Вінцук Вячорка: Ніхто не мае права сказаць, што незалежнасць Беларусі звалілася сама па сабе, у парадку жывой чаргі

25 гадоў таму, 24–25 чэрвеня 1989 года, у Вільні адбыўся ўстаноўчы з'езд Беларускага народнага фронту (БНФ).



Адзін са стваральнікаў першай дэмакратычнай партыі філолаг Вінцук Вячорка ўспамінае падзеі тых дзён.
"Гэта была першая ў найноўшай гісторыі зборка, у якой паядналіся вялікія групы самых актыўных людзей — як майго пакалення, так і старэйшых, і мноства, што называецца, новаанжагаваных, новадалучаных да беларускай справы, да справы свабоды людзей. Гэта першае ўражанне, — сказаў Вячорка. — І другое ўражанне — гэта пачуццё, якое ахоплівала тады ўсе народы савецкай імперыі, якія змагаліся і за свабоду, і за вызваленне ад імперскага ярма. Памятаю, тады жыхары Вільні на заклік "Саюдзіса" (нацыянальна-вызваленчы рух Літвы 1980—1990-х гадоў. — БелаПАН.) проста наперабой прапаноўвалі нам, удзельнікам з`езда, начлег. 
На жаль, некаторыя з паплечнікаў адышлі ў лепшы свет. Зусім нядаўна адышоў Віктар Івашкевіч — адзін з рухавікоў стварэння і дзейнасці БНФ. Некаторыя цяпер у палітычнай эміграцыі. Але што датычыць найбольш прынцыповых і трывалых, то яны застаюцца ў беларускім грамадскім і палітычным жыцці. Хаця частка людзей, якія адчулі тады пэўны адрэналін нацыянальна-палітычнай энергіі, пайшлі потым у прыватнае жыццё, у самарэалізацыю, у бізнес, на жаль, не адчуўшы таго, што ў нас так хутка, за адзін заход, як гэта атрымалася, напрыклад, у Эстоніі ці Чэхіі, не атрымаецца". 
Ці здзейсніліся мары і памкненні першых нарадафронтаўцаў? 
"Тагачасныя нашы праграмныя мэты імкліва пачалі здзяйсняцца пачынаючы з 1990—1991 года, — адказвае спадар Вінцук. — Абвяшчэнне суверэнітэту, а потым незалежнасці Беларусі, дзяржаўнасць беларускай мовы, рэальны адрыў ад савецкай імперыі, пачатак пабудовы дзяржаўных інстытутаў незалежнай Беларусі, эканамічнай і фінансавай сістэмы, войска — усё гэта імкліва стваралася. І, безумоўна, вельмі балюча было глядзець і пакутліва процістаяць таму, як з 1994 года гэта пачынала разбурацца". 
"Ніхто не мае права сказаць, што незалежнасць Беларусі звалілася сама па сабе, у парадку жывой чаргі пасля іншых так званых саюзных рэспублік, — упэўнены палітык. — Нічога падобнага! Беларускі народны фронт быў і хрыбтом, і нервам гэтага працэсу. БНФ, безумоўна, быў галоўным чыннікам, які ўскрыў праўду пра сталінскія рэпрэсіі — найбольшай шокавай тэрапіяй для грамадства была праўда пра Курапаты. І таксама гэта праўда пра Чарнобыль, які ўдарыў найперш па Беларусі. Гэтыя два чыннікі былі вельмі моцным мабілізатарам для людзей датуль, можа, далёкіх ад палітыкі". 
"Тыя людзі, якія сёння вызнаюць ідэалы класічнага Беларускага народнага фронту — катэгарычнае непрыняцце дыктатуры, паяднанне ідэяў свабоды і незалежнасці ў неразрыўным адзінстве, яны сёння неабавязкова належаць да нейкіх фармальных палітычных структураў. Гэта людзі як майго і старэйшага пакаленняў, так і тыя, якім сёння 20 гадоў. Якраз у гэтых, дваццацігадовых, я найбольш веру, таму што яны, не будучы яшчэ сапсаванымі прагматызмам служэння рэжыму, ілюзіямі наконт таго, што можна пад некага падладзіцца, якраз тыя класічныя ідэалы БНФ, тыя сцягі падхопяць", — спадзяецца Вінцук Вячорка.
 БелаПАН