Чачня і Наваросія для астатняй Расіі — гэта вобраз ідэальнай будучыні

Наваросія — з яе развагамі аб справядлівасці, якая вышэй за закон, з цягай абаперціся на рэлігійны падмурак, і з крытыкай іншаземнага зводніка Губкі Боба — глядзіцца ў Чачню як у люстэрка.



Гадоў, каб не схлусіць, дванаццаць таму назад адзін мудры чалавек, ухожы да таго ж у вышэйшыя сферы, сказаў у прыватнай гутарцы, што вайна ў Чачні — адна з найважнейшых, структураўтваральных частак расійскай дзяржаўнай сістэмы. І справа не ў аднаўленні канстытуцыйнага ладу, не ў навядзенні парадку, не ў барацьбе з шматгаловай гідрай сусветнага тэрарызму. Тут не вобразы афіцыйнай прапаганды важныя, а ўспрыманне вайны большасцю.
Чачня — гэта месца, дзе рускі чалавек штодня карае Чужога і аднаўляе парушаную справядлівасць. Сакральная зона (як сказалі б, напэўна, цяпер), сам факт існавання якой дазваляе не звяртаць увагі на шматлікія пытанні ўнутры астатняй Расіі — і не толькі на пытанні, звязаныя з міжнацыянальнымі канфліктамі, зразумела. Чачня апраўдвае расійскую несправядлівасьць, будучы тэрыторыяй перманентнага аднаўлення справядлівасці.
Потым вайна скончылася (ну, будзем дзеля прастаты лічыць, што скончылася), і выйшла так, быццам бы, што мудры чалавек памыліўся: сістэма ад гэтага не павалілася. Але і не памыліўся, таму што Чачня і, шырэй, Каўказ сталі ў масавай свядомасці кропкамі несправядлівасці, якая пастаянна адбываецца. Туды сыходзяць «нашы» грошы — стаўлю двукоссі, таму што ні ў мяне, ні ў вас ніколі столькі грошай не было і, мабыць, не будзе ўжо ніколі, а Расійская Федэрацыя ў цэлым зробленая так, што, увогуле, не важна, як менавіта гэтыя «нашы» грошы будуць асвоены альбо скрадзеныя. Алах дае, як гаворыцца, але ў дадзеным выпадку і зямное імя бога нам таксама вядома. Адтуль — злачыннасць, і проста госці з сярэднявечнымі звычкамі, якія спрабуюць пад сябе перабудаваць лад вялікіх сучасных гарадоў. Парадаксальным чынам спыненне вайны ператварыла Чачню ў крыніцу пастаяннага раздражнення для расійскага грамадства — ад Кандапогі і ад знакамітага ў свой час мітынгу «Хопіць карміць Каўказ».
***
Цяпер, вядома, няпроста паверыць, што зусім яшчэ нядаўна такія рэчы Расію турбавалі. І ўжо тым больш бессэнсоўна гадаць, куды б Расію гэта неспакой завёў, калі б не здарылася з намі ўся гэтая Наваросія. Туды з'язджаюць змагацца і рэвалюцыйныя рамантыкі, якім у маркотнай пуцінскай Расіі рана ці позна з непазбежнасцю свяціў бы палітычная артыкул, і рамантыкі падваротні, якім у маркотнай пуцінскай Расіі рана ці позна з непазбежнасцю свяціў бы артыкул крымінальны. Наваросія падарыла ім сэнс жыцця.
Але галоўнае, у свеце зноў ёсць месца, дзе рускі чалавек штодня карае Чужога, аднаўляючы справядлівасць. І зараз ужо афіцыйная прапаганда не саромеецца вобраз гэтага Чужога ляпіць, апелюючы да вельмі глыбокіх пластоў нацыянальнай міфалогіі. У Наваросіі ваююць з тымі, каго мы вучыліся ненавідзець з самага дзяцінства, — з фашыстамі і карнікамі.
***
Аднак і Чачня сёння — гэта зусім іншая Чачня. Вядома, там па-ранейшаму працягваюць знікаць нейкія незлічоныя мільярды. Але ў эпоху трыумфа духоўнасці гэта неяк пошла — размаўляць пра грошы, якія яшчэ і таннеюць да таго ж імкліва. Чачня — гэта тэрыторыя Парадку з вялікай літары, месца, дзе ўжо квітнеюць традыцыйныя каштоўнасці, якія астатняя Расія толькі яшчэ спрабуе адшукаць. Месца, дзе справядлівасць не трэба аднаўляць — яна і так перамагла. Дзе сапраўдны нацыянальны лідэр, абапіраючыся на рэлігію, кіруе мудра і, што немалаважна, без аглядкі на законы, якія замінаюць жыць, тыя, што засталіся нам у спадчыну ад тых цёмных часоў, калі прынята было жыць, раўняючыся на загніваючы Захад. А калі зло раптам падымае галаву — здараецца і такое,  —  то яго знішчаюць неадкладна і без жалю. Караючы не толькі саміх носьбітаў зла, але і бацькоў іх і іншых сваякоў. Утульнае сярэднявечча, кашмар якога няпроста разглядзець за марамі аб патрыярхальным харастве.
Не выпадкова самыя дальнабачныя з ліку тых, хто зусім яшчэ нядаўна патрабаваў перастаць карміць Каўказ, цяпер акуратна просяць прабачэння за неакуратныя словы.
Дарэчы, усё, што трэба ведаць аб так званых еўрапейскіх каштоўнасцях, чачэнскі нацыянальны лідэр сказаў яшчэ год таму:
«На жаль, немалая частка расіянаў хоча раўняцца на еўрапейцаў, на іх лад жыцця, хоць у большасці еўрапейцаў няма, па вялікім рахунку, ні культуры, ні маральнасці.
Яны вітаюць усё нялюдскае. У іх аднаполыя шлюбы з'яўляюцца нармальнай з'явай. Нават страшна пра гэта казаць. Асабіста я не хачу быць еўрапейцам. Я хачу быць грамадзянінам Расіі, і каб нашы народы адраджалі культуру, звычаі, традыцыі. Гэта ёсць аснова моцнай Расіі. Але калі мы станем такімі, якімі нас хочуць зрабіць, то няма каму будзе абараняць Расію. Так, безумоўна, Расійская Федэрацыя была і застаецца вялікай дзяржавай, але якія б у нас ні былі найноўшыя тэхналогіі, пры адсутнасці патрыятызму, духоўнасці будучага не будзе».
***
Наваросія — з яе развагамі аб справядлівасці, якая вышэй за закон, з цягай абаперціся на рэлігійны падмурак, і з крытыкай іншаземнага зводніка Губкі Боба — глядзіцца ў Чачню як у люстэрка. З яркім лідэрам, праўда, не склалася пакуль, але ж былі кандыдаты і, можа быць, яшчэ будуць. Вось пераможа усіх ворагаў легендарны апалчэнец Матарола, і...
А што ж Расія? Расія сёння — гэта проста такое месца паміж Данецкам і Грозным, дзе пакуль баяцца назваць па імені тую будучыню, у якую краіну запіхваюць. Чачня — гэта Расія, якая ўжо адбылася, унутры Расіі, якая яшчэ толькі становіцца, Чачня для астатняй Расіі — вобраз ідэальнай будучыні. Ну, ці Наваросія. Гэта ж амаль сінонімы.
Іван Давыдаў, slon.ru