Удава Тарайкоўскага: «Дачка кожны дзень прасіла патэлефанаваць тату»

10 жніўня 2020 года ў Мінску быў забіты 34-гадовы Аляксандр Тарайкоўскі. Ён стаў першым загінулым падчас пратэстаў, якія ўспыхнулі пасля прэзідэнцкіх выбараў. DW размаўляла з удавой Тарайкоўскага Аленай Герман.

«Не пры гэтай уладзе, але калі-небудзь вінаваты ў гібелі Сашы будзе пакараны. Відавочна, цяпер гэтага проста не дадуць зрабіць», — кажа Алена Герман. Прайшоў год, але крымінальная справа па факце гібелі яе мужа, Аляксандра Тарайкоўскага, так і не было заведзена, хоць і адмовы ў яго ўзбуджэнні сям'я таксама не атрымала. Аляксандр загінуў 10 жніўня падчас акцыі пратэсту ў Мінску, недалёка ад станцыі метро «Пушкінская». Сілавікі сцвярджалі, што ў мужчыны ў руках здэтанавала выбуховае прыстасаванне, але мноства відэа і фота з месца трагедыі гэта абвяргаюць.

Праз паўгода пасля гібелі Тарайкоўскага Следчы камітэт Беларусі прызнаў, што мужчыну забілі сілавікі. 19 лютага тагачасны старшыня СК Іван Наскевіч заявіў, што «сваімі дзеяннямі Тарайкоўскі правакаваў праваахоўнікаў», што яны не ведалі яго сапраўдныя матывы і мэты і «дзейнічалі выключна ў рамках наяўных у іх інструкцый», ужыўшы супраць удзельніка пратэстаў несмяротную зброю. Наскевіч дадаў, што ў сілу збегу шэрагу трагічных абставінаў адно з раненняў аказалася пранікальным, смерць Тарайкоўскага наступіла на месцы здарэння. Як жыве сям'я загінулага? Чаму дзяржава патрабуе ад ўдавы 4,5 тысячы долараў? Чаго баіцца яго чатырохгадовая дачка? Пра гэта Алена Герман распавяла ў інтэрв'ю DW.

«Мы верылі таму, што казалі па тэлевізары»

За мінулы год, па словах Алены Герман, яе выклікалі на допыты, а дома праводзіліся ператрусы. Следчы вярнуў ёй тэлефон Аляксандра, а вось вопратку, у якой ён быў у момант гібелі, да гэтага часу не аддалі, яна, маўляў, патрэбна для экспертызы: «Што яны правяраюць, незразумела. З матэрыяламі праверкі ніхто не азнаёмлены, дасылаюць адпіскі. У апошнім лісце адказалі, што калі яшчэ раз будуць нейкія запыты з майго боку, то кантактаваць са мной проста спыняць».

Нягледзячы на гэта, адзначае Алена, уладам не атрымаецца заблытаць людзей — ёсць мноства фота і відэа, на якіх зафіксаваны момант смерці яе мужа. «Калі б не было гэтых доказаў, то, хутчэй за ўсё, яго абгаварылі б, як гэта спрабавалі зрабіць спачатку, калі казалі, што ў яго нейкае выбуховае прыстасаванне было, што сам вінаваты», — кажа жанчына.

Менавіта з-за паведамленняў МУС аб тым, што пратэстовец загінуў ад выбуху, яна і не магла выказаць здагадку, што муж загінуў. «Я шукала яго два дні, была на «Пушкінскай», бачыла, як працуе следчая група. Калі хто-небудзь са знаёмых сказаў, што загінулы па апісанні падобны на Сашу, я ўсё роўна нават думкі не дапускала, што гэта ён, таму што Саша ніколі ў жыцці не ўзяў бы ў рукі зброю. Калі б яго не выставілі тэрарыстам, можа быць, я задумалася б пра тое, што яго няма ў жывых. Але мы верылі таму, што гаварылі па тэлевізары, ніхто не мог падумаць, што будуць страляць у бяззбройнага», — успамінае ўдава Тарайкоўскага.

Улады патрабуюць падаходны падатак з ахвяраванняў

Алена распавядае, што яе жыццё падзялілася на «да» і «пасля» гібелі Аляксандра. Жанчына ўдзячная людзям, якія яе падтрымалі, сабралі для сям'і грошы. Праўда, найбліжэйшым часам ёй давядзецца заплаціць з ахвяраванняў падаходны падатак — у пераліку 4,5 тысячы долараў. Інспекцыя Міністэрства па падатках і зборах па Маскоўскім раёне Мінска аднесла бязвыплатную дапамогу неабыякавых людзей з розных краінаў, якія хацелі падтрымаць жанчыну і яе непаўналетніх дзяцей, да асабістых даходаў Алены за 2020 год.

Алена і Аляксандр жылі ў незарэгістраваным шлюбе, выхоўвалі дачку жанчыны ад першага шлюбу і іх агульную дачку, працаваў толькі Аляксандр. Пасля яго смерці дзяржава прызначыла сям'і пенсію. Аднак дагэтуль няма крымінальнай справы супраць сілавікоў, якія забілі Тарайкоўскага, а значыць, Алена не можа падаць грамадзянскі пазоў аб кампенсацыі шкоды ў сувязі са стратай карміцеля. Ні Мінскі гарадскі савет дэпутатаў, ні міністр падаткаў і збораў, да якіх звярталася Алена Герман, не палічылі гэта дастатковай падставай, каб вызваліць яе ад выплаты падаходнага падатку.

«Дачка кожны дзень прасіла яму патэлефанаваць»

Дачцэ Алены і Аляксандра ў маі споўнілася чатыры гады. Смерць бацькі дзяўчынка перанесла цяжка, у іх была эмацыйная сувязь — ён быў сябрам, з якім заўсёды весела. «Калі Саша гуляў з дачкой, сам станавіўся дзіцем. Пасля таго, як яго не стала, мне трэба было знайсці да яе нейкі іншы падыход, мы быццам зноўку знаёміліся. Спачатку я казала, што тата ў бальніцы. Яна кожны дзень прасіла яму патэлефанаваць, перажывала, цікавілася, ці робяць яму ўколы. Праз пару тыдняў я набралася мужнасці, сказала праўду. Вядома, яна ўсё чакала яго, цяпер ужо лягчэй, разумее, што тата не вернецца, але ўсё роўна сумуе», — распавядае жанчына.

Дзяўчынка часта бачыць Аляксандра ў сне, фантазіруе, што калі б у яе былі крылы, то яна змагла б паляцець да папы на неба. «Кажа, рада, што ты не сышла разам з татам, я б баялася застацца адна. У нас фатаграфія Сашы вісіць, яна з ім размаўляе, пытаецца пра яго», — відаць, што ў гэты момант Алене складана стрымаць слёзы. Аляксандр, па яе словах, таксама вельмі цаніў сям'ю, час, праведзены разам, спяшаўся жыць.

"Ён быў справядлівы, спагадлівы, ніколі не праходзіў міма, калі камусьці патрэбна дапамога. Пасля гібелі Сашы я многае пераасэнсавала, у мяне на многае адкрыліся вочы. Калі да гэтага мы жылі ў краіне, дзе нам казалі, што ў нас стабільнасць, то пасля жнівеньскіх падзей усё змянілася, — дадае ўдава Аляксандра Тарайкоўскага. — Цяпер у нас усіх адно жаданне, каб не страшна было жыць у краіне, каб можна было будаваць нейкія планы на будучыню. Думаю, што ўсё вырашыцца, не ведаю, як і калі, але гэта не можа працягвацца доўга».