Крэмль рыхтуе альтэрнатыўную эліту для Беларусі ці дэманструе падтрымку Лукашэнкі?

Цягам тыдня ў Маскве былі затрыманыя палітолаг Аляксандр Фядута і адакат Юрась Зянковіч. Што стаіць за выкраданнем беларускіх грамадзян у Расіі? UDF.by задаў гэтае пытанне экспертам.

«Крэмль фармуе кадравы рэзерв палітычных дзеячаў для Беларусі»

Дырэктар Цэнтра стратэгічных і знешнепалітычных даследаванняў Арсень Сівіцкі ў каментары UDF адзначыў, што, на яго думку, аперацыю ў Маскве маглі правесці беларускія спецслужбы.

«Гэта не першая такая аперацыя. Раней ужо з'яўлялася інфармацыя пра спробы выкрасці з Расіі беларускіх грамадзян», — сказаў Сівіцкі.
Якімі маглі быць прычыны правядзення цяперашняй аперацыі?
«На тэрыторыі Расіі з пачатку палітычнага крызісу ў Беларусі стаў фармавацца адзін з цэнтраў апазіцыі пад умоўнай назвай "Камітэт народнага выратавання". Стварыць яго заклікаў расійскі алігарх беларускага паходжання Дзмітрый Мазепін (уладальнік "Уралкалія" і "Уралхіма"), ідэю падтрымаў Валерый Цапкала. Гэты цэнтр аб'ядноўвае не толькі прадстаўнікоў палітычнай апазіцыі і грамадзянскай супольнасці Беларусі, якія вымушана знаходзяцца ў Расіі. Таксама ідуць нефармальныя кансультацыі з прадстаўнікамі беларускай эліты. У Маскве цяпер знаходзіцца дастатковая колькасць топавых беларускіх чыноўнікаў», — сказаў Сівіцкі.
Ён нагадаў пра свежы выпадак запрашэння на працу ў «Рассельгасбанк» былога прэм'ер-міністра Сяргея Румаса.
«Топавыя беларускія чыноўнікі знаходзяцца ў Маскве не проста як турысты, яны працаўладкаваныя расійскім бокам. Па сутнасці, такім чынам Крэмль фармуе кадравы рэзерв палітычных дзеячаў, якія на пэўным этапе развіцця палітычнага крызісу ў Беларусі павінны будуць уступіць у гульню ў якасці альтэрнатыўнага цэнтра ўплыву», — лічыць Сівіцкі.
У той жа час Мінск уважліва маніторыць кантакты беларускай апазіцыі з любымі цэнтрамі ў Расіі.
«Нягледзячы на ​​ўсю антызаходнюю рыторыку з вуснаў афіцыйнага Мінска, Лукашэнка выдатна разумее, што галоўны гулец, які шмат у чым і справакаваў крызіс і які спрабуе яго выкарыстоўваць для прасоўвання сваіх інтарэсаў праз канстытуцыйную рэформу і транзіт улады, — Крэмль. Менавіта яго ўмяшальніцтва больш за ўсё баіцца Мінск, асцерагаецца інспіраванай Масквой змовы», — адзначыў Сівіцкі.
Рэзюмэ дырэктара Цэнтра стратэгічных і знешнепалітычных даследаванняў:
«З аднаго боку, затрыманні ў Маскве — спосаб паказаць магчымасці беларускіх спецслужб і запалохаць прадстаўнікоў апазіцыі і грамадзянскай супольнасці, якія спрабуюць усталёўваць кантакты з цэнтрам сілы, што фармуецца ў Расіі. З іншага — гэта і сігнал Крамлю аб недапушчальнасці ўмяшання ва ўнутраныя справы Беларусі з дапамогай такіх метадаў. Беларускія спецслужбы дэманструюць, што ім пад сілу праводзіць такія аперацыі ў Расіі».
Сівіцкі дадаў, што беларускія спецслужбы маглі вырашыцца на рызыкоўную аперацыю ў Маскве яшчэ па адной прычыне.
«На працягу прэзідэнцкай кампаніі ў Беларусі было затрымана да дзясятка афіцэраў расійскіх спецслужб, у тым ліку прадстаўнікоў ГРУ, ФСБ, Службы знешняй выведкі. Нягледзячы на ​​неафіцыйную, а значыць, і нелегальную дзейнасць, усе яны, як і "вагнераўцы", былі вернутыя на тэрыторыю Расіі без прад'яўлення абвінавачанняў. Магчымы правал беларускіх спецслужб таксама наўрад ці б меў нейкія сур'ёзныя наступствы», — мяркуе Сівіцкі.

«Аперацыя падобная да акцыі запалохвання»

Дырэктар інстытута «Палітычная сфера» і доктар палітычных навук Андрэй Казакевіч у каментары UDF адзначыў, што, на яго думку, калі ў Маскве дзейнічалі беларускія спецслужбы, то толькі ў цеснай каардынацыі з расійскімі.

Андрэй Казакевіч, фота «Еўрарадыё»
«Не думаю, што беларускія спецслужбы займаліся самадзейнасцю. Функцыю сілавога затрымання, верагодна, мог выконваць расійскі, а не беларускі бок», — сказаў Казакевіч.
У чым магла быць прычына аперацыі? Ні Фядута, ні Зянковіч не ўваходзяць у лік лідараў апазіцыі.
«Не маючы дэталей, мы можам толькі гадаць. Але відавочна, што затрыманыя ніяк не цягнуць на тэрарыстаў і людзей, якія маглі б вырашаць сур'ёзныя пытанні. Ды і Масква, напэўна, не тое месца, дзе можна абмяркоўваць радыкальныя дзеянні супраць беларускіх улад. Гэтая аперацыя больш падобная да акцыі запалохвання: вось, нават у Расіі апаненты ўлады не ў бяспецы. Можна ўспомніць таксама сітуацыю з палітолагам Балкунцом», — лічыць Казакевіч.
Акрамя псіхалагічнага ціску на праціўнікаў рэжыму беларускія ўлады маглі кіравацца яшчэ адной прычынай.
«Гэта таксама можа быць дэманстрацыяй таго, што Масква цалкам падтрымлівае Мінск. Калі быў дадзены дазвол на такую ​​аперацыю і асабліва калі яна праводзілася сумесна, то гэта будзе дэманстраваць, што ніякіх супярэчнасцей з нагоды палітычнага канфлікту ў Беларусі паміж Мінскам і Масквой няма. Што Масква гатовая аказваць дапамогу ў тым ліку ў затрыманнях і ціску на апанентаў Лукашэнкі», — адзначыў Казакевіч.