Выстава «Веткаўскія абразы XVIII–XIX стст. у шытых бісерных аправах»

З 24 мая па 23 ліпеня 2012 г. у Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь праходзіць выстава: «Веткаўскія абразы XVIII–XIX стст. у шытых бісерных аправах» з фондаў Веткаўскага музея народнай творчасці імя Ф.Р. Шклярава і прыватных калекцый. На выставе прадстаўлена 50 прадметаў: абразы ў бісерных аправах, асобныя бісерныя аправы на абразы, бісерныя лесвічкі.



З 24 мая па 23 ліпеня 2012 г. у Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь праходзіць выстава: «Веткаўскія абразы XVIII–XIX стст. у шытых бісерных аправах» з фондаў Веткаўскага музея народнай творчасці імя Ф.Р. Шклярава і прыватных калекцый. На выставе прадстаўлена 50 прадметаў: абразы ў бісерных аправах, асобныя бісерныя аправы на абразы, бісерныя лесвічкі.

Аўтар этнаграфічнага нарыса пра Ветку Іван Абрамаў яшчэ ў 1907 г. бачыў тут «багатыя старажытныя жаночыя ўборы: ...прыгожыя парчовыя какошнікі з сеткай жэмчугу, што спускалася на вочы, ...велізарныя жамчужныя завушніцы, так званыя« кошыкі» і «малінкі».
Любілі «апранаць» і абразы. Аклады, дакладней, «рызы» на абразы, шылі бісерам і «земчугом». Мастацтва іх вырабу вядома на Ветцы, па словах старажылаў, «з праку веку», г.зн. першапачаткова. Узыходзячы яшчэ да візантыйскіх, а затым і старажытнарускіх узораў, шыццё шмат у чым захоўвае архаічныя прыёмы да 1930-х гг. У Веткаўскім музеі аднавілі старадаўнія мясцовыя тэхналогіі і рэстаўрыруюць унікальныя творы мастацтва.
Калі «абразамі і кнігамі Ветка забяспечвала ўвесь стараверскі свет», майстэрствам шыцця славіліся стараверскія манастыры. Пашыраючыся, падобна кругам па вадзе, мастацтва гэта захоплівала ўсе слаі веткаўскай культуры – шылі і ў пасадах, і ў слабодах. Так кананічная сістэма сімвалічнага сэнсу напоўнілася магутным дыханнем народнай культуры. Шылі залатымі ніткамі, рачным жэмчугам і бісерам, «саджалі» камянямі і каляровым шклом. «Рыза» зараз пакрывае ўсю аправу: паказвае і адзенне, і вянцы, і навакольнае асяроддзе з фігурамі, у якое яны быццам пагружаныя ў фантастычны пейзажны жывапіс, выкананы бісерам. Ніткі бісеру кладуцца шчыльна, выгінаюцца па форме прадмета, фактурна перадаюць аб’ём. У той жа час фон поўны вертыкальных «струмянёў» бісерных ніцей з відавочнай сімволікай сыходжання дажджу, расы, святла.
«Сусвет» шытых апраў і сёння захапляе сваёй цэльнасцю пры надзвычайнай разнастайнасці варыянтаў. Часам аправа манахромная, а іншы раз – гэта дзясяткі адценняў колеру ў адным творы. Сімвалічнасць успрымання «запаветнай» Веткаўскай зямлі ўзмацніла і расквеціла вобраз райскай расліннасці, якая ўвасаблялася «на Ветцы» ва ўсіх мастацтвах.

У арнаменце майстрыхі выкарыстоўвалі звычайна матыў галінкі з фантастычнымі кветкамі, якія натуральна растуць у яе свеце. Можна сказаць, што «стыль квітнеючай Веткі» цалкам увасобіўся і ў шыцці бісерам.
Працягваецца на Ветцы сімволіка і самога матэрыялу шыцця, перш за ўсё жэмчугу і бісеру. Візантыйская традыцыя выяўляла ў жэмчугу магутнае духоўнае гучанне. Святланоснасць і містычнае паходжанне жамчужын уваходзяць у агульную сімволіку божага Святла. Душы праведнікаў, згодна з біблейскай традыцыяй, уваходзяць у рай скрозь вароты-жамчужыны. Блізка да гэтага старажытнарускае паняцце «жамчужнай душы». Акрамя таго, пазалочаныя і жамчужныя каралі і сеткі ў славянскіх жаночых уборах маюць архаічную сімволіку. Вобраз пладаноснага дажджу, прасякнутага святлом, вядзе яшчэ да дахрысціянскай тэмы «нябеснага вяселля». Нарэшце, у фальклорных паданнях жыватворчая раса метафарычна прыпадабняецца жэмчугу і рачным ключам – звязваецца з вобразамі месяца, сонца і Багародзіцы.