Сакрэты муралу з дыджэямі на Плошчы перамен

Муралу з дыджэямі на Плошчы перамен хутка споўніцца два месяцы. Яго зафарбоўваюць, здзіраюць, але ён зноў вяртаецца на ранейшае месца.  Адзін з аўтараў мурала ананімна распавёў TUT.BY пра сакрэты незвычайнага арт-аб'екта.

Чаму дыджэі, чаму менавіта ў гэтым двары?

Аўтары мурала Плошчы пераменаў на Чарвякова — некалькі сяброў, жыхары раёна. Адзін з іх тлумачыць: сквер ля кінатэатра «Кіеў», дзе гукарэжысёры улад і Кірыл ўключылі песню Цоя, — іх «зона адказнасці», таму што побач.
— У першы раз мы хацелі "вярнуць" дыджэяў на кінатэатр. Але калі наносілі мурал на сцяну, міма праехаў нарад ДАІ — прыйшлося ўцякаць па дварах.
Суразмоўца рады, што так выйшла: у выніку мурал пасяліўся не на кінатэатры, а ў двары на дзіцячай пляцоўцы і вакол яго закруцілася жыццё.
— Без жыхароў дамоў, іх актыўнай грамадзянскай пазіцыі і жадання жыць свабодна не было б ніякай далейшай гісторыі Плошчы пераменаў.
Пытаемся, чаму на гэтым мурале менавіта дыджэі, а не іншыя героі пратэсту — тая ж Марыя Калеснікава? Аўтар адказвае проста.
— Марыя, Святлана, Віктар, Максім і дзясяткі іншых — безумоўна, героі, але дыджэі — -гэта героі знізу, тым больш яшчэ і насуперак сістэме, у якой ім даводзілася працаваць. Учынак хлопцаў просты, чысты і ад сэрца — гэта немагчыма арганізаваць і праплаціць, таму і счытваецца так моцна усімі навакольнымі. У гэтым каштоўнасць іх ўчынку і ладу.
Мінчук лічыць, што асноўны сакрэт гэтага арт-аб'екта — у своечасовасці. Гэтым жа тлумачыцца яго жывучасць.
— Упершыню мурал з'явіўся раніцай 12 жніўня, пасля трох страшных начэй. Гэта быў дзень, калі дзяўчаты ў белым сабраліся ў ланцуг салідарнасці ля Камароўскага рынку. Страх крыху адступіў, а несправядлівасць і жорсткасць не паддаваліся тлумачэнню. Такі сімвал потым абавязаны быў уваскрэснуць, каб у жыхароў была надзея. Страшна, калі ты адзін. Але калі вас шмат — гэта грэе, дае сілы дзейнічаць — разважае мужчына.

Як наогул гэта робіцца?

Сцяна, на якой малююць мурал, — не трансфарматарная падстанцыя, як часта пішуць. Гэта — частка вентыляцыйнага памяшкання падземнага паркінга, які знаходзіцца прама пад дзіцячай пляцоўкай.
Сам мурал да апошніх тыдня-двух быў папяровым.
— Гэта апрацаваная фатаграфія дыджэяў. Дэталі мінімізавалі да двух колераў для кантрасту і каб была магчымасць спалучаць з любым колерам сцен. Малюнак нанеслі на паперу сярэдняй шчыльнасці з матавым бокам. Даводзілася выкарыстоўваць звычайны клей ПВА для нанясення з дапамогай валікаў.
Цяпер арт-аб'ект аднаўляюць іншыя жыхары двара. Суразмоўца тлумачыць, як менавіта:
— Яны наносяць мурал аэразольнай фарбай. Так хутчэй і танней, плюс малюнак пакрываюць гідрафабазатарам — гэта склад, які адштурхвае вільгаць і вялікую частку фарбаў.

Колькі разоў уваскрасаў мурал

— Нядаўна прачыталі ў адным з телеграм-каналаў, што толькі на вайне сімвалы даражэй рэсурсаў. Цяпер мы можам назіраць, якія рэсурсы трацяцца на барацьбу з сімваламі новай Беларусі — кажа мясцовы жыхар.
Рэсурсаў толькі на барацьбу з малюнкам на будцы ў адным мінскім двары, падобна, праўда выдаткавана нямала. Яго аўтар кажа, што малюнак аднаўлялі дакладна больш за дзясятак разоў. Але гэта яго не хвалюе:
— Вулічная творчасць мае на ўвазе недаўгавечнасць.
Ілюстратар Кацярына Z нават намалявала гісторыю прыгод гэтай самай будкі ў "горадзе М".
Просім аўтара мурала пералічыць, якія ў яго былі ўвасабленні.
— Тэхнічна мурал з'яўляўся ў новым абліччы сем разоў — менавіта з новай паперай. Яшчэ тры разы самі жыхары аператыўна змывалі фарбу, якую нанеслі работнікі ЖКГ. Паступова выпрацавалі тактыку нанясення спецыяльных раствораў для абароны паперы. Апошнія разы на сцяне з'яўляецца трафарэт — гэта значыць зафарбоўваецца чорнай фарбай па контуры сілуэт дыджэяў. Некалькі вечароў, пакуль сцяна была пакрыта чорным бітумам (што забаронена на дзіцячых пляцоўках з-за высокай ўзгаральнасці), сілуэт дыджэяў рабілі з кардона — яго проста выносілі на пляцоўку да вячэрніх мерапрыемстваў Плошчы пераменаў.
15 верасня затрымалі жыхара Сцяпана Латыпава, мужчына стаў на абарону мурала і прасіў міліцыянтаў прадставіцца. Потым у Латыпава прайшоў ператрус, яму прад'явілі сур'ёзныя абвінавачванні — маўляў, хацеў атруціць сілавікоў.
Пасля затрымання Сцяпана Латыпава арт-аб'ект зноў зафарбавалі і працяглы час не аднаўлялі.
— За тыдзень да затрымання двор ўзялі пад пільнае назіранне. Акрамя відавочных байцоў у масках туды-сюды блукалі і "ціхары", зліваючыся з жыхарамі. Гэта паляванне на жыўца. Нам спяшацца няма куды. Сцяпану таксама лягчэй у зняволенні не стала б, — тлумачыць суразмоўца.

Чаму вакол мурала так пасябравалі суседзі?

— Паверыць у такое нельга было. Але гэта ж такія простыя рэчы: добрасуседства, узаемадапамога, любоў чалавека да чалавека. У дзяцінстве ў нашых дварах было падобнае — калі дзеці абедалі сёння ў адной кватэры, а заўтра ў іншай. Сучасны свет, тэхналогіі змянілі нас. Але калі бачыш, як увечары пару сотняў чалавек збіраюцца, каб выпіць гарбаты і абмеркаваць жыццёвыя праблемы, а потым паслухаць імправізаваны міні-канцэрт, на вачах праступаюць слёзы, — кажа аўтар мурала.
Ён дадае, што аднаўленне выявы і іншыя актыўнасці ў двары — спосаб для жыхароў хоць так выказаць свабоднае волевыяўленне.

— Гэта свабоднае волевыяўленне супольнасці грамадзян, якія плацяць падаткі, з'яўляюцца ўласнікамі таварыства і гэтак далей. І вось гэты цыкл-прыляпіць новы мурал, навязаць тысячы новых стужачак, вывесіць зноўку сцяг, арганізаваць канцэрт на балконе, праспяваць песні, зладзіць танцы, зрабіць дзіцячы кірмаш, пачаставаць усіх гарбатай, усміхнуцца адзін аднаму і павітацца па імені — гэта ўчынкі людзей, якім не трэба паказваць, як паступаць правільна, а як паступаць нельга.
Сімвалічныя Плошчы пераменаў з такімі ж фігурамі дыджэяў з'яўляюцца ў падтрымку беларусаў у іншых гарадах і нават краінах. Што да Менска, то тут услед за гэтым народным тапонімам з'явілася нямала іншых: "Плошча пераможцаў", "Плошча Марыі Калеснікавай", "сквер Ніны Багінскай".
— Раней гэтыя двары на карце архітэктараў былі толькі пустым прасторай паміж камерцыйна выгаднай забудовай. Без назваў і мэтаў. Цяпер яны набываюць імёны, значэнне і каштоўнасць. Двары эвалюцыянуюць, дзякуй богу, што на гэты раз-знізу.

Чат з малінавым варэннем — мадэль дэмакратыі ў нашым цэнтры Еўропы