Ці гатовы беларусы плаціць за альтэрнатыўную дзяржаву?

Ініцыятывы беларусаў за мяжой становяцца больш моцнымі, накіраванымі на пабудову альтэрнатыўнай краіны ў выгнанні. На мінулым тыдні Асацыяцыя беларускага бізнесу за мяжой (ABBA) адкрыла офіс у Вільні, а дарадца Святланы Ціханоўскай Франак Вячорка распавёў пра пашпарты новай Беларусі, якія разглядаюцца ў ЕС. Павел Лібер ужо тэстуе праграму «Лічбавая Беларусь». Але ці можа гэта ўсё працаваць без грошай беларусаў і ці гатовы яны плаціць за ўрад у выгнанні або за новы пашпарт і іншыя сервісы?

«Е*рарадыё» даведалася ў экспертаў, чаму гэта важна і як павінна працаваць.

«Велічэзны дэфіцыт рэсурсаў прыблізна на ўсё»

Cябра эканамічнай каманды Офіса Святланы Ціханоўскай і кіраўнік АВВА Яўген Буры кажа, што ABBA зацікаўлена, каб бізнес выконваў не толькі сваю непасрэдную функцыю — зарабляў грошы, але і дапамагаў беларускай супольнасці, незалежна ад таго, дзе яна знаходзіцца і чым займаецца.

— Каго падтрымліваць канкрэтна — гэта справа выбару кожнага персанальна. Мы дакладна ведаем, што беларускія прадпрымальнікі адчуваюць сваю сацыяльную адказнасць, шмат хто дапамагае, але робіць гэта непублічна. Падтрымліваюць вязняў і іх сем’і, спансіруюць культурніцкія і адукацыйныя праекты, дапамагаюць яшчэ шмат каму і чаму. І робяць гэта па сваім уласным жаданні, бо хочуць памнажаць не толькі фінансавы, але і сацыяльны капітал.

2020-ты год паказаў, што сярод прадпрымальнікаў ёсць велічэзны запыт на пошук сацыяльнай ролі ў грамадстве. Што яны могуць быць не толькі донарамі, але і актарамі, візіянерамі.

Суразмоўца лічыць, што было б добра, калі б беларусы змаглі самі фінансаваць дэмакратычны рух, але з гэтым ёсць праблемы.

— Калі глядзець тэарэтычна, палітыкаў як прадстаўнікоў народа мусіць падтрымліваць і ўтрымліваць сам народ. Тады адразу вырашаюцца ўсе пытанні наконт справаздачнасці, празрыстасці і дэмакратычнасці.

На практыцы відавочна, што цяпер існуе велічэзны дэфіцыт рэсурсаў прыблізна на ўсё. Ад падтрымкі людзей унутры Беларусі да школак для дзяцей тых, хто выехаў. Частку пытанняў закрываюць партнёры і донары, частку беларусы закрываюць сваімі сіламі. Пакуль існуе такі дэфіцыт, цяжка казаць пра рэальнае пакрыццё ўсіх патрэб сваімі сіламі.

У залежнасці ад таго, як будзе развівацца беларуская супольнасць за мяжой, магчымасць для фінансавання, можа, і з’явіцца. Можа, нават і хтосьці з бізнесоўцаў адчуе ў сабе моц стаць палітычным актарам. Чаму не? Ці з'явяцца якія-небудзь новыя платформы і інструменты. Але гэта пытанні далёкай перспектывы, дакладна не бліжэйшага часу.

Вялікае тэставанне «Новай Беларусі» пачынаецца

Беларусы гатовыя плаціць, але калі ёсць добрая нагода

На думку прадпрымальніка Аляксандра Кныровіча, палітыка — гэта сэрвіс, за які абавязкова трэба плаціць.

— Калі беларусам патрэбна палітыка, яны павінны за яе плаціць. Беларусаў прывучалі стагоддзямі да нездаровай сітуацыі, калі ёсць дзяржава, якая ніякага дачынення да людзей не мае, яны не прымаюць удзелу ў яе рашэннях.

Некалі павінен адбыцца пераход ад сітуацыі, калі патэрналісцкая дзяржава як бы скідае зверху нейкія даброты, а народ павінен казаць «дзякуй» за любую якасць і колькасць гэтых даброт — яны ж нібыта бясплатныя.

Нармальная сітуацыя, да якой трэба прыйсці — калі людзі разумеюць, за што і якім чынам яны плацяць.

— Ці гатовы беларусы плаціць? 2020 год паказаў, што калі беларусы збіраюцца разам, то яны гатовы плаціць як мінімум за каштоўнасці, якія яны падзяляюць. Калі вы ўспомніце сумы, якія збіраліся на падтрымку з розных нагод, то ніякай праблемы ў саміх беларусах няма. Іншая справа, што няма ў беларусаў і адчування, што сённяшнія палітычныя сілы робяць нешта, што адпавядае іх інтарэсам і з'яўляецца каштоўнасцю, каб заплаціць за гэта грошы.

Каб наблізіцца да пераходу, павінны стварацца і лепей працаваць ужо існуючыя грамадскія арганізацыі. Абавязкова яны мусяць абапірацца на патрэбы канкрэтных людзей, працягвае Кныровіч.

— Вось працуе палітык ці грамадская арганізацыя, якая займаецца вырашэннем канкрэтных праблем, звязаных з візамі, з роўнасцю беларусаў з прадстаўнікамі іншых нацый у Польшчы і гэтак далей. Крок за крокам яны збіраюць на гэта грошы ад людзей, якія ў гэтым зацікаўлены. Думаю, што можа быць толькі такі шлях. А шлях зверху — давайце ўсе ўкладзёмся ў фонд Святланы Ціханоўскай — на дадзены момант тупіковы, — рэзюмуе Аляксандр Кныровіч.