Ціханоўскі ужо паўгода знаходзіцца ў СІЗА. Колькі яшчэ яго могуць трымаць пад вартай?

На днях Сяргею Ціханоўскаму прад'явілі новае абвінавачанне — у распальванні сацыяльнай варожасці, як раз напярэдадні заканчэння тэрміну ўтрымання па папярэднім абвінавачанні.

Ціханоўскі ў СІЗА ўжо паўгода, і яго павінны былі альбо адпусціць, альбо накіраваць справу ў суд. Аднак следчыя органы пайшлі іншым шляхам — зараз у палітвязня новае абвінавачанне, якое дазваляе і далей утрымліваць яго пад вартай.
Такім чынам, Сяргею Ціханоўскаму прад'яўленае абвінавачанне па трох артыкулах Крымінальнага кодэкса:
— арганізацыя дзеянняў, што груба парушаюць грамадскі парадак (ч. 1 арт. 342 КК караецца штрафам, або арыштам, ці абмежаваннем волі на тэрмін да трох гадоў, або пазбаўленнем волі на той жа тэрмін) у сувязі з падзеямі ў Гродне 29 траўня, дзе Ціханоўскі і быў затрыманы;
— перашкода працу Цэнтральнай выбарчай камісіі (арт. 191 КК, караецца грамадскімі працамі, або штрафам, або папраўчымі работамі на тэрмін да двух гадоў, ці абмежаваннем волі на тэрмін да трох гадоў, або пазбаўленнем волі на той жа тэрмін) — Лідзія Ярмошына паведаміла ў СМІ пра тое, што прызнаная пацярпелай па справе, заяўляла, што «Ціханоўскі небяспечны для дзяржавы і грамадства»;
— распальванне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай альбо іншай сацыяльнай варожасці або розні, здзейсненае групай асоб або што пацягнула па неасцярожнасці смерць чалавека або іншыя цяжкія наступствы (ч. 3 арт. 130 КК, караюцца пазбаўленнем волі на тэрмін ад пяці да дванаццаці гадоў).
Адвакат Наталля Мацкевіч падрабязна разбірала абвінавачанне па двух першых артыкулах:
— Наконт арганізацыі дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак. Уся краіна мела магчымасць у прамым эфіры назіраць, як 29 траўня ў Гродна праходзіў пікет па зборы подпісаў з удзелам Сяргея Ціханоўскага. І мы не бачым на стрыме ні групавых дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, ні яўнага непадпарадкавання законным патрабаванням супрацоўніка міліцыі, не кажучы ўжо пра тое, што не было парушэнняў працы транспарту, устаноў і арганізацый, што з'яўляецца прыкметамі складу злачынства па артыкуле 342. Па другой справе, узбуджанай па заяве Ярмошынай аб тым, што нібыта Ціханоўскі ёй пагражаў, сказаўшы на пікеце ў Магілёве 27 траўня, што «каля дома Лідзіі Ярмошынай у Мінску будзе выдатны пікет таксама, заадно ў госці зойдзем». Не трэба быць вялікім юрыстам, каб разумець, што пагроза — гэта абяцанне нанесці шкоду. А Ціханоўскаму ставяць у віну як пагрозу аб'яву, што наступны пікет па зборы подпісаў пройдзе каля дома Ярмошынай, прычым пікет законны, на які не патрабуецца дазволу, і ў незабароненым месцы. Ні юрыдычна, ні псіхалагічна, ні лінгвістычна, на мой погляд, тут нельга ўгледзець пагрозу.
Што тычыцца новага абвінавачання, то Следчы камітэт яшчэ ў ліпені 2020 года заяўляў, што «ў дачыненні да Ціханоўскай узбуджаная крымінальная справа па ч. 3 арт. 130 Крымінальнага кодэкса па фактах здзяйснення наўмысных дзеянняў, накіраваных на ўзбуджэнне іншай сацыяльнай варожасці, заклікаў да здзяйснення гвалтоўна-агрэсіўных дзеянняў у адносінах да супрацоўнікаў праваахоўных органаў». Якая фармулёўка ўтрымліваецца ў канчатковым абвінавачанні, пакуль невядома: у адвакатаў ўзялі падпіску пра неразгалошванне, на сайце СК падрабязнасцяў таксама няма.
Спробы прыцягнуць да адказнасці за распальванне варожасці ў дачыненні да праваахоўных органаў як сацыяльнай групы былі і раней, напрыклад па справе анархіста Змітра Паліенкі, але ў судзе пракурор адмовіўся ад абвінавачванні ў гэтай частцы. Беларускія праваабаронцы адзначалі спрэчнасць довадаў пра тое, што міліцыя з'яўляецца асобнай сацыяльнай групай, паколькі супрацоўнікаў не аб'ядноўваюць нацыянальныя, этнічныя і іншыя прыкметы, якія адрозніваюць іх ад работнікаў іншых сфер.
У канцы мінулага тыдня адвакат Віктар Мацкевіч наведаў Ціханоўскага ў следчым ізалятары ў Жодзіна. Рэакцыю Сяргея на новае абвінавачанне ён апісвае лаканічна: «Вельмі абураны».
У Жодзіне Ціханоўскі знаходзіцца чацвёрты месяц, да гэтага быў у СІЗА № 1 на Валадарскага, дзе пабываў у карцары і сур'ёзна схуднеў. Па словах абаронцаў, у Жодзіна ўмовы ўтрымання лепшыя.
— Сяргей знаходзіцца адзін у камеры, гэта дамоўленасць з адміністрацыяй, каб не было ніякіх правакацый, — тлумачыла адвакат Наталля Мацкевіч. — Каго ён бачыць? Супрацоўнікаў, якія раніцай і ўвечары заходзяць з праверкай, адвакатаў, якія прыязджаюць два разы на тыдзень. На шпацыр яго выводзяць, але там ён таксама адзін. Яму перадалі тэлевізар, па падпісцы прыходзіць адна газета. Нягледзячы на ​​абмежаваныя кантакты са знешнім светам, ён вельмі адэкватна ўспрымае ўсё, што адбываецца за сценамі турмы, у курсе ўсіх навін, у тым ліку пра тое, што робіць яго жонка. Трэба сказаць, яму прыходзяць лісты, у тым ліку ад незнаёмых людзей, яго вельмі натхняе, што пра яго не забываюць.
У артыкуле 127 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса РБ пазначана: падаўжэнне тэрміну ўтрымання пад вартай звыш шасці месяцаў дапускаецца толькі ў дачыненні да асоб, якія абвінавачваюцца ў здзяйсненні цяжкіх або асабліва цяжкіх злачынстваў.
— Гранічны тэрмін — 18 месяцаў, — каментуе TUT.BY адзін з мінскіх адвакатаў. — Акрамя таго, калі крымінальная справа накіроўваецца ў суд, далей меру стрымання суд альбо падаўжае, альбо адмяняе або змяняе. Колькі чалавек можа знаходзіцца пад вартай, пакуль ідзе судовы працэс? Калі гэта тычыцца цяжкіх і асабліва цяжкіх злачынстваў, не болей за 12 месяцаў.
Сяргей Ціханоўскі прызнаны палітвязнем. Ён прымаў удзел у сустрэчы з Аляксандрам Лукашэнкам, якая праходзіла ў СІЗА КДБ.
— Сяргей, паводле яго слоў, заявіў на сустрэчы, што «калі б мы прыйшлі ў Палац незалежнасці, можна было абмяркоўваць канстытуцыйную рэформу, а зараз мы будзем абмяркоўваць, чаму мы знаходзімся тут, чаму адбываецца такое беззаконне», — казала адвакат са спасылкай на Ціханоўскага. — Па выніках сустрэчы Сяргей падаў скаргу ў Генеральную пракуратуру, у якой указаў, што канчаткова зацвердзіўся ў думцы, што крымінальны пераслед выкліканы яго намерам стаць кандыдатам у прэзідэнты. Ён паказвае, што гэта было сказана на сустрэчы ў "амерыканцы". І як ён зразумеў, у бліжэйшы час яго не выпусцяць, пра што Сяргей потым і сказаў жонцы па тэлефоне.
Святлана Ціханоўская апошні раз бачыла мужа паўгода таму, напярэдадні яго візіту ў Гродна. Спатканняў з жонкай і іншымі сваякамі ў Сяргея не было. Па словах Святланы, перапіску яны не вядуць, усю інфармацыю адзін пра аднаго яны атрымліваюць праз адвакатаў. Сяргей часам бачыць сюжэты пра Святлану па беларускім тэлебачанні.
Колькі яшчэ Ціханоўскага ў тэорыі могуць утрымліваць пад вартай? Паколькі цяпер яго абвінавачваюць ужо ў цяжкім злачынстве (ч. 3 арт. 130 КК — да 12 гадоў пазбаўлення волі), то лімітавы тэрмін — 18 месяцаў (арт. 127 КПК). Далей крымінальная справа накіроўваецца ў суд, які змяняе, адмяняе альбо падаўжае меру стрымання. Пакуль ідзе судовы працэс, абвінавачваны можа знаходзіцца пад вартай не больш за 12 месяцаў (гэта тычыцца цяжкіх і асабліва цяжкіх злачынстваў). З судовай практыкі можна адзначыць, што часта крымінальныя справы, у якіх фігуруе абвінавачванне па арт. 130 КК, разглядаюцца ў закрытым пасяджэнні, публічна абвяшчаецца толькі прысуд. Але па кожным такім выпадку старшынствуючы па справе суддзя прымае рашэнне, зрабіць працэс адкрытым або закрытым.
tut.by