«Навошта вы гэта робіце?» Ці сапраўды перадабортнае кансультаванне — псіхалагічная дапамога

З 2014 года ў Беларусі існуе медыцынская паслуга — перадабортнае кансультаванне. Жанчыне, якая звярнулася ў медустанову за паслугай па перапыненні цяжарнасці, прапануюць спачатку пагутарыць з псіхолагам. Задача апошняга не ў тым, каб адгаварыць жанчыну ад аборту. Спецыяліст павінен пераканацца, што рашэнне цяжарнай узважанае. Але ці становіцца пасля кансультацыі пацыенткам лепш, пытаецца ranak.me.

У Беларусі існуе канцэпцыя дэмаграфічнай бяспекі, у якой галоўнай задачай з'яўляецца паслядоўнае павелічэнне нараджальнасці, піша сайт БелМАПА. Дзяржаве патрэбныя людзі — гэта зразумела. Пытаннямі па скарачэнні колькасці абортаў займаюцца медыкі і грамадскія арганізацыі, СМІ рэгулярна пішуць пра дасягненні ў гэтай галіне. Перадабортнае кансультаванне, кажуць нам, гуляе в гэтым важную ролю.

"Важна разумець, што ў перадабортным кансультаванні псіхолаг не ўгаворвае жанчыну адмовіцца ад аборту, ён дапамагае расхістаць яе перакананне ў неабходнасці аборту як адзінага вернага рашэння, — піша дацэнт кафедры акушэрства і гінекалогіі БелМАПА Ірына Верас.
"Зрабіўшы аборт, ты не анулюеш цяжарнасць, ты становішся маці мёртвага дзіцяці". А гэта вы прачытаеце на сайце дабрачыннага грамадскага аб'яднання, супрацоўнікі якога праводзяць перадабортнае кансультаванне ў Беларусі.

Далей пералічваюцца наступствы перапынення цяжарнасці: ад постабортнага сіндрому да разбураных адносін з мужам, а таксама падарванага здароўя жанчыны і пазбаўленага жыцця дзіцяці.
А гэта банер з сайта адной з рэгіянальных ЦРБ.

Тут узнікае пытанне: жанчыне хочуць дапамагчы ці націснуць на яе? Наколькі прафесійная дапамога таго ці іншага псіхолага? Аўтарка артыкула прыводзіць у прыклад гісторыю шматдзетнай мамы, якая прыняла для сябе рашэнне яшчэ раз не нараджаць. А перадабортная кансультацыя толькі дадала груз віны. Да псіхолага ў яе застаўся толькі адзінае пытанне: «Навошта вы гэта робіце?». А навошта жанчына пайшла на кансультацыю? У некаторых медустановах пацыенткам кажуць, што гэтая працэдура абавязковая: прайсці псіхолага перад абортам трэба разам са здачай аналізаў.
У артыкуле, які захоўваецца ў электроннай бібліятэцы БДУ, чытаем: "Асаблівасцю перадабортнага кансультавання жанчын у жаночых кансультацыях з'яўляецца іх абавязковы характар, абумоўлены патрабаваннямі беларускага заканадаўства. Такая пастаноўка пытання цягне за сабой тое, што многія з жанчын прыходзяць да псіхолага на кансультацыю не па ўласным жаданні, і, такім чынам, не матываваныя да супрацоўніцтва з псіхолагам".
А гэта навуковая публікацыя ў "Медыцынскім часопісе": "Перадабортнае кансультаванне ў нашай краіне мае нядаўнюю гісторыю і як абавязковая працэдура перад перапыненнем цяжарнасці існуе з 2016 года".
Урач-гінеколаг, якая працуе ў адной з рэгіянальных жаночых кансультацый, распавядае, што ў іх установе праходжанне предабортного кансультавання – абавязковая працэдура. Гэта нібыта прапісана ў пастанове Міністэрства аховы здароўя. Інтэрнэт выдае загад Міністэрства аховы здароўя №719, але ў ім ёсць толькі ўказанне па забеспячэнні адзіных падыходаў пры правядзенні перадабортнага псіхалагічнага кансультавання. Нічога пра абавязковасць праходжання псіхалагічнай кансультацыі няма.

"Псіхалагічнае кансультаванне праходзяць усе жанчыны абавязкова, гэта ўстаноўлена", — кажа ў ток-шоў на СТВ загадчыца лабараторыі рэпрадуктыўнага здароўя РНПЦ" Маці і дзіця" Таццяна Вашчыліна.
«Не, па законе ў нас жанчына не абавязаная прайсці кансультаванне. Абавязана ўстанова аховы здароўя яго даць», — папраўляе яе старшыня Цэнтра падтрымкі сям'і і мацярынства "Матуля" Вераніка Сярдзюк.
"У медустанове абавязаны даць кансультацыю медыка... У жанчыны ёсць права адмовіцца ад такога кансультавання", — распавядала журналістам у 2017 годзе начальнік галоўнага ўпраўлення арганізацыі медыцынскай дапамогі Міністэрства аховы здароўя Алена Богдан.
Пакуль прадстаўнікі медыцынскай сферы па-рознаму трактуюць сітуацыю, адназначным здаецца адказ спецыяліста з галіны права:
"Па законе ў медустановах павінны быць забяспечаны ўмовы для правядзення перадабортнага кансультавання. Галоўнае, каб абавязак прапанаваць гэтую паслугу не пераходзіў у абавязак яе прайсці. Жанчыне павінны казаць, што яна мае права адмовіцца, чаго часцяком у некаторых паліклініках не адбываецца", — пра гэта падчас круглага стала "СБ" яшчэ ў 2017 годзе казала сузаснавальнік і юрыст Цэнтра па прасоўванні правоў жанчын "Яе права" Лілія Воліна.
Вы можаце самастойна пачытаць законы. У арт. 27 "Штучнае перапыненне цяжарнасці" Закона Беларусі "Аб ахове здароўя" сапраўды была ўнесеная папраўка. Паводле яе, медустановы павінны стварыць умовы для правядзення перадабортнага псіхалагічнага кансультавання. Слоў аб абавязковасці праходжання псіхалагічных кансультацый там няма. І важнае: жанчыне прадастаўляецца права самастойна вырашаць пытанне аб мацярынстве, абвяшчае гэты ж артыкул. У арт. 14 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб аказанні псіхалагічнай дапамогі" прапісаны прынцып добраахвотнасці яе атрымання. У 18-м артыкуле пазначана, што псіхалагічная дапамога грамадзяніну аказваецца з яго згоды.
"Калі жанчына ўжо прыняла рашэнне перапыніць цяжарнасць, то ў гэтым выпадку кансультацыя псіхолага будзе насіць хутчэй навучальны і асветніцкі характар. Ціску на жанчыну неабходна і магчыма пазбегнуць у тым выпадку, калі трымаць у фокусе ўвагі мэту предабортной кансультацыі — разуменне жанчынай, што аборт — гэта толькі адзін са спосабаў вырашэння праблем, якія ўзніклі ў яе жыцці", — піша лекар Дрозд.
Пакуль у медыцынскіх артыкулах падкрэсліваюць, што ціску на жанчыну неабходна пазбягаць, на кансультацыях псіхолаг можа спытаць у кліенткі, якая вырашылася на перапыненне цяжарнасці: "Што ты скажаш дзіцяці, сустрэўшы яго на тым свеце?". У некаторых медустановах для гутарак з жанчынамі прыцягваюць прадстаўнікоў царквы. Але ж добра вядома, што царква называе аборт забойствам, а значыць, страшным грахом.

У той час, як на месцах укараняюць "абавязковае" перадабортнае кансультаванне, гінеколагі ў рэгіёнах сутыкаюцца на прыёмах з пацыенткамі без базавых ведаў у галіне сэксуальнага выхавання: