на 1,5%. Гэта нам трэба дамагчыся пяцікратнага (!) росту ВУП. І ўсяго толькі за год.
У прынцыпе, нічога недасяжнага ў гэтым няма. Кіраўнік місіі МВФ у Беларусі Пітэр Долман сказаў журналістам, што эканамічны рост у Беларусі можа перавысіць і 4,5% за год. Аднак гэтага рэальна дамагчыся, калі мы пачнём сапраўдныя структурныя рэформы ў эканоміцы. Якімі, згодна логіцы Усебеларускага сходу, нават не патыхае.
Звальненне Рудага з пасады эканамічнага дарадцы і прызначэнне на адказны дыпламатычны фронт якраз сведчыць пра тое, што сістэмных структурных рэформаў Беларусь не дачакаецца. Сам Руды на Кастрычніцкім эканамічным форуме ў мінулым годзе казаў пра ўмовы правядзення рэформ. Па-першае, калі рэформаў патрабуе грамадства. Па-другое, калі на рэформы згодны «сярэдні клас». І па-трэцяе — запыт на рэформы з боку правячай эліты.
Што тычыцца грамадства, то ягонага жадання рэформаў не заўважае толькі кіраўнік дзяржавы. Ён заўсёды кажа: «Мы гатовыя на рэформы, але грамадства не гатовае». Між тым, згодна чэрвеньскаму маніторынгу грамадскай думкі Незалежнага інстытута сацыяльна-эканамічных і палітычных даследаванняў (НІСЭПД, Літва), 65,5% апытаных кажуць, што важней змена існага становішча, чым яго захаванне. За захаванне выказаліся толькі 25,5% рэспандэнтаў. 57% лічаць, што краіна развіваецца ў цэлым у няслушным напрамку, наяўнасць крызісу ў краіне прызнаюць 87,8% беларусаў.
Пра запыты рэформаў ад «сярэдняга класа» лепш памаўчым, бо для гэтага патрэбны «сярэдні клас». У Беларусі ён, як мінімум, не сфармаваны, а як максімум, перманентна пасыпаецца дустам у выглядзе абмежаванняў для прадпрымальніцкай дзейнасці альбо гучных пасадак бізнесменаў. Што ж тычыцца «жадання рэформаў з боку элітаў», то з сыходам Рудага ў тых рэфарматараў, якія застаюцца ў краіне, значна абмяжоўваецца «доступ да цела, якое прымае рашэнні».
Пакуль не вядома, хто зойме пасаду Рудага, аднак, гледзячы па ўсім, гэта ўжо не будзе чалавек, які выступае з рэвалюцыйнымі ідэямі і разрывае «зону камфорту» кіраўніка дзяржавы.
На Усебеларускім сходзе Лукашэнка казаў пра рэформы, адзначыўшы: «А хто будзе гэтым займацца?» Нібыта, нават для правядзення «правераных часам і досведам» рэформаў патрэбныя адмыслоўцы, якія ведаюць, як і што рабіць. Маўляў, нават калі не трэба вынаходзіць ровар, трэба той, хто ўмее на ім ездзіць.
І адразу ж выпраўляе гэтага «раварыста» ў Кітай.
Адкуль жа ўзяцца ў краіне ўхваленаму на ўсебеларускім хурале эканамічнаму росту? І яшчэ без рэформаў? Ва ўрада ёсць два варыянты: рэальны і фантастычны. Фантастычны варыянт — гэта калі кошт нафты на сусветным рынку стабілізуецца на ўзроўні 45 долараў за барэль, сярэднегадавы абменны курс складзе 70 расійскіх рублёў за долар, а ВУП Расіі пачне расці прынамсі на 1%.
І рэалістычны варыянт: калі да нас прыляцяць мігранты з Марса і пабудуюць нам квітнеючую дзяржаву. Чаму ён больш рэалістычны? Таму што на рост расійскай эканомікі не спадзяюцца нават эканамісты расійскага «Сбербанка», якія і пры кошце нафты ў 40 долараў/барэль прагназуюць спад ВУП нашага асноўнага гандлёвага партнёра на 0,7%. Да таго ж упарта ходзяць чуткі, што Расія плануе адмяніць экспартную пошліну на нафту, замяніўшы яе ўнутраным падаткам на здабычу карысных выкапняў. Нагадаем, што дзякуючы гэтай экспартнай пошліне мы атрымліваем «лішнія» $1–1,5 мільярда на год.
Такім чынам, даручэнні Усебеларускага народнага сходу ўжо можна лічыць праваленымі. Як кажуць незалежныя эканамісты, крызіс яшчэ толькі пачынаецца. А ўлада і не думае тэрмінова на яго рэагаваць: маўляў, адсядзімся, галоўнае — стабільнасць. І пужае нас негатыўнымі наступствамі рэформ у выглядзе зніжэння ўзроўню жыцця, росту беспрацоўя, інфляцыі, скарачэння сацыяльнай падтрымкі насельніцтва і гэтак далей.
Але, калі азірнуцца навокал, усе гэтыя праявы крызісу мы ўжо бачым і зараз — толькі без рэформаў. І далей без іх будзе яшчэ горш.