Прэзентацыя раману Валеры Гапеева «Праклён»

Вечарам 13 чэрвеня ў Мінску, у Літаратурным музеім Максіма Багдановіча адбылася прэзентацыя рамана беларускага празаіка родам з Палесся Валеры Гапеева “Праклён”, які напісаны паводле этнаграфічных матэрыялаў і сёлета намінаваўся на прэмію імя Ежы Гедройца. 



Валер Гапееў
Дарэчы, ініцыятарамі сустрэчы з пісьменнікам сталі навуковыя супрацоўнікі музея Максіма Багдановіча пасля знаёмства з новай кнігай Валеры Гапеева. На думку супрацоўнікаў музея, раман “Праклён” стаў падзеяй апошняга дзесяцігоддзя, бо ў ім упершыню у айчыннай прозе аўтар паспрабаваў раскрыць генетычны код і менталітэт беларускай нацыі. Супрацоўнікі музея нагадалі, што бацька паэта Адам Багдановіч быў этнографам і ў 1895 годзе напісаў кніжку “Перажыткі старажытнага светасузірання ў беларусаў”, у якой даследаваў, між іншым, сляды фетышызму і анімізму, культаў сонца і нячыстай сілы. У шэрагу твораў, прадстаўленых у першай частцы – “Зачараванае царства” адзінага прыжыццёвага паэтычнага зборніку Максіма Багдановіча “Вянок” багатая фантазія нацыянальнага генія ажывіла міфічныя тварэнні – русалак, вадзянікоў і лесавікоў, апісаных ў кнізе бацькі.        
Як адзначыў Валер Гапееў, беларусы не змогуць быць беларусамі, калі выключаць свой духоўны свет, свае звычаі і абрады, а значыць і неад’емную частку нацыянальнай культуры.  
На  ягонае меркаванне, беларусы пакуль яшчэ добра не разумеюць шмат таго, што ляжыць за межамі нашых уяўленняў, у тым ліку і паганства, і не павінны адмаўляцца ад яго – ад сваіх духоўных каранёў.
“У сваім новым рамане я хацеў паказаць, што нацыя фарміруецца не праз пастаўленыя мэты, а дзякуючы пераадоленню шляху да мэты, самому працэсу яе дасягнення”, -- падкрэсліў Валер Гапееў. Паводле ягоных словаў, вырашэнне гэтай, які і многіх іншых праблем развіцця людской супольнасці залежыць не ад формы ўлады, наяўнасці ці адсутнаці грошай, а ад узроўню ведаў, унутранай культуры і свабоды чалавека. 
Усё, што апісана ў кнізе, рэальна адбывалася ў жыцці. “Так, як шукаць папараць-кветку, мне распавядала бабуля. І гэта была праўда”, -- сказаў аўтар. Дарэчы, прататыпам дзвюх галоўных герояў ягонай кнігі стаў апантаны беларушчынай і этнаграфіяй чалавек, выкладчык Полацкага дзяржаўнага універсітэта Уладзімір Горач. 
Валер Гапееў звярнуў увагу на тое, што ў мінулым замовы дзейнічалі, як і любое слова, бо яно, як любы гук, валодае частатою, а значыць і энергіяй. “Проста трэба ведаць, што калі і дзе можна казаць, бо на ўсё свой час. А яшчэ, як паўтарала мая маці, ніколі не кажы нічога дрэннага”, -- зазначыў Валер Гапееў. Ён нагадаў забарону бацькоў мацюкацца і ўвогуле казаць нешта дрэннае каля пячы, якая з’яўляецца сакральным месцам у хаце, патлумачыў, чаму раней нябожчыка абавязкова выносілі праз вакно, якое для старажытных беларусаў было выхадам у іншы свет. “Такім чынам, за кожным мітам стаяць трывалыя веды ці вельмі трывалая практыка пакаленняў беларусаў, якія у мінулым былі больш назіральнымі і лагічна тлумачылі многія рэчы”, -- падкрэсліў Валер Гапееў.
Для яго старажытныя міты і легенды – праўда, своеасабліва данесеная да сучаснікаў, а этнаграфія – не толькі навука, але і абарона традыцыйных звычаяў, абрадаў і святаў. У якасці прыкладу пісьменнік прывёў гісторыю абароны сакральнага камяня “Дзед”, які стагоддзямі быў цэнтральным аб’ектам паганскага капішча на беразе Свіслачы ў Мінску і для выратавання якога было прынятае адмысловае рашэнне стварыць “Сад камянёў” – Музей валуноў пад адкрытым небам у сталічным мікрараёне Уручча каля Інстытуту геафізікі і геахіміі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.   
“Я думаю, што тэматыка этнаграфіі мяне ўжо ніколі не адпусціць”, -- заключыў Валер Гапееў.