Як праходзіла бойка «злоснага хулігана» Дзядка з СБ

Хоць факты ў артыкуле рэчаіснасці і не адпавядаюць, аднак прыніжэння годнасці не было, вырашылі ў судзе.

У судзе Савецкага раёна горада Мінска завяршыўся працэс Мікалая Дзядка супраць рэдакцыі газеты «Советская Белоруссия» («СБ. Беларусь сегодня»).

Мікалай Дзядок, які падаў пазоў, хацеў абараніць уласную годнасць і гонар і атрымаць кампенсацыю маральнай шкоды за абразы ў яго адрас, што ўтрымліваліся ў артыкуле Андрэя Мукавозчыка «Анархия, мать...».

Гэта было другое судовае пасяджэнне: першае адбылося 17 жніўня, дзе выступілі прадстаўнікі абодвух бакоў. Сёння на судзе прысутнічалі аўтар матэрыялу, размешчанага на сайце СБ, Андрэй Мукавозчык і рэдактар юрыдычнага аддзелу Аляксей Шпілеўскі. Мікалая Дзядка падтрымлівала  адвакатка Наталля Мацкевіч. Слуханні вёў суддзя Дзмітрый Жданок.

Нагадаем, у артыкуле Андрэя Мукавозчыка «Анархия — мать...», журналіст параўнаў Дзядка з тэрарыстамі і абвінаваціў у тым, што ён закідваў пасольства Расійскай Федэрацыі кактэйлямі Молатава.

 Кідаў Дзядок кактэйль Молатава ці не?

Абурэнне Міколы Дзядка выклікала наступная частка тэксту з артыкула Андрэя Мукавозчыка «Анархия, мать…»: «Мы не просто в тусовке по интересам, а в радикальном движении, которое противопоставляет себя системе, — говорит типа «осужденный за убеждения» Н.Дедок. И его соратники это подтверждают. — Мы все больше отходим от протестной субкультуры в сторону организованного политического движения». Напомню, что Дедок получил свой срок за атаку «коктейлями Молотова» российского посольства в Минске».

Мікалай Дзядок патрабаваў, каб гэты фрагмент быў выдалены з тэксту артыкула. Ён прасіў суд прызнаць, што звесткі, шырока распаўсюджаныя праз інтэрнэт-сайт газеты «СБ. Беларусь сегодня», не адпавядаюць рэчаіснасці, зневажаюць яго гонар і годнасць. Былы палітвязень Мікалай Дзядок адчувае ўнутры сябе абурэнне: «Той факт, што я нібыта падпаліў амбасаду Расіі ў Мінску, не адпавядае рэчаіснасці. І яго вельмі лёгка можна было б праверыць, бо суд, на якім мне зачытвалі прысуд, быў адкрыты».

Насамрэч, у 2011 годзе Мікалая пазбавілі свабоды за арганізацыю несанкцыянаванага шэсця каля генштаба, за відэаздымкі сімвалічнай атакі на казіно «Шангры Ла» і сімвалічнай атакі на дом прафсаюзаў.

Андрэй Мукавозчык разам з юрыстам пабудавалі абарону сваёй пазіцыі на тым, што іншыя сайты пісалі пра тое, што Мікалай Дзядок быў асуджаны за падпал амбасады Расіі. Яны намагаліся далучыць да матэрыялаў справы спіс тых рэсурсаў, у якіх фігуравала дадзеная інфармацыя. Сярод гэтых рэсурсаў былі такія, як vesti.ru, lenta.ru, ria.ru, а таксама belapan.by, nn.by, euroradio.fm, belaruspartisan.org.

Мікола Дзядок не пагадзіўся з такі апраўданнем, сказаўшы, журналіст мусіць даваць толькі правераную інфармацыю. «Прынамсі, гэта прапісана ў прафесійнай этыцы Беларускага саюза журналістаў, сябрам якога з’яўляецца Андрэй Мукавозчык», — дадаў Дзядок.

Суддзя спытаў Андрэя Мукавозчыка і яго юрыста пра тое, з чаго журналістам былі зроблены такія высновы. Затым прадстаўнік «СБ» стаў зачытваць тэксты раздрукаваныя з інтэрнэту матэрыялаў за 2011-2013 гады з розных рэсурсаў, дзе распавядалася пра «трох асуджаных анархістаў». Падпал амбасады Расіі ў тэкстах узгадваўся ў асноўным у пераліку хуліганскіх акцый, за якія былі асуджаны тры хлопцы, сярод якіх быў і Мікалай Дзядок. Але ні ў адным інтэрнэт-рэсурсе не было ўказана, што падпальваў амбасаду Расіі ў Мінску менавіта Мікалай Дзядок. Прынамсі, гэта намагаўся патлумачыць адказчыкам суддзя Дзмітрый Жданюк.

Зрэшты, суддзя запытаў у Мукавозчыка прама: «Чаму вы ў артыкуле не зрабілі спасылку на крыніцу, з якой бралі інфармацыю?»

— Мая журналісцкая практыка сведчыць пра тое, што калі больш за дзесяць крыніц кажа адно і тое ж, значыць, у напісаным хаваецца праўда, — адказаў Мукавозчык.

Юрыст Аляксей Шпілеўскі, спасылаючыся ў сваім выступе на БЕЛТА, Лента.ру, палічыў, што неправераная інфармацыя не апраўдвае журналістаў: «Але далёка не адзін журналіст «СБ» называў Дзядка падпальнікам Расійская амбасады. Тады чаму Дзядок звярнуў увагу менавіта на публікацыю ў «СБ»?»

 Ганьбаванне рэпутацыі Дзядка

 За нанесеную маральную шкоду Мікалай Дзядок патрабаваў абавязаць рэдакцыю газеты і аўтара артыкула выдаліць няслушныя дадзеныя і апублікаваць на галоўнай старонцы інтэрнэт-сайта газеты абвяржэнне недакладнай інфармацыі. А таксама Дзядок прасіў спагнаць на яго карысць з рэдакцыі газеты і Андрэя Мукавозчыка 10 тысяч беларускіх рублёў у якасці кампенсацыі.

— На аснове якіх дадзеных вы лічыце, што ваша рэпутацыя была зганьбаваная? — запыталі ў Дзядка прадстаўнікі «СБ».

— Пасля публікацыі мае знаёмыя задавалі мне пытанні, маўляў, ці насамрэч я ўдзельнічаў у гэтай акцыі, — распавядаў Дзядок у зале суда. — І гэта, канечне, паўплывала і на здароўе маіх бацькоў. Бо яны толькі пачалі забываць пра той перыяд, калі я сядзеў у месцах зняволення. Таксама я цяпер вучуся і працую журналістам, таму не хачу, каб пасля гэтага артыкула ў мяне былі наступствы ў прафесійнай дзейнасці.

Журналіст Андрэй Мукавозчык перакананы, што позыў Дзядок падаў на СБ дзеля папаўнення ўласнага бюджэту. Для яго так і засталося незразумелым, чаму Дзядок падаў у суд менавіта на СБ, а не на нейкі іншы рэсурс, які ўтрымліваў падобную інфармацыю.

Аляксей Шпілеўскі не пагадзіўся з тым, што Дзядку трэба кампенсаваць маральную шкоду: «Дзе доказы таго, што гэтыя словы нанеслі маральную шкоду Мікалаю? Якія пакуты яны яму нанеслі? Праблемы са страўнікам у Дзядка былі яшчэ падчас зняволення. У маці таксама былі праблема са здароўем яшчэ да выпадку з артыкулам. Выкарыстанне грашовых сродкаў на аздараўленне бацькоў — гэта добра, але наша рэдакцыя не займаецца дабрачыннасцю. Пры тым, ісцец не прадставіў медычныя даведкі аб пашкоджанні яго здароўя пасля выхаду артыкула, з вучобы яго таксама не адлічылі».

У якасці сведкі выступіла маці Мікалая Валянціна Дзядок. Яна распавяла, што пра артыкул даведалася ад сястры, якая патэлефанавала ёй і з абурэннем стала запытваць, чаму тая хавала ад сям’і, што Мікола — тэрарыст.

Пачула жанчына плёткі пра сына-тэрарыста і на вёсцы ў Докшыцкім раёне: «Раней аднасяльчане добра ставіліся да Мікалая. Але пасля таго, як нехта з родных некаму пазваніў з горада і расказаў, што прачытаў у артыкуле, стаўленне некаторых вяскоўцаў да мяне рэзка памянялася».

Яшчэ адной сведкай па справе выступіла сяброўка Мікалая Марына Дубіна. Яна распавяла, што яе знаёмая, не ведаўшы нічога пра Дзядка, але прачытаўшы артыкул «Анархия, мать…», склала пра яго негатыўнае меркаванне.

Да матэрыялаў справы былі дадзеныя характарыстыкі, якія былі выдадзеныя Мікалаю Дзядку выкладчыкамі і ЕГУ і ва ўніверсітэце ў Каўнасе. У іх Мікалай апісваецца як адзін з лепшых студэнтаў, які добра вучыцца і мае выдатную дысцыпліну.

 Хуліган = гопнік?

 Прадстаўнікі «СБ» з самага пачатку пасяджэння зачапілі семантычныя аспекты рускай мовы. Так, журналіст Андрэй Мукавозчык папрасіў далучыць да справы выпіску слоў-сінонімаў да азначэння «хуліган». У спіс сінонімаў да хулігана Дзядка патрапілі такія словы, як «баклан» і «гопнік», «архаравец».

Але як сам Дзядок, так і яго адвакатка настойвалі на тым, што «захапленне прадстаўнікоў СБ крымінальным жаргонам не з’яўляецца прадметам разбіральніцтва». Суддзя дадзенага хадайніцтва адказчыкаў не прыняў.

Андрэй Мукавозчык у сваім выступе намагаўся даць маральную ацэнку ладу жыцця Дзядка і разабрацца, у чым ён ачарніў Мікалая, калі ёсць рэальныя пацверджанні ў выглядзе журналісцкіх тэкстаў, дзе Дзядок называе сябе анархістам: «Давайце адзначым, што, калі Дзядку выгодна, ён называе сябе анархістам, а калі невыгодна, то ад анархіста ён адхрышчваецца. А чаму так? Чаму ў некаторых інтэрв’ю ён пра гэта кажа, а ў некаторых — не? Бо ён хоча, каб імя яго было звязанае з падпалам, а не закідваннем фарбамі казіно. І наогул, якое добрае імя я зганьбаваў? Як я ачарніў двойчы асуджанага хулігана? Добрае імя злобнага хулігана — нейкі аксюмаран. І я не веру ў яго кракадзілавы слёзы».

Аднак суддзя зрабіў заўвагу журналісту і нагадаў пра яго функцыю у судзе: ён мусіць выкаваць тут сваю нязгоду, а не даваць ацэнку паводзінам Дзядка.

Суда можна было б пазбегнуць

 Сам Мікалай Дзядок, калі казаў заключнае слова, быў перакананы, што гэтага канфлікту б не было, калі б Мукавозчык у сваёй працы прытрымліваўся прафесійнай этыкі журналіста: «Каб не пісаць аднабакова, можна было спакойна ўзяць у мяне каментар. Я чалавек публічны, знайсці ў сеціве мяне лёгка. А «бакланы», «гопнікі» з вуснаў Мукавозчыка — гэта проста адсутнасць аргументацыі на мае довады. І я, «злосны хуліган», такіх выказванняў у бок адказчыка сабе не дазваляю».

Андрэй Мукавозчык ўсё адно настаяў на тым, што ў яго артыкуле не было фактаў, якія б ганьбавалі Дзядка. А ісцец выкарыстоўвае такі спосаб у сваіх інтарэсах.

У выніку, у вынесеным прысудзе было сказана, што ў іску было адмоўлена паводле 153 артыкула грамадзянскай кодэксу РБ.

Суддзя патлумачыў, што факты, якія былі надрукаваныя ў артыкуле, сапраўды не адпавядаюць рэчаіснасці, але і не прыніжаюць гонар і годнасць Мікалая Дзядка.

Мікалай Дзядок не надта здзівіўся такой развязцы: «Калі ішоў сюды сёння, то быў перакананы, што цуду не будзе. Але пад канец судовага працэсу, калі было відавочна, што аргументы СБ разбіваюцца ўшчэнт, у мяне закралася надзея на перамогу. Але ў выніку — усё як і заўжды. І чакаць іншага зараз пакуль бессэнсоўна. Але адназначна мы будзем абскарджваць рашэнне суда».