Таццяна Славінская: Краіна тых, хто застаўся. Суб'ектыўны погляд

«Сілы на тое, каб пісаць, не вельмі застаюцца. Ды і не вельмі камфортна, калі на цябе ў любы момант можа абрынуцца бетонная пліта рэальнасці або прыляцець прывітанне здалёк з каментаром, што ты завалы няправільна разграбаеш, і парадамі аб тым, як гэта рабіць напэўна. Таму нас, магчыма, не вельмі чуваць. Але мы дакладна ведаем, што краіна тых, хто застаўся, ёсць», — піша ў сваім фэйсбуку Таццяна Славінская.

На мой погляд, хоць я, вядома, магу памыляцца, у апошні час у сацыяльных сетках больш заўважныя галасы тых, хто з'ехаў з Беларусі. Калі так, я лёгка гэта магу патлумачыць: людзі, якія прыехалі на новыя месцы жыхарства, перапоўненыя эмоцыямі, яркімі ўражаннямі і імкнуцца падзяліцца са светам сваім «шчасцем», тым, як змяняецца іх свет.
Тыя, хто з'ехалі і сутыкнуліся з праблемамі, цалкам могуць абараняць прывабнасць эміграцыі і таму, што назад ніяк, а пераканаць сябе ў тым, што ўсё нядрэнна, таксама варта. Гэта важна для выжывання.
Мяркуюю, чутнасць тых, хто з'ехалі, можна растлумачыць яшчэ велізарнай масай рэчаў, але я не пра гэта хачу напісаць. Для мяне важна пазначыць пазіцыю чалавека, які жыве ў краіне тых, хто застаўся.
Ні ў якай меры не прэтэндую на «голас народа», але нават у чалавека, які многае разумее пра механізмы мыслення, ёсць эмоцыі, перажыванні. І гэтыя перажыванні перыядычна «выносяць».
«Выносяць» па многіх прычынах: і ад абсурднасці шмат чаго з таго, што адбываецца, і ад «паехаўшай» карцінкі рэальнасці, і ад таго, што абставіны настолькі змяніліся, што практычна ўсё тое, што я рабіла шмат гадоў, трансфармуецца на вачах, як шкельцы калейдаскопа, руйнуючы карцінку…
Аднак, калі прыняць параду псіхатэрапеўтаў, якія разумеюць, як наш мозг рэагуе на такія рэзкія змены, і дазволіць сабе іх пражыць да канца, прааналізаваць атрыманы досвед і адказаць сабе на пытанне «А канкрэтна для мяне што гэта ўсё значыць?», можа аказацца, што «паехаўшая» карцінка са шкельцаў калейдаскопа, перабудаваўшыся, прывяла да стварэння новай, той, у якой цяпер трэба жыць.
А жыць у ёй можна па-рознаму. Можна смуткаваць пра тое, што мінулае не вярнуць; можна глядзець на коды краін у спісе тэлефонаў, якія кожны дзень змяняюцца, і забівацца ў кут; можна тактоўна (ці не вельмі) адказваць на парады знаёмых з-за мяжы ў стылі «ты губляеш час — едзь»; можна збіраць рэчы і з'язджаць і г. д.
А можна перастаць удзельнічаць у абмеркаваннях на тэму «дзе цукар саладзей» і для пачатку вызначыцца: вы едзеце ці застаяцеся (калі патрэбная дапамога ў гэтым пытанні, я неяк у пачатку вайны пісала тэкст на гэтую тэму).
Вызначыцца з гэтым трэба, бо ваганні забіраюць шмат сіл і вельмі вымотваюць. Калі вы вырашаеце з'ехаць — тут я нічога не падкажу.
Мы засталіся.
Думаю, з тых жа самых прычын, што і многія з Краіны тых, хто засталіся: я не магу адсюль з'ехаць, вось проста не магу.
У кожнага з тых, хто застаўся, для гэтага ёсць свае прычыны, і ўсе яны вельмі важкія. У мяне яны таксама больш чым грунтоўныя. Галоўная — я вельмі люблю месца, у якім жыву, і яго людзей.
Раз ужо мы засталіся, трэба нешта рабіць. А спраў у нас нямала. Па-першае, кожны спрабуе захаваць справу свайго жыцця. Пакуль быццам у мяне гэта атрымліваецца.
Мы спрабуем выжываць не па адным, а разам. Заўважыла, што часцей стала размаўляць па тэлефоне, жывым голасам, і, па магчымасці, часцей выбірацца на жывыя сустрэчы.
Мы сталі прыдумляць розныя варыянты сумесных праектаў у розных сферах.
Мы зноў вярнуліся ў кавярні — для таго, каб яны не зачыніліся, сталі купляць кветкі, каб лавачкі існавалі, замаўляць рэчы «зробленыя беларусамі», каб дызайнеры працягвалі працаваць.
Да нас сталі вяртацца пакупнікі, якія засталіся... Для мяне гэта асабліва каштоўна, бо мы робім многае для таго, каб захаваць «Сундучок» і ўсе яго праекты, хочацца, каб недарма.
Мы сталі арганізоўваць літаратурныя клубы і праводзіць кніжныя сустрэчы, ёсць надзея на тое, што адбудуцца запланаваныя хакатоны і фестывалі. Экскурсіі па Беларусі праводзяцца, і шмат. Шмат на нашай роднай мове, на якой сталі гаварыць больш людзей (у маім асяроддзі дакладна). Ёсць надзея, што вернуцца канцэрты…
Не заўсёды мы пішам пра тое, што адбываецца ў Краіне тых, хто застаўся. Магчыма, таму што ўсё вельмі крохка. Паводле маіх адчуванняў, гэты стан — як пасля землятрусу: завалы ўжо пачалі разбіраць і на расчышчаных месцах ставяць часовыя палаткі, у якіх, загарнуўшыся ў плед, можна выпіць кавы, перавесці дух і на хвілінку абстрагавацца ад усіх гэтых руін.
Сілы на тое, каб пісаць, не вельмі застаюцца. Ды і не вельмі камфортна, калі на цябе ў любы момант можа абрынуцца бетонная пліта рэальнасці або прыляцець прывітанне здалёк з каментаром, што ты завалы няправільна разграбаеш, і парадамі пра тое, як гэта рабіць напэўна.
Таму нас, магчыма, не вельмі чуваць. Але мы дакладна ведаем, што Краіна тых, хто застаўся, ёсць. Больш за тое, яна не такая ўжо і маленькая.