Алег Сянцоў: праблема не ў Лукашэнку

Украінскі рэжысёр Алег Сянцоў даў інтэрв'ю DW, у якім у тым ліку выказаўся пра Беларусь.



— Якой вы цяпер бачыце Беларусь? Ці змянілася яна?
— Я там быў адзін раз. Вельмі даўно на фестывалі "Лістапад" у 2012-ым. Гэта быў такі Савецкі Саюз... (смяецца. — Рэд.) Маладыя дзяўчаты казалі, што жывуць у такой цудоўнай краіне, самай класнай. А я ім, маўляў, а дзе вы яшчэ былі? Нідзе, гавораць, але, маўляў, ведаюць, што іх краіна лепшая.
Я памятаю сваё дзяцінства. Мы самі піянерамі 10 гадоў так таксама казалі, таму што нічога іншага не бачылі. Потым аказалася, што Савецкі Саюз — гэта не лепшая краіна ў свеце. Гэтак жа і Беларусь. Украіна ў сваім развіцці пасля распаду СССР не пайшла па шляху Польшчы, а пайшла па нейкім незразумелым крывым балоце, бліжэй да Расіі. Нічога добрага з гэтага не выйшла. І мы зараз расхлёбваем гэтыя наступствы.
А Беларусь дзесьці затармазіла. Іх грамадзянская супольнасць толькі цяпер прачынаецца і бачыць: дзе мы, хто мы, у якой дрэннай дзяржаве мы жывем, што з гэтым рабіць? Неяк яны чатыры месяцы супраць Лукашэнкі пратэстуюць. Я разумею, што ім вельмі цяжка змагацца, таму што там цяпер міліцэйская дзяржава, але ўкраінцы там бы спалілі ўсё. Мы такія — больш гатовыя да супраціву. Беларусы больш цярплівыя.
— Як вы ўвогуле ацэньваеце спробы беларусаў пазбавіцца ад Лукашэнкі?
— Усе кажуць, што праблема ў Лукашэнку. Але праблема не ў ім. Праблема ў тым, што яны знаходзяцца пад уплывам Расіі. І як толькі Ціханоўская і іншыя схіляцца ў бок Расіі, іх падтрымаюць. І, магчыма, Пуцін падтрымлівае гэтую змену ўлады, і зробіць іншага кіраўніка — прарасійскага, больш гнуткага да Расіі, больш настроенага на саступкі. Яны яшчэ гэтую Беларусь праглынуць.
Але, калі беларусы змогуць знесці Лукашэнку і зробяць крок у бок Еўропы, і будуць нейкія еўрапейскія лозунгі аб незалежнасці ад Расіі абвяшчаць, то адразу з'явяцца "зялёныя чалавечкі" і будзе тое ж, што ў Данбасе. Гэта ясна. І Пуцін гатовы да любога варыянту. Ён проста чакае. Нават цяпер, калі Лукашэнка яшчэ ва ўладзе і калі застанецца ва ўладзе, то ён Пуціна таксама задавальняе, таму што яго возьмуць на кручок. Палітычна, эканамічна, у ваенным плане Лукашэнка застаецца больш залежным ад Пуціна.
— Дарэчы, прыхільнікі Лукашэнкі ці боты ў сацсетках пастаянна пішуць, што калі вы, пратэстоўцы, далей будзеце сябе так паводзіць, то будзе вам, як ва Украіне. Каб вы ім адкажаце?
— Няма чаго адказаць, таму што мы за 6 гадоў мала чым можам пахваліцца. Вось, маўляў, пасля Майдана стала лепш, а ў Крыме дрэнна, а ў вас у Данбасе дрэнна. Сапраўды, у Данбасе горш стала, чым было да акупацыі. Да акупацыі Данбас быў квітнеючым рэгіёнам, вельмі шмат там было грошай. Зараз жыццё там закульгала. У Крыме не так.
А нам няма чаго паказаць. Толькі бязвізавы рэжым з ЕС? Гэта дасягненне, але не больш, чым аванс за нашу перамогу. Палітычна мы сталі больш свабоднымі. Але людзі прывыклі заўсёды ўсё вымяраць напаўненнем халадзільніка. Эканамічна мы не сталі больш багатымі. І тут праблема, таму што мы павінны паказваць нешта рэальнае, каб людзі параўноўвалі і казалі, так, ва Украіне пасля Майдана яны зажылі добра.
— Шмат хто ва Украіне параўноўваюць пратэсты ў Беларусі. Іх наогул можна параўноўваць?
— У кожнай краіне свая гісторыя пратэстаў. У нас былі тры месяцы, калі ў 2013 годзе пачаліся першыя пратэсты са сцягамі, выходзілі палітычныя партыі, актывісты, затым студэнты, якіх забілі, і пачалася рэвалюцыя 1 снежня 2013-га, якая скончылася крывавай бойняй на інстытуцкай. І пасля чаго мы перамаглі, таму што "Беркут" сказаў, што не будзе больш рызыкаваць жыццямі дзеля гэтага Януковіча. У Расіі былі спробы пратэстаў і на Балотнай, і на Сахарава, пратэсты былі на Далёкім Усходзе.
Але неяк яно не вырасла ў нешта большае, таму што людзі баяцца, яны палітычна пасіўныя і падтрымліваюць многія Пуціна. У Беларусі іншая сытуацыя. Там усе ненавідзяць Лукашэнку — 97%. Але вельмі магутная паліцэйская карная машына, вельмі іх шмат. Пры гэтым людзі не такія актыўныя ў плане выхаду — гатоўнасці да барацьбы, да гвалту. Але, калі ўлада не ідзе сама, народ мае права на паўстанне, гэта напісана ў Дэкларацыі і Статуце ААН.