Іронія шабаноўскага існавання

З 1 снежня і на працягу 4 тыдняў у Музеі кіно можна яшчэ раз пабачыць усю праграму "Лістапада". 12 і 26 снежня ёсць магчымасць паглядзець нашумелы фільм «ГараШ» беларускага сцэнарыста і рэжысёра Андрэя Курэйчыка.



Пасля прэм’еры на «Лістападзе» паказ фільма «ГараШ» Андрэя Курэйчыка адбыўся ў штаб-кватэры Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы і Еўрапарламента ў Страсбургу (Францыя), у праграме IV Сусветнага дэмакратычнага форума. Пра тое, як да гісторыі шабаноўскіх аўтраслесараў паставіўся еўрапейскі глядач і што такое наогул праект «ГараШ», чытачам НЧ распавядае сам Андрэй Курэйчык.

— «ГараШ» — гэта незалежны нацыянальны Беларускі кінапраект. Зараз растлумачу, што я маю на ўвазе. Незалежны — азначае тое, што мы прынцыпова не прасілі грошай ні ў дзяржавы, ні ў камерцыйных прадзюсараў. Мы не залежым ні ад чыёй волі. У нас няма начальнікаў, якія распавядаюць нам, як правільна здымаць кіно. У нас ёсць толькі сябры і калегі, якія бескарысліва нам дапамагалі, і мы ім вельмі ўдзячныя. Другое — нацыянальны. Чамусьці за гэтым словам у нас прынята бачыць штосьці велізарнае, манументальнае, гігантаманскае. Але ніхто не ўдумваўся ў сэнс. Хоць нацыянальнае — гэта тое, што робіцца беларусамі, пра беларусаў і ў інтарэсах беларусаў. Гэта ўнёсак у нацыянальную культуру. Стварэнне ўласнага культурнага пласта. «ГараШ» — гэта на сто адсоткаў аўтэнтычны Беларускі прадукт. І, нарэшце, слова «кінапраект». Сапраўды, пачынаючы «ГараШ» з групай энтузіястаў, без грошай, мы не ведалі, што за фільм атрымаецца ў выніку. Сіткам ператварыўся спачатку ў пілот сур’ёзнага серыяла, потым сышоў у бок трагікамедыі. Гэта было займальнае вандраванне. Сапраўдны жывы творчы працэс стварэння актуальнага Беларускага кіно.

— Вы запрасілі на галоўныя ролі не прафесійных артыстаў, а рок-музыкаў. Што гэта дало карціне?

— Шабаны, дзе адбываецца дзеянне «ГараШа», — гэта мінскі мікрараён з унікальнай энергетыкай. Адмысловая Зона, як у «Сталкеру» Стругацкіх. Патрэбныя адмысловыя твары. Не зацёртыя ў расійскіх серыялах, не фальшывыя. Выбар акцёраў — гэта галоўнае мастацкае рашэнне рэжысёра кіно. Кулінковіч і Навумаў — гэта і ёсць «ГараШ». Гэта андэграўнд, постсавок, пераламаныя лёсы і горкая іронія шабаноўскага існавання.

— Прэм’ера адбылася на «Лістападзе», вы гэтага чакалі?

— Сумленна кажучы, робячы кіно, мы не верылі, што яно будзе паказана на вялікім экране. Гэта сутарэннае кіно. Не для буржуазнага пракату і буржуазнай аўдыторыі. Не для эстэтаў, якія любяць вычварны арт-хаўс. «ГараШ», вядома, прасцей, больш вуглаваты, грубы. Гэты фільм — як рукі любога аўтамеханіка: трохі ў мазуце, у масле, з мазалямі і ранкамі. Затое сумленны і без прэтэнзій. Мы здзівіліся, калі яго ўзялі на «Лістапад». Тым больш, былі ў шоку, калі за тыдзень усе квіткі былі раскупленыя, а кінатэатры прапанавалі дадатковыя сеансы. Беларускія гледачы, а не журы ці крытыкі, зрабілі фільм падзеяй фестывалю.

— Як да гісторыі шабаноўскіх аўтаслесараў паставіўся еўрапейскі глядач?

— Гэта факт: «ГараШ» стаў першым ігравым мастацкім фільмам, паказаным у Савеце Еўропы. Вялікі гонар, што гэта наш, беларускі фільм. Аўдыторыя была ўнікальная: еўрадэпутаты, палітыкі, журналісты, лідары грамадзянскай супольнасці, палітычныя школы з больш за 50 краін, якія сабраліся ў Савеце Еўропы на Сусветны дэмакратычны форум. Нягле­дзячы на спецыфіку кіно, гледачы шмат смяяліся, некалькі разоў апладзіравалі. Потым была прадметная дыскусія пра постсавецкую ментальнасць. Апынулася, што ў іранічнай форме «ГараШ» стаўся вострым мастацкім даследаваннем грамадскага і чалавечага быцця.