Беларускія журналісты ў эміграцыі: Мы жывём адным днём
Незалежная прэса ў Беларусі выкашаная пад нуль, выціснутая па-за межы краіны. Беларускія журналісты цяпер вымушаныя жыць і працаваць дзе заўгодна: у Польшчы, Літве, Сакартвэла — толькі не на радзіме. «Настоящее время» паразмаўляла з Русланам Кулевічам і Кацярынай Ваданосавай пра цяжкасці іх сённяшняга жыцця.
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
«Мы знаходзімся ў цэнтры Беластока. Гэта каворкінг для беларускіх журналістаў. Тут, можна сказаць, грунтуецца медыя. Медыя, якое працуе на беларускую дыяспару ў Польшчы», — расказвае журналіст Руслан Кулевіч. Беласток — горад на паўночным усходзе Польшчы. Да вымушанай эміграцыі Руслан Кулевіч жыў і працаваў у Гродне: горад за 80 кіламетраў ад Беластока. У жніўні 2020 года разам з жонкай Таццянай журналіста затрымалі ў цэнтры Гродна. Збілі, зламалі рукі і асудзілі на сем сутак.
У Польшчы Руслан заснаваў «МОСТ». Выданне расказвае пра праблемы беларусаў у эміграцыі, бізнес за мяжой, проста пра тое, як жывуць людзі, якія вымушаныя былі з'ехаць праз палітычныя рэпрэсіі. «Мая аўдыторыя засталася ў Гродне. Тая аўдыторыя, на якую я працаваў, можна сказаць, восем гадоў. І стала фармавацца новая аўдыторыя ў Польшчы. Важна было аб'яднаць гэтыя аўдыторыі. Вось так і з'явіўся "МОСТ" паміж Беларуссю і Польшчай, паміж Гроднам і Беластокам», — тлумачыць Кулевіч.
Неўзабаве ўлады прызналі «МОСТ» «экстрэмісцкім фарміраваннем». Чытаць матэрыялы ў Беларусі стала небяспечна. Праз гэта, расказвае Руслан, рэдакцыя памяняла стратэгію: сталі працаваць на ўсю беларускую дыяспару ў Польшчы, якая складае прыкладна 300 тысяч чалавек. Для самога Руслана чатыры гады эміграцыі прайшлі хутка: «Я адпусціў Беларусь, Гродна яшчэ ў 2021 годзе. У мяне ёсць, быў добры сябар. Ён памёр. Карл Кальвід. Яму 94 гады было. Ён мне патэлефанаваў пасля эміграцыі і сказаў: "Руслан, не дапускай маю памылку. Не чакай таго часу, калі ты вернешся дадому. Наладжвай сваё жыццё тут. Потым час прыйдзе — вернешся». Акрамя журналістыкі, Руслан займаецца краязнаўствам: выдае кнігі пра Гродна і гродзенцаў, збірае гісторыі людзей, якім гэтак жа, як і яму самому, давялося вымушана з'ехаць з Беларусі.
Глядзіце таксама
Праз рэпрэсіі з Беларусі па палітычных прычынах з'ехалі дзясяткі тысяч чалавек. Праз пагрозу пераследу ў 2021 годзе эміграваць давялося і тэлевядучай Кацярыне Ваданосавай. Спачатку быў Кіеў, потым — Варшава, цяпер беларуска жыве ў Беластоку: «Гэты беларускі хаб называецца "Новая зямля". Мы тут збіраемся на розныя падзеі, мерапрыемствы. Тут праходзяць заняткі розных груп, напрыклад, гістарычнай рэканструкцыяй наш клуб займаецца, Падлеткавы клуб збіраецца. Карацей, асяроддзе тэрарызму і экстрэмізму».
У Беластоку Кацярына працуе тэлевядучай на тэлеканале «Белсат», піша вершы, займаецца музыкай. У Польшчы яна адкрыла школу рэканструкцыі класічных беларускіх касцюмаў: «Адну кашулю калінкавіцкую я, напрыклад, вышывала паўгода, каб яна была гатовая. І гэта толькі адзін элемент касцюма».
Ужо ў эміграцыі ў беларускі дыягнаставалі анкалогію. З хваробай у чужой краіне тэлевядучая змагаецца больш за два гады: «Вядома, вельмі нязручна, што я не магу сабе дазволіць пахварэць, гэта значыць за час дзвюх аперацый, хіміятэрапіі, 30 радыётэрапій, цяпер я на гармонатэрапіі — у мяне было два тыдні бальнічнага. І гэта за два гады, гэта значыць былі выпадкі: я атрымлівала хіміятэрапію і ішла ў кадр на тэлевізар працаваць. Гэта цяжка».
Глядзіце таксама
Пакуль беларусы, з якімі пагутарыў тэлеканал «Настоящее время», застаюцца жыць у Польшчы: працуюць, ствараюць і адкрываюць новыя праекты. На пытанне, ці змогуць вярнуцца дадому з эміграцыі, адказваюць: «Так». «Я ведаю, што мяне ў Гродне чакаюць! Кім я вярнуся, не ведаю, але я гатовы жыць на два гарады: на Беласток і на Гродна. Тут, да прыкладу, чатыры дні праводзіць, тры — у Гродне. Гэта недалёка. Калі будзе нармальны час. Паўтары гадзіны — ты ў Гродне. Каву можна ездзіць піць. Я думаю, што вярнуся, але невядома кім», — кажа Руслан Кулевіч.
«Што будзе са мной і маім мужам, гэта значыць старэйшым пакаленнем, я, шчыра кажучы, не ведаю. Мы жывём да гэтага часу адным днём. Мы не будуем планаў. Мы не думаем, куды мы паедзем у адпачынак — у нас няма адпачынку. Мы не думаем наконт таго, чым мы будзем займацца ў наступным годзе. Ёсць праца — дзякуй Богу, значыць трэба працаваць. Па сутнасці, мы адсеклі ў сабе вялікі пласт патэнцыйных мэт», — адказвае Кацярына Ваданосава.
Для суразмоўцаў «Настоящего времени», як і для дзясяткаў тысяч іншых беларусаў, пакуль няма бяспечнай магчымасці вярнуцца дадому. Палітычныя рэпрэсіі, якія пачаліся ў 2020 годзе, працягваюцца дагэтуль.