Плотка: Абвінавачанні ў абразе “Пагоні” — непаразуменне паміж пакаленнямі
Еўрарадыё паразмаўляла з дзеячамі, якіх абвінавачваюць у абразе нацыянальнай святыні, ды параўнала сітуацыі з дызайнерскімі апрацоўкамі герба ў Літве.
Аўтар сучаснага варыянта герба “Пагоня” Уладзімір Крукоўскі падае ў суд на цэлы шэраг актывістаў, журналістаў ды літаратараў за “сцёб з беларускай святыні”.
“20 гадоў ніхто не займаўся гэтай гнюснай справай — дэсакралізацыяй нацыянальнага сімвала, — каментуе рашэнне Уладзімір Крукоўскі. — Не здзекаваўся, не рабіў карыкатур на гэтую тэму… Хаця друкавалі на розных падпольных выданнях, значкі, налепкі, майкі — мільёны разоў. І я быў толькі рады, што “Пагоня” жыве, што яна камусьці патрэбная. І толькі ў апошні год пачаўся вось гэты так званы моладзевы сцёб”.
Мастака абурае, напрыклад, тое, што малады літаратар Алесь Плотка змясціў на вокладцы сваёй кнігі “Байсан” “Пагоню”, дзе замест звыклага вершніка на кані сядзіць дзяўчына. Але Алесь да іску ставіцца па-філасофску, як да чарговага прыкладу непаразумення паміж пакаленнямі. Паэт перакананы, што абвінавачванні ў абразе дарэмныя. “Святасць “Пагоні” абразіць ці знішчыць нічым немагчыма”, — здзіўляецца Плотка, тым больш, аўтарскай выявай, у якую ўкладаецца даволі глыбокі сэнс.
“Беларуская жанчына вартая разумення, развагі, таго, каб з ёй трымаліся на роўных, а не бачылі ў вельмі падавалася простым пераасэнсаванні сімвала нейкую абразу. Ну, калі жанчына-беларуска выглядае абразліва, не глядзіце на яе, — разважае Алесь. — Я лічу, што чым лепш будуць жыць беларускі, тым лепш будзем жыць і мы. Я вельмі шмат натхняюся беларускімі жанчынамі і ў сваёй творчасці, і ў сваім жыцці… ні адзін суд, ні людскі, ні божы не зможа маё захапленне змяніць”.
Да таго ж па прынцыпах геральдыкі замена хоць аднаго элемента герба ужо стварае новы герб. Таму казаць пра нейкі плагіят не даводзіцца. Не бачыць абразы ў “Вершніцы” і яшчэ адзін “фігурант справы” Алесь Мазанік. Вядомы гандляр кнігамі трапіў у спіс Крукоўскага за плакат “Па конях”, дзе намаляваны толькі конь з герба “Пагоня”, без вершніка.
“Я за свае промахі гатовы адказваць. То бок сапраўды такі плакат быў, калі я яго рабіў, то імкнуўся заахвоціць людзей да таго, што, так бы мовіць, кожны можа быць вершнікам ды барацьбітом. І з майго боку ёсць разуменне таго, што выкарыстанне “Пагоні” ў нейкіх, скажам, папсовых мэтах — недапушчальнае. Тая ж “Пагоня” на ровары для мяне была як мінімум дзіўнай. А калі з’явілася “Пагоня” на коніку ды іншыя, то гэта сапраўды ўжо здзек”.
Цікава, што паводле заканадаўства, “Дзяржаўныя сімвалы Рэспублікі Беларусь (Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь), знакі дзяржаўных узнагарод, дзяржаўныя грашовыя знакі, паштовыя маркі, афіцыйныя геральдычныя знакі і іншае не з’яўляюцца аб’ектамі аўтарскага права". І атрымліваць дазвол на іх карыстанне не трэба. Таму, ці ўдасца мастаку прыцягнуць некага да суда, застаецца пад пытаннем.
Тым часам у Літве, дзе герб “Пагоня” з’яўляецца дзяржаўным сімвалам, дызайнеры даволі часта апрацоўваюць яго выяву. Варыяцыі з гербам адкрыта выстаўляюцца на выставах, выкарыстоўваюцца ў якасці афіцыйных лагатыпаў мерапрыемстваў, убачыць “Пагоню” можна нават на жаночых майтках, але фактаў юрыдычнага пераследу ні з боку кіраўніцтва краіны, ні з боку насельніцтва няма.
“Гэта не сцёб, а папулярызацыя сімволікі, — каментуе беларускі дызайнер Ігар Назаранка, які стала жыве ў Вільні. — Дарэчы, усе правы належаць не мастаку, а краіне, і кожны грамадзянін у праве сам вырашыць, што яму рабіць з “Пагоняй””.
Літоўскія карыкатуры і дызайнерскія працы з "Пагоняй":
